By 
BM Okyanus Konferansı, Portekiz‘in başkenti Lizbon‘da bir hafta süren tartışma ve etkinliklerin ardından, hükümetler ve devlet başkanlarının Okyanuslarımızı Kurtarın adlı yeni bir siyasi deklarasyon üzerinde anlaşmalarıyla sona erdi.
Konferansın sonuç bildirgesinde geçmiş “toplu başarısızlığı” kabul eden dünya liderleri, okyanusların karşı karşıya olduğu küresel acil durumdan derinden endişe duyduklarını” beyan etti; dünya sularının içinde bulunduğu “korkunç durum”un ele alınmasını sağlamak için daha fazla hırslı davranma çağrısında bulundu.
Cuma günü yapılan kapanışta, BM Hukuk İşlerinden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Miguel de Serpa Soares, konferansın muazzam başarısı için ortak ev sahipleri Portekiz ve Kenya‘yı övdü: “[Bu Konferans] bize kritik sorunları çözme ve yeni fikirler üretme fırsatı verdi . Ayrıca, kalan çalışmaları ve okyanuslarımız kurtarmak için bu çalışmayı genişletme ihtiyacını da netleştirdi.”
Konferansa 24 devlet ve hükümet Başkanı da dahil olmak üzere 6.000’den fazla katılımcı ve 2.000’den fazla sivil toplum temsilcisi katılmıştı.
‘Toplu başarısızlık’
Şimdiye kadar “ Okyanuslarla ilgili hedeflere ulaşmak için toplu bir başarısızlığı” kabul eden liderler , hedefleri mümkün olan en kısa sürede tam olarak gerçekleştirmek için acil eylemde bulunma ve her düzeyde işbirliği yapma taahhütlerini yeniledi.
Okyanusların karşılaştığı zorluklar arasında kıyı erozyonu, yükselen deniz seviyeleri, daha sıcak ve daha asidik sular, deniz kirliliği, balık stoklarının aşırı kullanımı ve deniz biyoçeşitliliğinin azalması yer alıyor.
Lizbon’da bir araya gelen üst düzey politikacılar, iklim değişikliğinin “zamanımızın en büyük zorluklarından biri” olduğunun ve “okyanusların ve ekosistemlerinin sağlığını, üretkenliğini, sürdürülebilir kullanımını ve dayanıklılığını iyileştirmek için kararlı ve acilen hareket etme” gereğinin altını çizdi. Liderler, bilime dayalı ve yenilikçi eylemlerin, uluslararası işbirliklerinin yanı sıra gerekli çözümleri sağlamak için elzem olduğunu da vurguladı.
Dönüştürücü değişim çağrısında bulunan liderler, ısınan bir gezegenin ekosistem bozulması ve türlerin yok olması da dahil olmak üzere okyanus üzerindeki kümülatif etkilerini ele alma gereğini vurguladı.
Okyanusun gezegenimizdeki yaşam ve geleceğimiz için temel olduğunu yeniden teyit eden imzacılar , 2015 Paris Anlaşması’nın ve geçen kasım ayındaki Glasgow İklim Anlaşması’nın okyanusların sağlık, üretkenlik, sürdürülebilir kullanım ve dayanıklılığın sağlanmasına yardımcı olmak için uygulanmasının özel önemini vurguladı.
Taahhütler
- Gezegenimizi Koruma Mücadelesi, (The Protecting Our Planet Challenge) 2030 yılına kadar deniz koruma alanlarının oluşturulmasını, genişletilmesini ve yönetimini desteklemek için en az 1 milyar ABD Doları yatırım yapacak.
- Avrupa Yatırım Bankası, iklim direncini, su yönetimini ve katı atık yönetimini iyileştirmek için Temiz Okyanuslar Girişimi’nin bir parçası olarak Karayipler Bölgesi’ne 150 milyon Euro ek kaynak sağlayacak.
- Portekiz egemenliği veya yargı yetkisi altındaki deniz alanının yüzde 100’ünün “İyi Çevre durumunda” olarak değerlendirilmesini ve 2030 yılına kadar ulusal deniz alanlarının %30’unu sınıflandırmayı taahhüt etti.
- Kenya şu anda kapsayıcı ve çok paydaşlı bir ulusal mavi ekonomi stratejik planı geliştiriyor. Kenya ayrıca deniz kaynaklı plastik deniz çöpleri konusunda ulusal bir eylem planı geliştirmeyi taahhüt etti.
- Hindistan bir Kıyı Temiz Deniz Kampanyası taahhüt etti ve tek kullanımlık plastiklerin yasaklanması için çalışacak.
Lizbon Deklarasyonu, “2020 sonrası için iddialı, dengeli, pratik, etkili, sağlam ve dönüştürücü bir küresel biyoçeşitlilik çerçevesi çağrısında bulunuyoruz” şeklinde devam etti.
Esnek ve sağlıklı deniz ortamları, milyarlarca gıda ve enerji üretme potansiyeline sahip, iklim düzenlemesinin ve sürdürülebilir kalkınmanın temellerini oluşturuyor.
Konferansta 150’den fazla Üye Devlet , 2030 yılına kadar Deniz Koruma Alanları dahilinde küresel okyanusun en az yüzde 30’unu ve diğer etkili alan bazlı koruma önlemlerini korumak veya korumak için gönüllü taahhütlerde bulundu.
Kapanış töreninde konuşan Serpa Soares, “[ülkelerin yaptığı] yeni taahhütlerden etkilendim. Taahhütlerin hızlı bir şekilde uygulanması ve izlenmesi gerektiğini” söyledi. Yeni taahhütlerden bazıları şöyle:
- 2030 yılına kadar ulusal deniz alanlarının %30’unun korunması veya aşılması
- 2040 yılına kadar karbon nötrlüğünün sağlanması
- Plastik kirliliğini azaltmak
- Yenilenebilir enerji kullanımının arttırılması
- Okyanus asitlenmesi, iklim direnci projeleri ve izleme, kontrol ve gözetim araştırmalarına milyarlarca dolar tahsis etmek
2030’un ötesinde
BM Bilim, Eğitim ve Kültür Örgütü’nün ( UNESCO ) Hükümetlerarası Oşinografi Komisyonu (IOC), 2030 yılına kadar sürdürülebilir kalkınma için sağlıklı, güvenli ve dayanıklı bir okyanusa ulaşmak için gereken dönüşümsel eylem için bilgi üretme ve kullanma misyonuyla Eylem On Yılı için gelişmeyi yönlendiriyor.
Komisyonun hedefleri arasında kara hem de deniz kaynaklı kaynaklardan gelen her türlü deniz kirliliğini azaltmaya ve daha etkili deniz korumasına yönelik çalışmaya ve iklim değişikliğine uyum sağlamak, deniz taşımacılığından kaynaklanan emisyonları azaltmak, afet riskini ve deniz seviyesinin yükselmesinin etkilerini azaltmak için önlemler geliştirmek ve uygulamak da bulunuyor.
Gelişmekte olan ülkelerin, özellikle gelişmekte olan küçük ada devletleri ( SIDS ) ve en az gelişmiş ülkelerin belirli kapasite zorluklarıyla karşı karşıya olduğunu kabul eden siyasi liderler, bu kapsamda veri toplama çabalarını güçlendirmeyi ve bilgiyi paylaşmak için her düzeyde işbirliğini geliştirmeyi taahhüt ediyor.
Lizbon’dan sonra
Finansman, Lizbon deklerasyonunun bir diğer özel odak noktası olarak vurgulandı. Yedi sayfalık belgede, sürdürülebilir okyanus temelli ekonomilere doğru dönüşümü yönlendirmek ve doğa temelli çözümlerin yanı sıra kıyıların dayanıklılığını, restorasyonunu ve korunmasını desteklemek ve ekosistem temelli yaklaşımları geliştirmek için yenilikçi finansman çözümlerinin bulunması gerektiğini belirtiliyor.
BM Genel Sekreteri’nin Okyanus Özel Temsilcisi Peter Thomson, konferansın “mavi ekonomi”nin bundan böyle insanlığın gelecekteki güvenliğinin büyük bir parçası olduğuna yaptığı vurguya dikkat çekerek, bunun için daha fazla finansal kaynak çağrısında bulundu.
UN News’e konuşan Miguel de Serpa Soares, bu yıl okyanus eyleminin tek odak noktasının BM Okyanus Konferansı olmadığını da hatırlattı:
“Önümüzdeki birkaç ay içinde, gidişatı okyanus sürdürülebilirliği lehine çevirme konusundaki taahhütlerimizi ve hırsımızı göstermek için birçok fırsatı barındıran birkaç önemli etkinliğimiz olacak”.
Lizbon’daki etkinliğin ardından, okyanusları kurtarma çalışmaları, ulusal yargı yetkisinin ötesindeki alanlarda biyoçeşitlilikle ilgili Hükümetlerarası Konferans, 2020 Sonrası Küresel Biyoçeşitlilik Çerçevesi müzakereleri ve Mısır’da yapılacak COP 27‘de artan iklim finansmanı ve uyum eylemleri için müzakereler yoluyla devam edecek.
Gençliği, kadınları ve yerli halkı güçlendirme
Konferansta yerli halkların sahip olduğu uygulamaların önemli rolünü de kabul eden liderler, yerel toplulukların anlamlı katılımının sağlanmasının önemine dikkat çekti.
“Kadınları ve kız çocuklarını güçlendirin, çünkü onların tam, eşit ve anlamlı katılımları, okyanusa dayalı sürdürülebilir bir ekonomiye doğru ilerlemenin hedeflere ulaşmanın anahtarıdır” denilen bildirgede, gençlere alan sağlanmasının önemi vurgulandı: “Genç nüfusun okyanus okuryazarlığı için kaliteli eğitime ulaşması ve yaşam boyu öğrenmesini teşvik ederek ve destekleyerek, karar verme dahil olmak üzere okyanus sağlığına katkıda bulunma ihtiyacını gidermeliyiz.”.
UNESCO, cuma günü Okyanusların Durumu Raporu’nu yayımlamıştı. UNESCO’nun Okyanus Bilimi Bölüm Başkanı Henrik Enevoldsen, raporun konferansın bilimsel çalışmalarını tamamladığını ve okyanusu yönetme kapasitemizi artırdığını söyledi.
Comments