By 
Sudan’ın kuzeyinde Aswan Barajı yapımı sırasında keşfedilen Jebel Sahaba arkeolojik sitesinde 1965-66 yılları arasında başlayan UNESCO destekli kazılar, insanlık tarihinin ilk mezarlığının keşfi ile sonuçlandı. Ancak belki de daha önemlisi, topluluklar arası bilinen ilk çatışmanın bu coğrafyada gerçekleşmiş olduğunun keşfiydi. Şimdi sular altında olan bu arkeolojik sitede kazı sonucu çıkartılan iskeletlerin en az 61’inin 13 bin yıl önceye ait olduğu biliniyor. Kazıyı yöneten Amerikalı arkeolog Profesör Fred Wendorf üniversiteden emekli olduktan sonra koleksiyonunu, araştırma notlarını, fotoğraflarını ve site çizimlerini 2002 yılında British Museum’a bağışladı. Bulunan iskeletler de British Museum’a nakledilirken bu hafta başında kazı sonuçları halkın ziyaretine açıldı.
Kemiklerde çatışmanın izleri
Erkek, kadın ve çocuklardan oluşan kurbanların kafa ve göğüs kemiklerinde görülen ok izleri ve ezilmiş kemikler kurbanların çatışma sonucu öldürüldüğünün kanıtı. Ayrıca önceki çatışmaların izlerinin de kemiklerde olması çatışmaların aylarca sürdüğünü gösterirken, ölülerin standart bir biçimde (tüm cesetler sol tarafları üzerinde, kafa güneye doğru, gözler doğuya bakıyor) gömülmüş olması kurbanların kendi halkları tarafından gömüldüklerini gösteriyor.
Jebel Sahaba’daki Mezarlık 117’nin haritası. Kırmızı noktalar şiddet sonucu öldürülen kurbanları gösteriyor.
Diğer kurbanlara göre daha talihsiz olan (20 ve 21 numaraları iskeletler) iki kurbanın kemiklerinde, öldürüldükleri silahın kalıntıları görülüyor. 21 numaralı iskelet üzerinde toplam 19 silah kalıntısı görülüyor ve bunların bir tanesi hala leğen kemiğinde bulunuyor.
Fotoğraftaki kalemler silah kalıntılarını işaret ediyor. (Wendorf Arşivi, British Museum)
Çatışmanın nedeni iklim şartları
Independent gazetesi ve diğer başka gazeteler bu çatışmanın nedenini ırk savaşı olarak yansıtıyor. Ancak serginin küratörü Renée Friedman’a göre bu şiddetin en olası nedeni ilkim değişikliği.
Buzul çağında Avrupa ve Kuzey Amerika’nın çoğunu kaplayan buzullar Mısır ve Sudan’da soğuk ve kurak bir iklim yarattı. Gidilecek tek yer Nil nehri yakınlarıydı. Ancak nehir rejimi düzensizleşti; sular bazen çok yükseliyor, bazen de çok düşüyordu. Her iki durumda da, yaşamak için kullanılabilir kısıtlı arazi ve kaynak oluyordu.
Balıkçılık ve toplayıcılık için nehir etrafında kümelenmiş ve bölgeden uzaklaşmak istemeyen topluluklar için yiyecek, çatışma nedeni olabilir. Dr Wendorf tarafından bulunan diğer iki mezarlık içinde, bu alanı evleri kabul eden küçük kabileler ve sosyal birimler için bu yiyecek kısıtı sürtüşmeye neden olmuş olabilir. Diğer mezarlıklarda uzun süreli çatışmanın izlerine rastlanmazken Mezarlık 117’de bulunanlar ya çok şansızdı ya da çatışma sonucu öldürülenler buraya gömülüyordu. Araştırmalar devam ettikçe bu belirsiz zaman ile ilgili daha fazla şey öğreneceğiz.
British Museum adına araştırmaları yürüten çeşitli üniversitelerden bilim insanları iskeletler üzerinde araştırmalar yapılmaya ve kurbanlar hakkında daha detaylı bilgiler elde etmek için çalışmalara devam ediyor.
(Yeşil Gazete)
Comments