[COP28] Zirvenin altıncı gününde gündem fosil yakıtlar

Birleşik Arap Emirlikleri‘nnin (BAE) Dubai kentinde gerçekleştirilen COP28‘de altıncı güne gelindi. Son iki günün öne çıkan konuları arasında zirveye katılan fosil yakıt lobilerinin artışına ek olarak COP28’e başkanlık yapan BAE merkezli petrol şirketinin CEO’su Sultan Al Jaber‘in iklim inkarına varan sözleri oldu.

Kick Big Polluters Out koalisyonunun yeni analizinin bu yıl zirveye en az 2456 fosil yakıt lobicisi katıldığını açıklamasının ardından sivil toplum örgütlerinden ve iklim aktivistlerinden tepkiler sürüyor. Yerli halkın temsilcileri büyük kirleticilerin Birleşmiş Milletler iklim görüşmelerinden atılması için çağrı yaptı.

Zirveye katılan Kathryn Diane Horinek, Oklahoma’da fosil yakıt projesinin sebep olduğu kirlilik yüzünden çocukların nefes alamadığını ve okulda solunum cihazlarını paylaşmak zorunda kaldığını söyledi ve ekledi:

“Ancak benim ulusum Birleşmiş Milletler masasında değil. Güce sahip olduğunu düşünenlere acıyoruz. Onların zamanı geçti, biz Toprak Ana’yı geri almak için buradayız.”

‘Sürecin bu şekilde zehirlenmesine bir son verilmeli’

Öte yandan tüm protestoların UNFCCC tarafından önceden onaylanmış olması gerekiyor ve hiçbir ülke ya da şirketten bahsedilmesine izin verilmiyor, aksi takdirde delegeler zirveden atılma riskiyle karşı karşıya kalıyor.

Water Climate Trust‘tan Thomas Harmy Joseph büyük kirleticilerin zirveden atılması çağrısında bulunuyor. Joseph, iklim değişikliğinin bir sömürgecilikle ilişkili olduğunu söylüyor.

Pasifik’ten bir iklim aktivisti olan Joseph Sikulu, “Sürecin bu şekilde zehirlenmesine bir son verilmeli” diyor.

Sultan Al Jaber COP29’un da başkanı olabilir

BAE’nin devlet petrol şirketinin CEO’su Sultan Al Jaber‘in, COP28 İklim Zirvesi’nin başkanı olması tartışmaları da beraberinde getirmişti. Carbon Brief’ten Simon Evans‘ın açıkladığına göre Al Jaber’in gelecek yıl da İklim Zirvesi’nin başkanı olabilir.

Normalde zirvenin başka bir ülkenin ve o ülkeden yeni bir başkanın ev sahipliğinde yapılması gerekiyor. Ancak Evans’ın sosyal medya paylaşımına göre Birleşmiş Milletler prosedürü açık: Yeni bir başkan seçilmezse COP29‘a Al Jaber başkanlık edecek.

COP29’a ev sahipliği yapma sırası Doğu Avrupa‘da, ancak Rusya 27 AB ülkesini veto ederken Ermenistan ve Azerbaycan da birbirlerini veto ediyor. Geriye çoğu küçük devletlerden oluşan sadece yedi ülke kalıyor. Ancak İklim Zirvesi‘ni düzenlemek oldukça pahalı bir iş.

Küresel stok sayımına ilişkin müzakere metninin son taslağı yayınlandı

Küresel stok sayımına ilişkin müzakere metninin son taslağı, ilerleme kaydedildiğini ancak büyük kararların hala alınması gerektiğini gösteriyor.

İklim Eylem Ağı‘nda küresel siyasi strateji başkanı olan Harjeet Singh şunları söylüyor:

“Küresel Durum Değerlendirmesi’nin ‘metin olmamasından’ ‘fosil yakıtların düzenli ve adil bir şekilde kullanımdan kaldırılmasına’ kadar bir dizi seçenek içeren son taslağı, gelecekteki yoğun müzakereler için zemin hazırlıyor. Müzakereler ilerledikçe dünya, kömür, petrol ve gazdan daha yeşil, daha dayanıklı ekonomilere doğru, mali destekle desteklenen adil bir geçiş için cesur taahhütler bekliyor.”

Suudi Arabistan her fırsatta karbon yakalama ve depolama konusuna atıfta bulunmaya çalışıyor. Ayrıca, fosil yakıtların aşamalı olarak kullanımdan kaldırılması ya da azaltılmasına ilişkin her türlü referansta bu yakıtlardan sonra “emisyon” kelimesini eklemeye çalışıyor.

Çin ise dünyanın en güçlü yenilenebilir enerji endüstrilerinden birine sahip olmasına, yenilenebilir enerji bileşenleri ve ekipmanlarının önemli bir tedarikçisi olmasına rağmen, yenilenebilir enerjiyi üç katına çıkarma taahhüdüne imza atmamıştı.

‘Bilim zorunlu kılıyor: Fosil yakıtları aşamalı olarak ortadan kaldırın’

COP28 başkanı Al Jaber, BM‘nin eski iklim değişikliği özel temsilcisi Mary Robinson‘un sorularını yanıtlarken küresel ısınmayı 1.5C ile sınırlandırmak için fosil yakıtların aşamalı olarak kullanımının sonlandırılması gerektiğini gösteren “hiçbir bilim ya da senaryo” olmadığını iddia etmişti.

Robinson, kendisine fosil yakıtlardan vazgeçmenin “mağaralara geri dönmek” anlamına gelebileceğini söyleyen Sultan Al Jaber’in adını vermeden şöyle dedi:

“Başarılı bir COP28 tek bir birey ya da ulusla değil, bu müzakerelerdeki tüm ülkelerin ortak iradesi ve uyumlu çabalarıyla ilgili. Bilim şunu zorunlu kılıyor: Fosil yakıtların hızla kullanımdan kaldırılması, yenilenebilir enerjinin benimsenmesinin hızlandırılması ve finansmanın radikal bir şekilde artırılması.”

Beşinci günden öne çıkanlar

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 28. Taraflar Konferansı (COP28) Başkanı BAE Sanayi ve İleri Teknoloji Bakanı Sultan bin Ahmed el Cabir, iklim bilimine saygı duymadığı yönündeki suçlamaları reddetti.

Ne olmuştu?

Guardian’da yer alan haberde, Al Jaber’in 21 Kasım’da internet üzerinden düzenlenen bir etkinlikte “1,5 derece ısıya ulaşmanın yolunun fosil yakıtların aşamalı olarak kullanımdan kaldırılması olduğunu iddia eden hiçbir bilim ya da senaryo yok” ifadelerini kullandığı paylaşıldı.

Zirvenin beşinci gününde gündem finans, ticaret, toplumsal cinsiyet eşitliği ve hesap verebilirlik oldu.

• Sürdürülebilir Finansın Desteklenmesi Yoluyla Küresel İklim Eylemi etkinliği düzenlendi. BAE Bankacılık Federasyonu’nu 2030 yılına kadar bu alana 270 milyar dolar destek sözü verdi.
• Zirvede önümüzdeki günlerde hidrojen, soğutma ve cinsiyete ilişkin üç deklarasyon daha açıklanacak.
• Fransa ve Japonya, Afrika Kalkınma Bankası’nın iklim ve kalkınma için Özel Çekme Haklarından (SDR) yararlanmaya yönelik projesini destekleyeceklerini açıkladı.
• Yenilenebilir enerji şirketi ReNew Energy Global Plc, Asya Kalkınma Bankası (ADB) ile 5,3 milyar dolarlık bir finansman için ilk anlaşmasını imzaladı.
• Reuters’ın aktardığına göre, Arap Enerji Fonu, önümüzdeki 5 yıl içinde karbondan arındırma teknolojilerine 1 milyar dolara kadar yatırım yapmayı planlıyor.
• Asya Kalkınma Bankası (ADB), Filipinler’e 2024 ile 2029 yılları arasında 10 milyar dolar iklim finansmanı tahsis edeceğini açıkladı.

BM İklim Değişikliği Yöneticilerinden Razan Al Mubarak “İklim değişikliği cinsiyet ayrımı gözetmeyen bir konu değil. Kadınlar dünyadaki yoksulların çoğunluğunu oluşturuyor ve belki de bu yüzden kadınlar ve kız çocukları iklim eyleminin ön saflarında yer alıyor” ifadelerini kullandı.

COP28’in Twitter hesabından yapılan paylaşımda, zirvede şu ana kadar 57 milyar doların üzerinde para toplandığı vurgulandı. Hükümetlerin, işletmelerin, yatırımcıların ve hayırseverlerin “COP28’in ilk 4 gününde 8 taahhüt ve beyanda” bulunduğu da vurgulandı.