İklim değişikliği gökkuşağını da etkiledi

Global Environmental Change dergisinde yayımlanan iklim değişikliğine ilişkin bir araştırmaya göre gökkuşağı artık bazı bölgelerde daha sık görünür hale gelirken bazı bölgelerde görünmeyecek. Peki iklim değişikliği gökkuşağı sayısını nasıl artırıyor?

Su damlacıklarının kırdığı güneş ışınlarıyla ortaya çıkan gökkuşaklarının güneşe ve yağışa ihtiyacı bulunuyor. Küresel ısınma nedeniyle dünyanın bazı noktalarında kuraklık yaşanırken bazı noktalarında da aşırı yağışlar görülüyor. Yağışın arttığı bölgelerde gökkuşaklarının sıklığı da artıyor.

Fosil yakıt kullanımı gibi insan faaliyetleri nedeniyle gezegen ısınıyor ve bu da yağış ve bulut örtüsü modellerini ve miktarlarını değiştiriyor.

Gökkuşağı görünme sıklığı yüzde 5 artacak

Mānoa‘daki Hawaii Üniversitesi’ndeki (UH) araştırmacılar tarafından yürütülen çalışmaya göre; 2100’e kadar, Dünya üzerindeki kara parçalarında görülecek gökkuşağı sayısında, 21. yüzyılın başına göre yaklaşık yüzde 5’lik artış olacak.

Isınmanın daha az kar ve daha fazla yağmura yol açacağı tahmin edilen kuzey enlemleri ve çok yüksek rakımlarda gökkuşağı oluşumunda artış yaşanacağı ortaya koyuldu.

Kaynak: Twitter

Akdeniz’de gökkuşağı daha az görülecek

Ancak Akdeniz kuşağına benzer bölgelerde yağışın azalmasından dolayı gökkuşağı görünme sıklığının azalacağı belirtildi.

Çalışmanın ortaya çıkmasının sebebi elbette bir merak: İklim değişikliği gökkuşağını nasıl etkileyecek?

New York Üniversitesi Çevre Araştırmaları Bölümü’nden, çalışmanın baş yazarı Kimberly Carlson, “Hawai’de yaşarken, çarpıcı, kısa ömürlü gökkuşaklarının günlük hayatımın bir parçası olduğu için minnettardım. İklim değişikliğinin bu tür gökkuşağı izleme fırsatlarını nasıl etkileyebileceğini merak ettim” dedi.

Peki ya gökkuşağı?

Bu soru UH Mānoa Coğrafya ve Çevre bölümünden Camilo Mora’nın ilgisini çekti ve lisansüstü derslerinden birinin projesinin odak noktası olarak bu soruyu ortaya attı. Mora araştırmalarda daha çok iklim değişikliğinin insan sağlığına etkilerinin odak noktası olarak seçildiğini ifade ederek şunları söyledi:

”İklim değişikliğinin insanların sağlığını ve geçim kaynaklarını nasıl doğrudan etkilediğini, örneğin iklim değişikliğinin neden olduğu ısı dalgaları sırasında sıcak çarpması meydana gelmesi yoluyla nasıl etkilediğini sık sık inceliyoruz.”

İklim değişikliği ve çevre estetiğine etkileri

Ancak çok az araştırmacı iklim değişikliğinin çevrenin estetik niteliklerini nasıl etkileyeceği konusunda araştırma yaptı. Gökkuşağı oluşumlarını haritalamaya da odaklanılmamıştı.

İklim krizi ve gökkuşağı bağlantısını ortaya koymak için UH ​​Mānoa‘daki öğrencilerin de dahil olduğu bir ekip, insanların fotoğraf paylaştığı bir sosyal medya platformu olan Flickr’a yüklenen fotoğrafları inceledi.

Binlerce fotoğraf tarandı, modelleme oluşturuldu

Araştırma için “gökkuşağı” kelimesiyle etiketlenmiş on binlerce fotoğraf tarandı.

O süreçte UH Mānoa Okyanus ve Yer Bilimi ve Teknolojisi Okulu‘nda (SOEST) Global Environmental Science alanında lisans öğrencisi olan ve makalenin ortak yazarlarından biri olan Amanda Wong, “Gerçek gökkuşaklarını bulmak için gökkuşağı resimleri, gökkuşağı bayrakları, gökkuşağı alabalığı, gökkuşağı okaliptüs ve gökkuşağı yiyeceklerinin fotoğraflarını sıralamak zorunda kaldık” dedi.

Daha sonra bilim insanları, gökkuşağı fotoğraf konumlarına, yağış, bulut örtüsü ve güneş açısı haritalarına dayalı bir gökkuşağı tahmin modeli geliştirdi. Son olarak, küresel kara alanları üzerinde bugünkü ve gelecekteki gökkuşağı oluşumlarını tahmin etmek için modellemeyi uyguladılar. Model adaların gökkuşakları için sıcak noktalar olduğunu gösterdi.

SOEST’te Atmosfer Bilimleri profesörü Steven Businger‘e göre; “Adalar gökkuşaklarını görmek için en iyi yerler” dedi.

Son zamanlarda “dünyanın gökkuşağı başkenti” olarak adlandırılan Hawaii Adaları’nın yılda birkaç gün daha gökkuşakları görüneceği tahmin ediliyor.

Gökkuşakları tarih boyunca ve dünya çapında insan kültürünün önemli bir parçası oldu ve estetik olarak beğenilen bir olay olarak görüldü.

Carlson, “İklim değişikliği, dünyadaki insan deneyiminin tüm yönlerinde yaygın değişiklikler yaratacaktır. Çevremizin somut olmayan kısımlarındaki (ses ve ışık gibi) kaymalar, bu değişikliklerin bir parçasıdır ve araştırmacıların daha fazla ilgisini hak ediyor” dedi.