By 
Hem Türkiye hem Dünya için tarihi bir dönemeç olduğu ifade edilen COP27 İklim Zirvesi’ne eş zamanlı olarak iklim kriziyle mücadeleyi ve çözüm yöntemlerini tartışmak için Greenpeace İklim Buluşması düzenlendi.
İstanbul Müze Gazhane’de gerçekleştirilen iki günlük etkinlikte iklim mücadelesinin aktörleri bir araya geldi. İklim adaleti çağrısında bulunmak için 12 Kasım’da bir araya gelen iklim hareketi aktörleri Kadıköy Süreyya Operası önünde basın açıklaması yaptı.
11 Kasım Cuma günü 2030 Türkiye İklim Hedefleri, Yeşil ve Adil Dönüşüm olmak üzere iki ayrı panel düzenlenirken COP 27 Köşesi’nde Mısır’daki İklim Zirvesi’ni takip eden iklim hareketi paydaşları izlenimlerini aktardı.
2030’da kömürsüz Türkiye
Greenpeace Akdeniz’den Gökhan Ersoy moderatörlüğünde ilerleyen 2030 Türkiye İklim Hedefleri’nin açılış konuşmasını Greenpeace Akdeniz Proje Direktörü Sevil Turan gerçekleştirdi. Etkinliğin amacını açıklayan Turan şöyle konuştu:
“İklim krizinde yeni bir dönemdeyiz ve harekete geçmek için başka bir yolumuz yokken bütün paydaşlar olarak bir araya gelerek etkin bir mücadelenin parçası olmak istiyoruz. Bu etkinliğin buna yol açmasını umuyoruz.“
Son bir yıldaki tabloyu değerlendiren Turan, Türkiye’nin 2053 net sıfır hedefiyle ilgili şöyle konuştu:
“Küresel çaba meselesinde Türkiye nerede diye bakacak olursak Türkiye’nin geçtiğimiz yıl Paris Anlaşması’nı onaylaması önemli bir adımdı. Ardından buradan gelen iklim yasası çalışmaları da önemli bir adımdı. Ancak yasal düzenlemeye iklim aktörlerinin kısıtlı düzeyde dahil olmasıyla Türkiye çok yönlü mücadelede eksik ilerlemiş oldu. Türkiye’nin, 2053’te net sıfır hedefine ulaşabilmesi için 2020 yılına kıyasla 2030’da en az yüzde 35 mutlak emisyon azaltımı hedeflemesi gerekiyor. Bu, 2053 yılı için sera gazı emisyonlarını net sıfır seviyesine indireceğini açıklayan Türkiye’nin, emisyonlarını 2020 yılındaki 523,9 MtCO2e (milyon ton karbondioksit eşdeğeri) seviyesinden 340 MtCO2e’ye indirmesi anlamına geliyor. Bu hedefe ulaşabilmesi de öncelikle; 2030 yılı itibariyle kömürden elektrik üretimini sonlandırması ve elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının payını yüzde 75’e çıkarması gerekiyor.”
Ardından söz alan Avrupa İklim Eylem Ağı Türkiye Koordinatörü Özlem Katısöz, 2053 yılına kadar Türkiye’nin net sıfır emisyon hedefine ulaşması taahhüdünü değerlendirdi ve Türkiye’nin bugünden itibaren emisyon azaltım politikasına girmesi gerektiğini söyledi.
Kömürün Ötesinde Avrupa’dan Duygu Kutluay ise “Türkiye’de kömürden çıkış mümkün. Kömürden kaynaklı elektrik üretimini sonlandırmamız gerekiyor. Yaptığımız araştırmalara göre 22 kömürlü termik santrale kömür sağlayan kömür sahalarına 13.189 MW kurulu gücünde güneş enerji santralı kurulabilir. Bu, Türkiye’nin şu anki güneş kurulu gücünün (7815 MW) yüzde 170 artması demek” diyerek kömürden çıkış için güneş enerjisi potansiyeline dikkat çekti.
COP’lar iklim siyaseti için önemli
COP 27’de dikkat çeken ve öne çıkan konuların tartışılıp değerlendirildiği COP 27 Köşesi’nde Mısır’da gelişmeleri yakından takip eden İstanbul Politikalar Merkezi İklim Çalışmaları Koordinatörü Ümit Şahin canlı bağlanarak konuştu. Söyleşinin moderatörlüğünü Greenpeace Akdeniz’den Ersin Tek ve Marmara Üniversitesi’nden akademisyen Prof. Dr. Semra Cerit Mazlum üstlendi.
Şahin, “Pakistan’ın bu son sellerden zararının 30 milyar dolar olduğu ve bu zararın Pakistan ekonomisinin yüzde 10’una tekabül ettiği belirtiliyor. İklim krizinin gelişmekte olan ve yoksul ülkelerde neden olduğu bu hasarlar, özellikle COP 27 Zirvesi’nde en çok konuşulan başlıklar arasında” sözleriyle özellikle COP 27’nin en önemli gündemlerden biri olan iklim adaletini vurguladı.
Mısır’daki COP 27’den bağlanan diğer bir isim, WWF-Türkiye İklim ve Enerji Koordinatörü Tanyeli Sabuncu, “Türkiye’nin ulusal katkı beyanını Eylül ayına kadar açıklaması gerekirdi. Gecikmiş bir süreç var önümüzde. Bu ayın 15’inde COP 27’de Türkiye ulusal katkı beyanını açıklayacak ancak bir öngörüde bulunmak zor çünkü şimdiye kadar iklimle mücadele için hedef belirleme konusunda sürecin katılımcı şekilde yürüdüğünü söyleyemeyiz” diyerek Türkiye’deki sürecin eksikliklerine vurgu yaptı.
Güncel COP27 tartışmalarının aktarımının ardından COP’ların önemine dikkat çeken Semra Cerit Mazlum şunları söyledi:
“COP’lar iklim siyasetinin ilerlemesi açısından dünya siyasetinde kaçınılmaz bir yer işgal ediyor. Resmi gündemin ötesinde devletler ve diğer taraflar azaltım için başka girişimlerde bulunabiliyorlar ve böylece gündem oluşabiliyor.”
Yeşil ve adil dönüşüm
Fosil yakıt tüketiminin azaltılması, bunun için Türkiye’deki kömür madenleri ve termik santrallerinin kapatılmasının etkilerinin konuşulduğu Yeşil ve Adil Dönüşüm başlıklı panelde Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği’nden Bengisu Özenç, Boğaziçi Üniversitesi akademisyeni Sevil Acar, Çevre Bilimleri Enstitüsü’nden Cem İskender Aydın ve Elbistan Hayatı ve Doğayı Koruma Platformu’ndan Mehmet Dalkanat konuşmacı olarak katıldı.
Acar enerji başta olmak üzere bütün emisyon kaynağı olan sektörlerde adil geçiş nasıl olabilir sorusuna yanıt vererek, Türkiye’de kömürden çıkışın aslında zor olmadığına verilerle dikkat çekti:
“Kömüre dayalı ekonomi sektörün toplam milli gelir içindeki payı azaldı. Sektörde 2008-2009’dan beri toplam istihdam azaldı. Çalışan gittikçe daha az kazanıyor. Kömür ithalatı arttı.”
Çevre Bilimleri Enstitüsü’nden Cem İskender Aydın, adil dönüşüme kavramsal bir çerçeveden şu değerlendirmelerde bulundu:
“Adil olan nedir sorusunun yanıtı çok kolay değil. Paylaşımda adalet nedir? Geçiş sonucunda oluşacak faydalar paydaşlara eşit dağıtılacak, oluşacak zararlar varsa onlar da eşit dağıtılacak. Usulde adalete gelince bu dönüşüm nasıl gerçekleşirse adil olur sorusunun yanıtı… Vardığımız nokta kadar nasıl gittiğimiz de önemli; etkin katılım, şeffaflık, hakların tanınması bu aşamada özellikle önemli”
‘Biz bu cephenin içerisindeyiz’
Mehmet Dalkanat, Kahramanmaraş Afşin Elbistan Termik Santrali’nin bölgeye verdiği hasarı anlattı. Siyah Kar adlı kısa filmle santralin yarattığı tahribatı katılımcılara gösteren Dalkanat “Biz bu cephenin içerisindeyiz ve her gün bir kurşun yiyoruz” dedi.
Santralin kapatılması için çaba göstereceklerini ancak işçilerin mağdur edilmemesi için mücadele verileceğini söyleyen Dalkanat şöyle konuştu:
“Yeraltından her yıl 120 bin ton su çekiliyor kömür için. Akarsular kurudu. Böyle bir rezaletle, garabetle karşı karşıyayız. Kanser vakaları had safhada, önü alınamıyor. Elbette sessiz kalamayız.”
Adil dönüşümün de önemine dikkat çeken Dalkanat, “Termik santral işçileri ne yapacağız biz diyor. Dolayısıyla mağdur edilmeyeceklerine dair taahhüt verilmesi gerekiyor, güvensizliğini, korkularını ortadan kaldırmak için adil dönüşümü önemsiyorum. Onun için şimdiden gelecekte izin vermeyeceğimiz, kapattıracağımız bu termik santrallerin sonuçlarını, çözümleri konuşmamız gerekiyor” dedi.
‘Türkiye, acilen iklim krizi karşısında harekete geçmeli’
12 Kasım Cumartesi günü ise iklim hareketinin önde gelen aktörleri Kadıköy Süreyya Operası önünde basın açıklaması yaparak iklim adaleti çağrısında bulundu. Greenpeace Akdeniz’in açıklamasında şu ifadeler yer aldı:
“Bir yabancının evinizi sular altında bıraktığını ve bu hasarı tamir etmek için sizin kendi cebinizden para ödediğinizi düşünün.
İşte iklim adaleti dediğimiz şey tam olarak bu… İklim felaketlerinin sorumlusu büyük kirleticiler ve zengin ülkeler. Ancak bu felaketin sonuçlarına katlananlar Güney Yarımküre’deki savunmasız toplumlar.
Şu an devam etmekte olan COP 27’nin en önemli gündem maddesi, iklim adaletinin inşasındaki en önemli adım olan kayıp ve hasara ilişkin finansman düzenlemeleri.
Yıllardır dile getirilen ve talep edilen kayıp ve hasar mekanizmasının, ilk kez gündem maddesi olarak kabul edildiği önemli bir an.
Ama mücadele henüz bitmedi. Zengin ülkelerin bu maddeyi COP 27 tablosunun dışına itmeye yönelik bariz girişimleri bize ileride oluşabilecek bazı gecikme ve yönlendirme taktiklerine dair ipuçları veriyor.
Zengin ülke hükümetleri, bu konuda çok uzun zamandır ayak direse de artık dünyanın her yerinden yükselen sesler bu hükümetlere karşı itirazlarını yükseltiyor. Büyük kirleticiler, bu sesleri duymalı, sorumluluk almalı ve yol açtıkları zararların bedelini ödemeli.
Dünya iklim krizinin eşiğinde… Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri dünyanın diğer yerlerinden iki kat daha hızlı ısınıyor. Türkiye, bir Akdeniz Havzası ülkesi olarak, daha büyük sorunların sınırında ancak bu mücadelede gösterdiği çabalar, yeterli değil.Kömürde ısrar eden Türkiye kömürlü termik santrallerini kapatmak için tarih belirlemeyen Avrupa’daki dört ülkeden biri. Oysa kömürden çıkış için kaybedecek bir günümüz bile kalmadı.
Gerçekçi bir 1.5 derece hedefi için Türkiye’ye taleplerimizi bugün de ısrarla tekrarlıyoruz:
Türkiye COP 27’de 2030 yılı itibariyle kömürden elektrik üretimini sonlandırma taahhüdü vermeli. Bu sektörde çalışan işçiler ve etkilenen diğer gruplar için adil bir geçiş planlamalı. Türkiye 2030 itibariyle emisyon salımlarında yüzde 35 mutlak azaltım hedefini koymalı ve ulusal katkı beyannamesini bu yönde sunmalı.
Türkiye, acilen iklim krizi karşısında harekete geçmeli.”
İklim Buluşması’nın ikinci günü basın açıklamasının ardından Müze Gazhane’de devam etti. COP 27 Köşesi’nde İklim Zirvesi’ne yapılan canlı bağlantında kayıp ve zarar tanzimi konusunun ilk kez resmi gündeme girmesine vurgu yapıldı. Türkiye’nin açıklaması beklenen ulusal katkı beyanına dair değerlendirmelerde bulunuldu.
Ardından Türkiye’de İklim Hareketi forumunda iklim hareketinin güçlendirilmesi için atılması gereken adımlar, hareketin farklı yaş ve örgütlenme biçiminden özneleriyle birlikte tartışıldı.
Greenpeace İklim Buluşması Barış Demirel konseriyle sona erdi.
Comments