By 
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Haziran 2013’te Gezi Parkı eylemleri sırasında yaşamını yitiren Berkin Elvan’la ilgili dava başvurusunu “öncelikli dosya” olarak işleme koydu. Mahkeme, Türkiye hükümetine Elvan’ın yaşam hakkı ve iç hukukta devam etmekte olan davayla ilgili olarak bir dizi soru yöneltti.
Başvuru Elvan’ın anne, babası ve kardeşleri tarafından 29 Kasım 2019 tarihinde AİHM gündemine taşınmıştı. Başvuruda Elvan’ın ölümünün aşırı güç kullanımından kaynaklandığı belirtilip polis memurlarının gaz fişeklerinin kullanımı konusunda yeterince eğitilmediği, bu konunun yasal mevzuatta net olmadığı iddia edilmişti.
Aile: AİHS ihlal edildi
Başvurularında, Elvan’ın 269 gün komada kalmış olmasının davacılar açısından oluşturduğu acıya da dikkat çeken davacılar, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) yaşam hakkıyla ilgili 2’nci, insanlık dışı ve kötü muamelenin önlenmesiyle ilgili 3’üncü, ifade özgürlüğüyle ilgili 10’uncu, toplanma özgürlüğüyle ilgili 11’inci ve mahkemeler önünde etkin başvuru hakkıyla ilgili 13’üncü maddelerinin ihlal edildiğini savunuyor.
AİHM, başvuruyla ilgili olarak Türk hükümetine Elvan’ın yaşam hakkı ve olayla ilgili soruşturma hakkında sorular yöneltti.
Mahkeme, Türk hükümetinden Elvan’ın yaşam hakkının AİHS kriterleri temelinde ihlal edilmediğini kanıtlamasını istedi. Elvan’ın hayatını yitirmesinin “mutlak surette gerekli güç kullanımından” kaynaklandığını açıklamasını talep etti.
Kovuşturma talebinin reddiyle ilgili ayrıntı istendi
Gaz fişeği kullanımında yaşam hakkına yönelik riskleri en aza indirgemek için ne gibi önlemler alındığını soran AİHM, toplumsal eylemlerde bu tür silahların kullanımıyla ilgili yasal düzenlemeler hakkında bilgi istedi. Gaz fişeği kullanımı konusunda polis memurlarına verilen eğitimi sordu.
Berkin Elvan soruşturmasının bütünüyle ilgili bilgi isteyen AİHM, soruşturmanın AİHS’nin yaşam hakkıyla ilgili maddesine uygun yürütüldüğüne dair kanıt gönderilmesi talebinde bulundu. Soruşturma sürecinde hükümet yetkilileri hakkında kovuşturma talebinin reddedilmesiyle ilgili ayrıntı istedi. Elvan’ın ölümüyle ilgili soruşturmanın etkinliği bakımından, cezai sorumluluğun sadece bir polis memurunun üstünde olmasını sorguladı.
Hükümetin 24 haftası var
Bu sorular aynı zamanda davacı tarafa da gönderildi. AİHM prosedürüne göre Berkin Elvan’ın davacı ailesi ve Türk hükümetinin şimdi olası bir dostane çözüm için 12 haftaları bulunuyor. Bu süre için taraflar kendi aralarında çözüm bulamazlarsa AİHM kendilerine yukarıdaki soruları yanıtlamaları için 12 hafta ek süre verecek. Bir diğer deyişle Türk hükümetinin AİHM’ye savunma göndermek için 24 haftası bulunuyor.
AİHM, taraflardan gelecek yanıtlar temelinde davayı esastan görecek. Bu süreç içinde davayla ilgili Strasbourg’da duruşma düzenleme kararı da alabilir.
AİHM 2013 yılında aldığı bir kararda polisin toplumsal olaylarda biber gazı kullanımıyla ilgili Türk yasal mevzuatının AİHS ile uyumlu olmadığına hükmetmiş ve değiştirilmesi gerektiği yönünde görüş belirtmişti. Kararda, polisin gaz fişeklerini “eğik atış” yaparak (45-50 derece) kullanması gerektiği not edilmişti.
Ne olmuştu?
Berkin Elvan, 16 Haziran 2013’te, Okmeydanı’nda polis tarafından atılan göz yaşartıcı gaz kapsülünün başına isabet etmesiyle ağır yaralandı. Komaya giren ve 269 gün boyunca komada kalan Elvan, hastanede yaşamını yitirdi.
2016 yılının sonunda tamamlanan iddianamede, Elvan’ın öldürülmesinde tek sanık olarak gösterilen polis memuru F.D.’nin “olası kastla öldürme” suçundan yargılanması talep edildi.
Soruşturma kapsamında ifadesi alınan 42 polis hakkında ise takipsizlik kararı verildi.
Comments