Kazakistan‘da akaryakıt fiyatların yapılan zamların ardından başlayan ve ülke çapına yayılan protestolar sırasında onlarca protestocu hayatını kaybetti. Protestolar devam ederken, Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev ise Rusya‘dan yardım istedi. Tokayev’in talebinin ardından Rusya liderliğindeki bir askeri ittifak, protestolarla sarsılan eski Sovyet Cumhuriyeti Kazakistan’da “istikrarı sağlamak için” ülkeye “barış” güçleri göndereceğini açıkladı.
Cumhurbaşkanı Tokayev, Rusya ve beş eski Sovyet ülkesinin üye olduğu NATO benzeri bir örgüt olan Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün (CSTO) devlet başkanlarına, “terör tehdidine karşı yardım etmeleri için talep gönderdiğini” duyurdu.
Ülkede hükümet zam protestoları nedeniyle istifa etmişti.
Bir gecede onlarca kişi öldürüldü
AFP’nin haberine göre, Kazakistan polisi, ülkenin en büyük kenti Almatı’da kamu binalarına girmeye çalışan onlarca protestocunun öldürüldüğünü açıkladı. Polis Sözcüsü, “Dün gece, aşırılıkçı güçler yönetim binalarına, Almatı emniyet müdürlüğüne ve polis karakollarına saldırmaya çalıştı. Onlarca saldırgan etkisiz hale getirildi” dedi.
Ülke genelinde OHAL ilan edildi
Ülke genelinde OHAL, gece sokağa çıkma yasakları ve toplantı yasakları getiren Cumhurbaşkanı, televizyondan canlı yayımlanan açıklamasında, CSTO‘dan yardım istediğini duyurdu.
Daha sonra CTSO’nun Başkanı Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Facebook‘tan yaptığı açıklamada, ittifakın “kısıtlı bir süre için” barış gücü gönderebileceğini belirtti.
Dün gece neler yaşandı?
BBC Türkçe‘nin aktardığına göre, önceki saatlerde ülke genelinde internet erişiminin kesildi. Protestocular OHAL’e karşı Almatı’da belediye binası ve havalimanına girdi.
Londra merkezli düşünce kuruluşu Chatham House’un Orta Asya Uzmanı Kate Mallinson, “Protestocular Kazak hükümetinin ülkeyi modernize edememesi ve her kademeden insanın hayatını etkileyecek reformları hayata geçirememesi nedeniyle derin bir kırgınlık ve kızgınlık içinde” dedi.
Rusya’nın protestoların arkasında ABD‘nin olduğu iddialarına karşı Biden yönetimi bir açıklama yaptı. İddianın gerçeği yansıtmadığı açıklamasını yapan ABD, itidal çağrısında bulundu.
Ukrayna’da sürgünde bulunan Kazak muhalif lider Muhtar Ablyazov, protestoları koordine etmek için Kiev‘de bir merkez kurduğunu belirtti ve sokağa çıkan Kazakların kendisiyle iletişime geçmesi için iki telefon numarası yayınladı.
Ne olmuştu?
Eylemleri tetikleyen petrol zengini Mangistau‘da LPG fiyatlarına zam yapılmasıydı. Ancak hükümetin eylemcilerin istekleri doğrultusunda fiyatı düşürmesine karşın, protestolar sürdü.
Cumhurbaşkanı Tokayev, “Yetkililerin ülkede istikrarı sağlamak için Mangistau’daki LPG fiyatlarını düşürme kararı aldım” dedi.
Gösterilerin başladığı petrol zengini Mangistau bölgesindeki Zhanaozen kentinde 2011 yılında, güvenlik güçleri, maaşlarının artırılması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi talebiyle greve giden petrol işçilerinin eylemine müdahale etmiş, 14 kişi yaşamını yitirmişti.
Bu müdahalenin, Kazakistan’ın 1991’de Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını kazanmasından sonra ülkede yaşanan en kanlı olay olduğu bildiriliyor.
Yaklaşık 30 yıl boyunca ülkeyi yöneten kurucu lider Nursultan Nazarbayev, 2019’de devlet başkanlığından ayrılmış, yerine onun desteklediği Kasım Cömert Tokayev seçilmişti.
81 yaşındaki Nazarbayev devlet başkanlığından ayrılmasına rağmen ülke yönetiminde hâlâ etkin.
Nazarbayev, “Ulusun Lideri” sıfatıyla yargı muafiyeti gibi bir dizi ayrıcalığa sahip.
Hükümet yanlısı gazetecilerden Yerbol Yedilov‘un “Yerbol Online” adlı Telegram kanalında paylaştığı görüntülere göre protestocular, Nazarbayev’in memleketi olan Taldıkurgan’da Nazarbayev’in bir heykelini yıktı.
