Sophie Yeo tarafından RTCC‘de yayınlanan haberi Yeşil Gazete gönüllü çevirmeni Mine Tekman‘ın çevirisiyle sunuyoruz.
* * *
ABD federal ajansı 2015’te küresel ısınma sebebi ile tüm dünyada mercan resiflerinin toplu ölümlerini öngörüyor.
2015 yılında tarihte mercanların global ölçekte üçüncü kez beyazlamasını görebiliriz. Bu seferki beyazlama El Nino’nun yaşanmadığı bir yılda meydana gelen ilk vaka olacaktır.
NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration-Ulusal Okyanus ve Atmosfer Yönetimi)’nın renkli mercan resiflerinin karşı karşıya olduğu tehditi tahmin etmek üzere kurduğu son modele göre yapılan son öngörü bu şekilde.
NOAA’nın Mercan Resifleri izleme koordinatörü Mark Eakin: ‘Bu durum 2014’te başladı – Temmuz’dan Ekim’e kadar kuzey Marianas’ta ve kuzeybatı Hawaii Adaları’nda ciddi boyutta, Guam’da ise kötü beyazlamalar yaşandı. Hawaii Adaları’nda yaşanan beyazlamalar bu bölgede toplu halde yaşanan ilk vaka oldu’ şeklinde açıklama yaptı.
‘Daha sonra renk kayıpları güneye doğru ilerleyerek Marshall Adaları’nda ciddi boyutlara vardı ve güneybatı Pasifik’in diğer birçok bölgesine ulaştı. Renk kayıpları şu anda Amerika Samoa Adaları’nda görülmeye başlıyor. Bu kayıplar Fiji’de de başladı ve Solomon Adaları’nda da yaşanıyor. Hali hazırda büyük bir olay yaşamaktayız.’
Beyazlama mercanların ışık, besin ya da sıcaklık gibi değişimler sonucunda strese girmesiyle yaşanır, ancak bu büyüklükteki bir beyazlama sadece sıcaklık değişimi sonucunda gerçekleşebilir. Bu kayıplar mercanların bünyelerinde yaşayan algleri bırakması sonucunda renklerini yitirmelerine ve bazı durumlarda ölmelerine sebep olur.
Yaşanan vaka oldukça nadir. Geniş kapsamlı beyazlama 1983 yılında ve akabinde küresel ölçekte ilk kez 1998’de kaydedildi. İkinci küresel dalga ise 2010 senesinde yaşandı.
Bu son küresel ölçekteki beyazlama daha önceki iki olayın izlediği seyirde yaşanıyor. Pasifik’te başlayıp Hint Okyanusu, güneydoğu Asya ve Karayipler’e doğru yayılıyor.
Şimdiye kadarkilerin en kötüsü mü?
Geçen sene görülmeye başlanan beyazlamanın 2015 yılında da devam etmesi bekleniyor, diye ekliyor Eakin.
NOAA bu hafta Mercan Resifleri İzleme Programı’nın okyanus ekosistemlerinin yüksek sıcaklıklardan nasıl etkileneceğine dair dört aylık tahminlerini içeren güncellenmiş bir versiyonunu yayınladı.
Normal şartlar altında, bu tahminlerde beyazlama beklenmemesi gerekirdi. Ancak 2014 boyunca yaşanan ve 2015’te de devam eden yüksek deniz suyu sıcaklıkları beyazlamanın büyük ölçekte gerçekleşeceğinin öngörülmesine yol açıyor.
Bu olay, deniz suyu sıcaklıklarının yükselmesine sebep olan ve doğal bir olgu olan El Nino bu yıl beklendiği gibi gelişmemesine rağmen yaşanıyor.
Bunun yerine, küresel ısınma nedeniyle gerçekleşen deniz suyu sıcaklığının yükselmesi buna sebep oluyor.
Birleşmiş Milletler Uluslararası İklim Değişikliği Paneli’ndeki bilim insanları, 1971 ve 2010 arasında gezegende biriken enerjinin %90’ının okyanuslarda depolandığını belirtiyor.
2014 senesinde okyanuslar şimdiye kadarki kayıtlı en yüksek sıcaklıklara ulaştı.
Eakin ‘Okyanuslarda depolanan ısı ve devam eden küresel ısınma büyük El Nino olayları olmadan bile mercanların beyazlamasına sebep olacak kadar sıcaklık artışına sebep oluyor’ diye belirtti.
NOAA tarafından Şubat-Haziran dönemi için yayınlanan beyazlama tahmin haritaları güney yarımküredeki yaz mevsimini yaşayan neredeyse tüm mercan resiflerinde %60 ihtimalle strese bağlı değişimler öngörüyor.
Eakin, modellerdeki tahminler henüz Kuzey Yarımküre’yi kapsamıyor olsa da bu eğilimin mevsimlerdeki değişikliklere bağlı olarak Kuzey Yarımküre’ye yayılmasını bekleyebileceğimizi belirtiyor.
‘Beyazlama 1998 yılında yaşanandan daha kötü olmayabilir, hatta 2010’dakinden bile daha az kapsamlı görülebilir ama henüz bilmiyoruz. Ancak durumun bazı bölgelerde daha kötü duruma geldiğini gözlemliyoruz. Marianas Marshall ve Kuzeybatı Hawaii Adaları’nda şimdiye kadarki en kötü durum yaşandı’
Büyük beyazlama olaylarında bu durum onlarca yıl kalıcı olabilir ve hatta bazı durumlarda resifler bir daha asla eski haline dönmeyebilir. Bu resifler hastalıklara daha açık hale gelebilirler.
Ancak NOAA’nın dört aylık tahminleri resif yöneticilerini hazırlıklı olmaya ve hangi resiflerin daha dirençli, hangilerinin yaklaşan büyük ölçekteki beyazlama için daha fazla korumaya ihtiyacı olduğunu anlamaya yardımcı olabilir.
Haberin İngilizce Orjinali
Haber: Sophie Yeo
Yeşil Gazete için çeviren: Mine Tekman
(Yeşil Gazete, RTCC)