By Suzanne Jacobs tarafından Grist‘te yayınlanan yazıyı Yeşil Gazete gönüllü çevirmeni Nilüfer Sezgin Ağaç‘ın çevirisiyle sunuyoruz.
***
Fotoğraf: Goddard Uzay Uçuş Merkezi Bilimsel Görselleştirme Stüdyosu/NASA
İklim modellerinden bahsedildiğinde, sanki karşılaştırılacak mükemmel ve kapsamlı bir yerküre modeli mevcutmuş gibi, kiminin “belirsizliği”, kiminin “yetersizliği” öne çıkıyor. Fakat hiç kimse NASA’yı birStarship Enterprise (bkz. Star Trek) geliştirmediği için eleştirmemekte, çünkü biliyorlar ki Enterprise bir kurgu ürünüdür. Aynı durum iklim modelleri için de geçerli: mükemmel simülasyon yoktur.
Motherboard’da yayınlanan bir video bunun nedenlerini anlamamıza yardım ediyor. Aynı zamanda NASA’nın uzay çalışmalarını sürdüren Goddard Enstitüsü’nün Seinfeld’in gittiği restorana komşu olduğu gibi ilginç bir bilgiyi de içeriyor.
Temel konu şu: iklim modelleri doğal dünyayı matematiğe dönüştürmekte. Fizik dersi almış herhangi birinin de söyleyebileceği gibi, en basit konuları bile matematiğe dönüştürmek zordur. Yani yuvarlanan bir topun, düzlemin sonuna ulaştığındaki hızını hesaplamaya çalıştığınızı hatırlıyor musunuz? Ya da Pelin’in havaya attığı topun ne kadar yükseldiğini ya da iki kütle birbiriyle çarpıştığında ne olduğunu?
İşte, iklim modelleri bunun gibi hesapları, ama daha çok su ve hava üzerine, dünyanın her yeri için aynı anda yapmaya çalışmaktadır. Bu sadece zor değil, mükemmel bir kesinlikle yapabilmek gerçek anlamda imkansızdır. Belirsizlik her zaman bu konunun bir parçasıdır ve her zaman da öyle olacaktır.
Öncelikle uzay araçları geliştirdikleri için NASA’yı alkışlıyoruz, çünkü uzay uçuşu gerçek! Aynısı iklim modelleri için de geçerli olmalı. Madem ki o mükemmel simülasyon bir hayal, o zaman gerçekçi olalım ve elimizdekinin değerini bilelim: biz dünyanın bir simülasyonunu yapabiliyoruz!
Yazının İngilizce Orjinali
Yazı: Suzanne Jacobs
Yeşil Gazete için çeviren: Nilüfer Sezgin Ağaç
(Yeşil Gazete, Grist)
Comments