Heybeliada’da yerinden yurdundan edilen atlardan biri öldü

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) Büyükada’daki İspark At Ahırları’na getirilen Heybeliada’daki atlardan Polat, öldü. Polat’ın hayatını kaybetmesinin nedeni henüz belli değil, ancak bu ölümün öncesinde şunlar yaşandı:

10 Ekim saat 12.00 sularında Heybeliada’da kalan dört yetişkin at ve bu yıl doğan Ateş ve Korkut adındaki iki tay İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Zabıtası tarafından alınarak Büyükada’daki İBB İspark Ahırı’na götürüldü.

Atların sahibi atlarının alınmasıyla ilgili şikayetçi olacağını bildirmiş, atların götürülmesine tepki göstermişti. Hayvanların alınmasının ardından 14 Ekim’de bir aktivist, atların ağır bir şekilde şiddete maruz kaldığını öne sürdü. 15 Ekim sabahı İspark at ahırlarına giderek atları görmek istediğini söyleyen Zekiye Kürkçüoğlu, atların son durumunu görüntüledi. Büyükada’daki İBB’ye ait ahırda atlar 11.00 ile 15.00 saatleri arasında yurttaşlar tarafından ziyaret edilerek beslenebiliyor. Ancak yaralı atlarla ilgili gösterilen tepkilerin ardından 16 Ekim’de bu ziyaret saatleri keyfi bir şekilde yok sayıldı. 

İspark at ahırları önünde bekleyiş sürerken – 16 Ekim 2023 saat 11.00 suları – Fotoğraf: Cansu Acar

Keyfi uygulamalar, gerekçesiz kararlar

16 Ekim’de 11.00’da ahır önünde yapılacak basın açıklamasının duyurulmasının ardından sabah 11.00’da ahırların önünde yalnızca aktivistler değil, zabıta ekipleri de bir araya geldi, ancak Adalılar uzun süre içeri alınmadı; ahır görevlileri vatandaşlardan “gerekçe” istendi.  Atlardan sorumlu veteriner hekim Serdal Poyraz ise ahırlara yalnızca beş kişinin alınabileceğini duyurdu. Hangi kritere dayanarak beş kişi alınacağı sorularına ise yanıt verilmedi. Sonrasında sayı yine herhangi bir dayanak noktası sunulmadan yükseltildi.

İspark at ahırlarında bir yetişkin ve yavru at. -16 Ekim 2023 – Fotoğraf: Cansu Acar

97 atın bulunduğu at ahırlarında pek çok yetişkin atın yanında taylar da bulunuyor. Ahırlara girebildiğimizde, bazı atların gözlerinde kızarıklıklar olduğuna bir atın gözünden ise kanla karışık bir sıvının aktığına şahit olduk. Görevliler, atın gözünün travma sonrası enfeksiyon kaptığını ve tedavisinin sürdüğünü söyledi.

Gözü enfeksiyon kaptığı için aktığı belirtilen at. -16 Ekim 2023 – Fotoğraf: Necdet Kutlucan

Atlar, ortalama 10 metrekarelik bölmelerde –bazıları taylarıyla birlikte- içeri giren insanlara dikkat kesiliyor. Kimisi kıvırcık saçlarıyla dikkat çekiyor kimisi meraklı bakışlarıyla… Heybeliada’dan gelen beş at ise vatandaşların durumunu görmek istemeleri üzerine ahırlardan dışarı çıkartılmış durumda. Bu atlardan birinin sağ arka bacağında bir yara göze çarpıyor. Aktivistlerden Doğa Su, bu atla ilgilenirken yara olan noktaya dokunduğunda ellerine bulaşan kara lekeyi gösteriyor. Ayrıca yaraya peçete tutan Su, peçetedeki kan ve irini kameralara göstererek atın Heybeliada’dan alınmadan önce böyle bir yarası bulunmadığını söylüyor. Polat da Heybeliada’dan alınarak İBB’nin İspark at ahırlarına getirilen atlardan biri, fakat görüşe açık değil.

İspark at ahırları -16 Ekim 2023 – Fotoğraf: Cansu Acar

Polat’ın 10 Ekim’de Heybeliada’dan Büyükada’ya getirilmiş ve 14 Ekim’de yaralandığı duyurulmuştu. Polat’ın neden yaralandığı ise bilinmiyor. Veteriner hekim, Polat’ı yoğun bakımdaki bir hastaya benzetmiş, buradan yola çıkarak da sadece seçilmiş iki kişinin görmesine izin vermişti. Serdal Poyraz, Yeşil Gazete olarak Polat’ı görmemize izin vermemişti.

Polat, hayvan ambulansı içerisinde, arabalı vapurla sevk ediliyor. – 16 Ekim 2023 – Fotoğraf: Cansu Acar

Polat hayatını kaybetti

Adalar İlçe Tarım Müdürlüğü yetkilileri ile HAYDİ Polisi de ahırda denetim gerçekleştirdi. İBB’nin adadaki veterinerlik biriminin yeterli donanıma sahip olmaması nedeniyle İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Veterinerlik Fakültesi’ne sevk edilen Polat’ın bağırsak sorunu olduğundan şüpheleniliyordu. Polat hayatını kaybetti.

İBB’nin İspark At Ahırları’nda atların durumu hayvan hakları aktivistleri tarafından hapishane olarak nitelendiriliyor. 16 Ekim’de kimi atlar ahırların içerisinde gözlerden ırak tutulurken kimileri eğimli ve tehlikeli olduğu onlarca kez dile getirilen ancak herhangi bir çözüme gidilmemiş olan kısıtlı padok alanda dolaşıyor.

Adaların Atları Platformu, 16 Ekim ziyaretlerine ilişkin şu açıklamada bulunmuştu:

“Adaların Atları Platformu üyeleri olarak, atların ahırlarda hapsedilmesine en baştan beri karşı çıkıyoruz. Atlar adada hayatın bir parçasıdır ve hayatın içinde korunmalıdır.

Atlar sağlıklı koşullarda barındırılmalı, adada mutlaka dolaştırılmalı, düzenli veteriner hizmeti almalı ve insanla teması kesilmemelidir. Aralık 2019’da ‘ruam hastalığı’ gerekçeli karantinadan bu yana atlar Büyükada’daki İBB Ahırı’nda kapalı tutuluyor. Oysa, karantina kurallarına da aykırı olarak altı ay süren, yüzlerce atın hareketsizlik nedeniyle ölümüne neden olan ‘yasal’ kapatma Haziran 2020’de bitti. Buna rağmen İBB, Atlı Zabıta birimindeki atlar dışında, elindeki atları ahır bölgesinden dışarı çıkarmıyor. İBB Büyükada Ahırı bir hapishane, atların çıkarıldığı yokuş padok arazisiyse ancak havalandırma niteliğinde. İBB uzun zaman insanların Büyükada’daki ahırlara girmesine de izin vermedi. Bu dönemde ahırları dışarıdan, havalandırmaya çıkarıldıkları zaman çitlerin ardından takip ettik. Adaların Atları Platformu ve ada sakinlerinin ısrarlı talepleriyle Ağustos 2021’den bu yana ahırların içinde atları görmek mümkün. Onları orada ziyaret ederek izliyoruz.

İBB atların büyük bölümünü satın almadan önce Heybeliada ve Burgazada’da da atlar ahırlarında barınıyordu. Ahır arazilerinin yasal kiracısı olan İBB, Heybeli ve Burgaz ahırlarını 2021’de yıktı ve yenisini yapma sözü verdi. Bu sözün bir an önce yerine getirilmesini, üç adada da atların barınmasını ve korunmasını istiyoruz.

Heybeliada’da yaşayan ve bir süredir ahırı olmayan dört at ve bu yıl doğan iki tay, 10 Ekim’de İBB tarafından Büyükada’daki İBB İspark Ahırı’na getirildi. Bu atların ahırını yıkan İBB, atlara ait oldukları adada ahır yapmak yerine, ahırları olmadığı için onları Heybeliada’dan Büyükada’ya nakletti.

14 Ekim Cumartesi günü Büyükada İBB ahırına giden Doğa Su, Heybeliada’dan buraya getirilen atların çok kötü durumda olduklarını, dövüldüklerini, Polat atın başını dahi kaldıracak halde olmadığını anlatan bir ses kaydı paylaşmıştı.

İBB ahırında görüntü almaya izin verilmiyor ve atların büyük bölümü ahır bölgesi dışına çıkarılmıyor. İBB Ahırına daha önceki ziyaretlerimizde atlarda bu tür yaralanmalar görmedik. Ancak görüntü paylaşımına bile izin verilmeyen bir yerde bu canlı tanıklığın mutlaka ciddiye alınması gerekir.

Gösterilen tepki üzerine 15 Ekim Pazar günü sabahı, Adaların Atları Platformu’nun bir üyesinin atları ahır bölgesinde görmesine, fotoğraf ve video çekmesine izin verildi. Yaraları olduğu görülen atların, ihtiyaç duydukları tıbbi desteği alması bizim için öncelikti. Görevliler bu bakımın sağlandığını belirttiler.

Bugün (16 Ekim 2023) Adaların Atları Platfomu üyeleri ve ada sakinlerinin yanı sıra, atların durumunu görmek için İstanbul’dan gelen katılımcılarla İBB Büyükada Ahırı’na gittik. Adalar İlçe Tarım Müdürlüğü yetkilileri ile HAYDİ Polisi’nin de ahıra denetime geldiğini gördük. İBB yetkilileri önce bizi ahıra almak istemedi. Normal şartlarda girebildiğimiz ahırlara alınmamak, saklamak istenen bir durum olduğunu düşündürüyor.

Israrlı taleplerimiz üzerine, durumu en kötü olan Polat at dışındaki Heybeliada at ve taylarını ahırların önüne çıkarıldılar. Gelen ziyaretçilerin küçük gruplar halinde ahırları gezmesine izin verildi.

Sancı çeken ve ahırda yerde yatan Polat at, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Veterinerlik Fakültesi’ne sevk edildi. Bağırsak sorunu olduğundan şüphe ediliyor. İBB’nin adadaki veterinerlik birimi ne yazık ki bu soruna müdahale edecek donanıma sahip değil. Yine de gereken tıbbi bakımın sağlanması için sevk edilmesi önemli bir adımdır.

Heybeliada’dan giden tayların ve bir annenin iyi durumda olduğunu gördük. Ancak kısraklardan birinin sağ arka ayağında, içinden iltihap akan bir yara olduğunu, atın bu ayağına basamadığını gördük. Görevliler yaranın tedavisinin devam ettiğini söylediler.

Büyükada İBB Ahırı’nda bulunan bir başka atın ise gözünde kanama olduğunu gördük. Müdahale edilmesini istedik.

Atlar vahşi doğa hayvanı değildir. İnsanla yan yana yaşar. Atların İBB ahırında olduğu gibi kapalı tutulması hem hayvanların sağlık sorunları yaşamasına yol açar, hem de her türlü şüpheye kapı aralar. Ahırların temiz olması veya atlara yem veriliyor olması, alkışlanacak özel bir durum değil, olması gereken şeydir. Büyükada İBB Ahırları’nda atların şartları hapishane şartlarıdır, her türlü canlının sağlığına aykırıdır. Bu atların adada dolaştırılmasına engel olacak hiçbir gerekçe yok ve olamaz.

Atların Büyükada Ahırları dışına çıkarılmasını, insan içinde olmasını savunuyoruz. Atların doğasına da uygun olan atlı zabıta çalışmasının Büyükada’da az sayıda atla sınırlı tutulmayıp bütün Adalar’a yaygınlaştırılmasını istiyoruz. Artık çeşitli belediyelerin de yapmakta olduğu atla terapi gibi faaliyetler için Adalar’ın hepsi son derece uygun. İBB bu çalışmaları da Adalar’da yapmalı.

Yaklaşık 100 yıl ahırların bulunduğu Heybeliada ve Burgazada’da 2021’de yıkılan ahırların yeniden yapılmasını, İBB adına Başkan Danışmanı Tonguç Çoban tarafından iki buçuk yıl önce verilen bu sözün tutulmasını istiyoruz. Adalılar bu konuda çözüm için yıllardır çaba sarf ediyor. Çeşitli kademelerdeki İBB yetkililerine, Kolektif Ahır çizimleri dahil, atlarla sağlıklı yaşamın her türlü yolu, uzmanların da desteğiyle sunuldu.

Heybeli atlarının doğdukları, büyüdükleri, ait oldukları adada, hayatın içinde korunmasını bekliyoruz. İBB kiracısı olduğu ahır alanlarında bir an önce sağlıklı ahırlar inşa ederek atları yuvalarına kavuşturmalı. Atların adadaki varlığı, başta atlar olmak üzere hepimiz için değerli ve ekosistemin çok önemli bir parçasıdır.

Yaralanma ve sürgün olaylarının artık tekrar etmemesi için kamuoyunu Büyükada ahırlarını sık sık ziyaret etmeye ve diğer Adalar’da ahır talebinin takipçisi olmaya davet ediyoruz.”