Fransız hükümetinin, iklim politikalarındaki eksiklikler sebebiyle maruz kaldığı, kamuoyunda ‘yüzyılın iklim davası’ olarak adlandırılan dava kapsamında 1,1 milyar euroluk cezayı ödememesine karar verildi. Paris İdare Mahkemesi’nin verdiği kararda, hükümetin gerekli düzeltici önlemleri aldığı ve bu nedenle ceza uygulanmasına gerek olmadığı belirtildi.
Mahkeme, 2021 ve 2022 yıllarında bazı emisyon eksikliklerine rağmen, 2023’ün ilk çeyreğindeki keskin düşüşün bu eksiklikleri telafi ettiğine ve ceza uygulanmasını gerektirmediğine hükmetti.
Fransa’nın iklim taahhütlerine yönelik önceki mahkeme kararının üzerinden iki yıl geçmesine rağmen, çevre örgütlerinin ceza beklentisi karşılanmadı. Greenpeace ve Oxfam gibi kuruluşlar, Fransız hükümetinin emisyon azaltma konusundaki mahkeme kararlarına yeterince uymadığını savunarak ceza talebinde bulunmuştu.
Mahkeme, ayrıca emisyon azalmasının Covid-19 salgını ve Ukrayna‘daki savaş gibi dış faktörlerden kaynaklandığını ve bu durumun hükümetin önlem alma başarısızlığını yansıtmadığına hükmetti. Çevre grupları ise kararı temyize götürmeyi planladıklarını açıkladı.
‣ Fransa’da hükümete karşı açılan iklim davasında tarihi karar
Fransa’daki iklim davasında ne olmuştu?
2021’de Fransız mahkemesi, hükümetin iklim değişikliğiyle mücadelede yetersiz olduğuna hükmetti. Bu karar, Paris Anlaşması’ndaki taahhütlerin yerine getirilmemesi nedeniyle açılan davanın sonucuydu ve Fransız hükümetine kamu politikalarını güçlendirmesi yönünde baskı yapmayı başardı.
‘İklim adaleti için tarihi zafer’ olarak nitelendirilen bu karar, Oxfam France gibi STK’ların hükümeti iklim taahhütlerini yerine getirmemekle suçlamasının ardından geldi. Gabriel Attal gibi hükümet sözcüleri, geçmişte yeterli önlemlerin alınmadığını kabul ederken, hükümet Fransa’nın iklim değişikliği konusunda birçok ülkeye göre ileri adımlar attığını iddia ediyordu.
Şubat 2021’de, Paris İdari Mahkemesi, ‘Yüzyılın Davası’nda Fransa Devleti’ni iklim krizinden sorumlu tuttu. Bu dava, 2,3 milyon vatandaşın desteğiyle Fransa’da bugüne kadar gerçekleştirilen en büyük imza kampanyasına dönüştü. Mahkeme, devletin sera gazı emisyon azaltım taahhütlerini yerine getirmemesinin yasadışı olduğunu ve çevresel hasardan sorumlu olduğunu belirtti. Bu karar, devletin iklim değişikliğiyle mücadelede yetersizliğini tasdik eden ilk mahkeme kararıydı.
Bu süreçte Fransa Hükümeti’nin iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında ilave önlemler almaya zorunlu bırakılması bekleniyordu. STK temsilcileri, mahkemenin kararını büyük bir zafer olarak nitelendirirken, bu kararın Fransız hukukunda önemli bir adım olduğunu ve iklim kriziyle mücadelede somut eylemler gerektirdiğini vurguladı.
Aralık 2023’te açıklanan son karar, tarihi yargı sürecinin bir devamı. Fransız hükümeti, iklim değişikliğiyle mücadelede son dönemde attığı adımlarla ceza ödemekten kurtuldu, ancak çevre örgütleri, hükümetin daha önceki mahkeme kararlarına uygun hareket etmemesi nedeniyle yasal süreçleri sürdürme kararlılığını koruyor.
Mahkeme, hükümetin yetersiz tutumunu ve iklim değişikliğiyle mücadeledeki kusurlu duruşunu ele alarak, hükümetin somut ve etkin önlemler almasını zorunlu hale getirebilir. Bu durum, Fransa’nın karbon emisyonlarını azaltma ve iklim değişikliğiyle mücadele taahhütlerini yerine getirme yönünde daha fazla adım atmasını gerektirecek bir önkoşul oluşturuyor.
