By The Guardian’da Claire Phipps imzası ile yayınlanan haberi Yeşil Gazete gönüllü çevirmeni Cansu Yılmaz‘ın çevirisi ile paylaşıyoruz
**
Beşinci kategori kasırga, Karayipler boyunca ardında dümdüz olmuş manzaralar, su baskınları ve can kaybı bırakarak kasıp kavurdu.
Antigua ve Barbuda
Irma Kasırgası’nın gücünü hisseden ilk ada olan Barbuda, onun aşırı rüzgârlarıyla büyük bir yıkıma uğradı. Antigua ve Barbuda adalarının başbakanı Gaston Browne’un belirttiğine göre bu felaket, binaların yüzde 90’ını yıkıma uğrattı ve nüfusun yüzde 50’sine tekabül eden yaklaşık 1000 kişinin de evsiz kalmasına neden oldu.
Ada, şu anda ıssızlığın eşiğinde bir felaket bölgesi. 1,500 sakininin neredeyse tamamı, Jose kasırgasının adaya varmasından önce, 90 dakikalık bir tekne yolculuğu mesafesindeki kardeş ada Antigua’ya gitti.
Adanın dışişleri bakanı Charles Fernandez, “Barbuda’daki en büyük sorun, suda çok fazla ölü hayvanın olması gerçeği ve bir hastalık tehdidinin bulunması,” dedi. “Bugün tüm insanları Barbuda’ya geri getirebilirsiniz ama o zaman bir sağlık kriziyle karşı karşıya kalacaksınız.”
Bir kişinin –iki yaşındaki Carl Junior Francis– fırtınada yaşamını kaybettiği doğrulandı. Antigua ve Barbuda’daki Kızıl Haç başkanı Michael Joseph, konuya istinaden şunları ifade etti: “Bu tahribat, daha önce gördüklerimize hiç benzemiyor –tüm ülkenin, Barbuda’nın önemli ölçüde yok olmuş bir halde olmasından bahsediyoruz.”
Yollar ve iletişim sistemleri de dâhil olmak üzere kritik tesisler, kurtarma çabalarının aylar veya yıllar alacağı biçimde yerle bir oldu.
Anguilla
Karayipler felaket ve acil durum yönetimi ajansı yöneticisi Ronald Jackson, İngiliz denizaşırı topraklarında bir kişinin öldüğünü bildirdi. Jackson, pek çok evle birlikte “polis merkezleri, hastaneler, okul tesisleri, üç ya da dört acil barınak, hasta ve yaşlılar için bir evin yanında itfaiye istasyonunun da” hasar gördüğünü ya da tümüyle yıkıldığını ekledi.
İngiltere’nin dışişleri bakanı Alan Duncan’ın ifadesine göre; “İlk değerlendirme, hasarın ağır ve yer yer kritik olduğu yönünde.”
Turizm kurulu, adanın başlıca tatil yerlerinin hücuma direndiğini söyledi. Havaalanı ve iki liman kapalı durumda.
Ada, dördüncü kategorideki Jose kasırgasından Cumartesi günü daha fazla hasar gördü. Fırtına, havaalanlarının kapatılmasına ve hafta sonu acil tekne trafiğinin durdurulmasına neden oldu.
İngiliz hükümeti, yıkıma hızlı bir şekilde cevap vermekte başarısızlık olmakla suçlanıyor. Perşembe günü, ekstra 32 milyon avro yardım yapacağını ve yüzlerce denizci ve kraliyet mühendisinin yanı sıra hâlihazırda Akdeniz’de konuşlanan ve bölgeye ulaşması 10 ila 14 gün sürecek olan HMS Ocean gemisini göndereceğini duyurdu.
St Kitts ve Nevis
Başbakan Timothy Harris, St Kitts adasının Irma’nın tam darbesinden kurtulduğunu söyledi; ancak hem mülkler ve altyapıya “önemli ölçüde hasar” verdiği hem de elektrik kesintilerine yol açtığı konusunda uyardı. Havaalanı Perşembe günü yeniden açıldı. Bir kasırga uyarısı ve sel nöbeti, artık devam etmiyor ve ada sakinleri ile ziyaretçilere tehlikenin geçtiği bilgisi verildi. Jose kasırgasının adaya çok yakın geçmesi beklenmiyordu.
Saint Martin ve Saint Barts
Fransız denizaşırı toprakları olan Saint Martin ve Saint Barthélemy (Saint Barts) adalarında 11 kişi yaşamını kaybetti ve 100’den fazla kişi yaralandı.
Bunun “devasa bir felaket” olduğunu belirten yerel yetkili Daniel Gibb’e göre Saint Martin’in Fransa yönetimindeki kısmının (güney kısmı Saint Maarten, Hollanda tarafından yönetiliyor) “yüzde 95’inin yerle bir olmuş bir halde: “Tahliye etmem gereken hasta insanlar ve adadan uzaklaştırmam gereken bir nüfus var çünkü onları nerede barındırabileceğimi bilmiyorum.”
Adanın Hollanda tarafında bir kişinin öldüğü teyit edildi. Hollanda başbakanı Mark Rutte, bölgede “muazzam ölçüde maddi hasar” olduğunu ve denizciler ile iki yardım filosu gönderdiklerini belirtti.
Fransa’nın denizaşırı bakanı Annick Girardin, acil durum ekipleri ve erzaklar ile birlikte Karayipler’e gitti.
Saint Maarten, Saint Martin ve Saint Barthélemy adaları, hafta sonu Jose kasırgası adalara doğru yöneldiğinden dolayı yeni bir darbe ile karşı karşıya.
Saint Martin’in 40.000’in üzerindeki nüfusu Guadeloupe’a tahliye edildi. Fransa tarafından işletilen bölgede bulunan aşırı gergin havaalanında kadınlar, çocuklar ve en savunmasız kişiler öncelik taşıyor.
ABD hükümeti, adada yaşayan Amerikalıları Porto Riko’ya tahliye etmek için C-130’ları konuşlandırdı. Cuma günü yaklaşık 160 civarında kişi, Cumartesi günü ise yaklaşık 700 kişi daha tahliye edildi.
Adaların sıkıntıları, Saint Barts adasında yer alan havaalanının kapatılması nedeniyle arttı.
Saint Maarten adasının başbakanı William Marlin, Cumartesi günü geç saatlerde yaklaşık 1600 turistin tahliye edildiğini ve 1200 kişinin daha taşınmasına yönelik çabaların devam ettiğini söyledi. Marlin, birçok ülkeden ve insandan Saint Maarten’e yardım sunulduğunu, ancak yetkililerin bunun nasıl koordine edilebileceğini görmek için hava koşullarını beklediklerini ifade etti.
Virgin Adaları
Britanya Virgin Adaları’nda dört kişinin öldüğü ve Ulusal Acil Operasyon Merkezi yıkıldığı bildirildi. Vali Gus Jaspert, olağanüstü hal ilan etti ve gelen ölüm haberleri nedeniyle çok üzgün olduğunu söyledi. Jaspert’in dediğine göre, birçok yol kapanmış durumda ve adada iletişim sınırlı.
Yağma ve soygun olaylarının rapor edildiği konusunda uyarıda bulunan yetkililer, adalarda güvenlik problemlerine işaret etti.
Britanya Virgin Adaları’nın en büyüğü olan Tortola sakini Natalie Drury, Guardian’a şunları söyledi: “Çaresizce en kısa sürede yardıma ihtiyacımız var. Yemek, su, barınak. Sağlık ve güvenlik konusunda son derece endişeliyim –kesinlikle her yerde kanalizasyon pisliği var.” Drury, fırtınanın ardından yağma olaylarının yaygınlaştığını doğruladı.
Bazı sakinler takımadalarından tahliye edildi. Amfibi (yüzergezer) hücum gemisi USS Wasp, hastanede yatan hastaları Saint Thomas’tan Saint Croix ve Porto Riko’ya taşıdı. Norwegian Cruise Line, ABD Virgin Adaları’ndan biri olan Saint Thomas’tan 2000 turistin tahliye edilmesi için gemilerinden birini kullandı.
Karayipler felaket ajansı havaalanının hala çalışıyor olmasına rağmen kontrol kulesinin “tehlikede olduğunu” söyledi.
ABD Virgin Adaları’nda, bir hükümet sözcüsünün zararın artacağı öngörüsüyle birlikte dört kişinin öldüğü doğrulandı. Donald Trump olağanüstü hal ve durumu büyük bir felaket ilan etti. Binalarda kapsamlı hasar meydana geldiği ve bitki örtüsünün tamamen söküldüğü haberleri bildirildi.
Porto Riko
Şiddetli rüzgârlar ve yağmurlar, bir milyondan fazla insanı elektriksiz ve on binlerce insanı susuz bıraktı. Adadan görüntüler, aniden sellerin bastığını ve hastanelerin jeneratörlere bağlanmak zorunda kaldıklarını gösteriyor.
Üç kişinin –ikisi kadın ve biri erkek– öldüğü teyit edildi ve kurtarma görevlileri kayıpları arıyor. Dalgaların, 30 fite kadar (9 metre) yükseldiği bildirildi. Birkaç bin kişi acil durum barınaklarında kalıyor.
Vali Ricardo Rosselló, Porto Riko’nun doğusundaki ve fırtınanın zor koşullarına maruz kalmış olan Culebra ve Vieques’in küçük adalarında şimdiden bir felaket ilan etti. Şu ana kadar adalardan çok az bilgi geldi.
Dominik Cumhuriyeti
Dominik Cumhuriyeti’nden –Irma’nın kuzeye doğru yöneldiği yer– fotoğraflar, geniş çaplı felaketi gösteriyor: dümdüz olmuş binalar, devrilmiş ağaçlar ve elektrik hatları. Cabarete ve Sosua’nın kıyı tatil yerlerinde fırtına dalgalanmaları görüldüğü ve ülke genelinde 5000’den fazla kişinin tahliye edildiği bildirildi.
Acil durum operasyonları merkezinin direktörü Juan Manuel Mendez, Perşembe günü, oradaki insanlara “tedbiri elden bırakmamaları gerektiğini, ..en kötüsünün henüz bitmediğini” söyledi.
Haiti
Irma, Hispaniola’nın –Dominik Cumhuriyeti ve Haiti tarafından paylaşılan bir ada– kuzeyindeki yol boyunca ikisi arasında önemli bir köprü kurarak yoluna devam etti. Yoğun yağışlar, kuzey sahilini büyük bir yıkıma uğrattı ve birkaç bölgede elektrik kesildi.
Kuzeydoğu liman kenti Cap-Haïtien’de bir ağacın evlerine düşmesi sonucu iki kişinin yaralandığı bildirildi.
Yetkililer, saldırıya hazırlıklı olmadıklarını ve Irma’nın varmasından öncesinde hiçbir zorunlu tahliye talimatı yapılmadığını itiraf etti. Ancak Cap-Haïtien’den şimdiye dek gelen raporlar, Haiti’nin kategori 5’in en kötü etkilerinden kurtulduğunu gösteriyor.
Turks ve Caicos Adaları
Irma’nın Perşembe gecesi Britanya bölgesini 175 mil (280km) rüzgârlarla vurmasından sonra Cumartesi gecesi adalarda yaşamı tehdit eden rüzgâr, yağış ve bir fırtına dalgalanması bekleniyordu.
Vali John Freeman’ın belirttiğine göre Grand Turk’te elektrik gereçleri arızalandı; bu da su üretiminin kesildiği anlamına geliyor.
Turks ve Caicos adaları turizm müdürü Ramon Andrews, bölgede can kaybı olmadığı haberini verdi. Tüm ziyaretçilerin güvende ve hazırlıklı olduklarını ekledi.
Adalar, Dışişleri bakanı Boris Johnson tarafından açıklanan 42 milyon avroluk yardım fonu kapsamında yer alacak. Yardım, ayrıca Anguilla ve Britanya Virgin Adaları’nın diğer İngiltere denizaşırı topraklarına da gidecek. Johnson, “Birleşik Krallık hükümeti kasırgadan etkilenenlere yardım etmek için elinden gelen her şeyi yapıyor” dedi.
Bahamalar
Bahamalar, birkaç devrilmiş elektrik hattına, tepetaklak olmuş ağaca, enkaz ve zarar görmüş çatıya rağmen rapor edilmiş hiçbir kayıp ya da önemli altyapı hasarı olmadan Irma’nın gazabından en iyi biçimde kurtulan adalardı.
Bahamalar Başbakanı Hubert Minnis, hükümetinin ülke tarihinin en büyük fırtına tahliyesinde insanları güneydeki altı adadan başkent Nassau’ya taşıdıklarını söyledi. Havaalanları kapatıldı.
Yetkililer, bazı devlet kurumlarında iletişimin kesilmesinin yanında, afetin hafiflemesinde gecikmeler olabileceği konusunda uyarıda bulundu.
Küba
Irma Kasırgası’nın merkezi, Cumartesi gecesi Küba kıyısını sıyırıp geçti ve Florida Boğazı’na girdi.
Irma, Cuma günü yerel saate göre geç saatlerde, kuzey kıyılarında bulunan Camaguey takımadalarında 160 mil’lik (260 km/s) rüzgâr hızıyla toprak kaymasına –1924’ten beri Küba’yı vuran ilk kategori beş kasırga– neden oldu.
Küba’nın kuzey kıyıları boyunca turistler tahliye edildi ve kıyı kasabalarında yaşayan sakinlerin iç bölgelere taşınması söylendi. Yerel medyaya göre, fırtınadan önce bir milyondan fazla Küba’lı ile birlikte sahildeki tatil yerlerinden 10000 yabancı turist tahliye edildi. Afet alarm seviyesi, Irma’nın gelişinden önce maksimum seviyesine yükseltildi.
Florida
Irma, Pazar günü erken saatlerde Florida’ya ulaştı ve Florida Keys adaları ile güney ve sahil Florida şeridi için zorunlu tahliye emirleri verildi. Eyalet nüfusunun dörtte biri olan 5.6 milyon kişinin ayrılması talep edildi.
Haberlere göre, Florida’da bir milyonun üstünde ev ve iş yerinde elektrik bulunmuyor. Irma’nın merkezi, Pazar günü yerel saatle sabah 9’da adalara ulaştı. Komşusu Georgia’da da yarım milyondan fazla insanın kıyı bölgelerini boşaltması emredildi.
Fırtınadan kaçan sakinler, eyaletin dışındaki kuzeye giden otoyollarda devasa araba kuyruklarına yakalandı.
Irma Kasırgası’nın tüm eyaletten daha büyük olması nedeniyle Floridalıların kuzeye gitmeleri söylendi ve eyaleti geçmenin yaklaşık 30 saat sürmesi bekleniyor; bu da aradaki hiç bir bölgenin etkilenmeden kalmayacağı anlamına geliyor.
Haberin İngilizce orijinali
Muhabir: Claire Phipps
Yeşil Gazete için çeviren: Cansu Yılmaz
(Yeşil Gazete, Guardian)
Comments