BM: İstilacı yabancı türlerin küresel ekonomiye maliyeti 300 milyar doları aştı

Birleşmiş Milletler’in (BM) Hükümetlerarası Biyolojik Çeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Platformu’nun 143 temsilcisi(IPBES)  tarafından yayımlanan yeni bir rapora göre insan faaliyetleri nedeniyle dünya çapında yayılan 37 binden fazla istilacı türün küresel ekonomiye yıllık maliyeti 300 milyar doları aştı.

86 biyoçeşitlilik uzmanının hazırladığı kapsamlı rapora göre bugüne kadar yok olduğu bilenen tüm hayvan ve bitki türlerinin yüzde 60’ının soyunun tükenmesinde bu türler etkili oldu.

Japon madımağından dişbudak ağaçlarını öldüren mantarlara ve balon balıklarına kadar dünya çapında insanlar tarafından doğal olarak bulunamayacakları yerlere taşınan canlılara “istilacı yabancı türler” adı veriliyor. Bunlar doğaya, gıda güvenliğine, insan ve insan dışı yaşama tehdit oluşturuyor.

Raporun ortak yazarı İngiltere Ekoloji ve Hidroloji Merkezi‘nden Prof. Helen Roy, BBC’ye iklim değişikliğinin durumu daha da kötüleştireceğini söyledi:

“Gelecekte istilacı yabancı türlerden kaynaklanan tehdit büyük bir endişe kaynağı. Bugün bilinen 37 bin yabancı türün yüzde 37’sini 1970’ten bu yana kayda geçenler oluşturuyor; bunun nedeniyse büyük oranda artan küresel ticaret ve insan seyahati.”

İstilacı türler dünya genelinde ekolojik yıkımı sürükleyen; iklim krizi, türlerin aşırı avlanması, arazi ve su kullanımındaki değişiklik ve kirlilikle birlikte beş ana faktörden biri arasında gösteriliyor.

Rapora göre bu türlerin küresel ekonomiye yıllık maliyeti 1970’ten bu yana her on yılda bir dörde katlanarak 2019’da 423 milyar dolara ulaşmış durumda.

Bu türlerin şimdiye dek görülmemiş hızda, dünya çapında yayıldığına dikkat çeken araştırmacılar, her yıl dünya çapında 3 bin 500’ten fazla yeni yabancı istilacı türün kaydedildiğini; bunların üçte bire yakının bitki ve yarıya yakınını omurgasızların oluşturduğunu belirtiyor.

Türkiye’ye maliyetleri en az 100 milyar dolar

Araştırmaya göre, bu türlerin AB’ye maliyeti 2040’da 148 milyar dolar olacak.

Araştırmanın yazarlarından Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ali Serhan Tarkan ise istilacı türlerin Türkiye ekonomisine maliyetinin ise 1914’ten günümüze en az 100 milyar dolar olduğunu tahmin ettiklerini söyledi.

Kıtalararası geçiş noktasında yer alan ve uzun sınırlara sahip olan Türkiye’nin Avrupa ülkelerine nazaran daha kırılgan durumda olduğuna dikkat çeken Tarkan, ülkenin kalabalık bir nüfusa sahip olması ve artan ticari faaliyetleri türlerin ülke karasularına taşınmasını kolaylaştırdığına vurgu yaptı:

“İstilacı türlerin AB’ye ekonomik maliyetlerini hesapladığımız gibi Türkiye’ye maliyetini de hesaplamak üzere çalışıyoruz. Devam eden bir araştırmamızda, 1914 yılından bu yana kayda geçmiş etkilerin ekonomik maliyetine odaklandık. Şu ana kadar yaptığımız hesaplamalar, 1914’ten günümüze kümülatif maliyetin en az 100 milyar dolar seviyesinde olduğunu ortaya koyuyor.”