By 
Anayasa Mahkemesi (AYM), makul sürede yargılanma hakkı ihlali iddiasıyla yapılan bireysel başvuruları bundan böyle incelemeyeceğini açıkladı.
Resmi Gazete‘de yayımlanan karara göre, yeni bir yargı yolu ihdas edilene kadar yurttaşlar artık ‘yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle’ AYM’ye direkt başvuru yapamayacak.
Bugüne kadar bu konuda 56 binden fazla ihlal kararı verdiğini anımsatan Yüksek Mahkeme, konuyla ilgili pilot karar verildiği ancak başvuru yapılmadan idari veya yargısal bir başvuru yolunun tam olarak oluşturulmadığını kaydetti.
AYM’nin kararının gerekçesi; “Yalnızca tazminat miktarının belirlenmesinden ibaret bu kararların 55 binden fazla ihlal kararından sonra insan haklarının korunması ve geliştirilmesine artık bir katkı sağlamaması…”. Yüksek Mahkeme, bu konuda artık sadece tazminat mahkemesi işlevi gördüğünü savundu.
İhlal kararlarının yüzde 79.3’ü makul surede yargılanmayla ilgili
AYM’ye 2012’den bu yana 519 binden fazla bireysel başvuru yapıldı. Başvuruların 400 bini sonuçlandırıldı. 71 bin 189 dosyada ihlal kararı verildi. Bu ihlal kararlarının yüzde 79,3’ünü yani 56 bin 443’nü ise makul sürede yargılanma hakkı ihlalleri oluşturdu. Makul sürede yargılanma hakkı sorunun yapısal sorundan kaynaklandığını belirten AYM 5 Temmuz 2012’de pilot karar verdi. Yapısal sorunun çözümü için kararın örneğinin TBMM‘ye gönderilmesine ve bu yönde yapılan başvuruların dört ay boyunca incelenmemesine hükmetti. Bu süreçte TBMM’de bir yasa değişikliği yapıldı.
Yapılan değişiklikle 9 Mart 2023 tarihi itibarıyla AYM önünde sonuçlanmamış başvurulara ilişkin Tazminat Komisyonu‘na başvuru imkânı getirildi. Ancak 9 Mart 2023 tarihinden sonra yapılan başvurular için bu yol açık bırakılmadı.
Bunun üzerine AYM, Van‘da altı yıl süren bir tapu tescil davasında “makul sürede yargılanma hakkı ihlali” iddiasını görüştü. Yüksek Mahkeme, 25 Temmuz 2023 tarihinde “başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi nedeniyle düşmesine” karar verdi.
‘Yeni düzenleme yapılmadıkça, ilk elden incelemenin önemi yok’
Kararda, “Yapılan değişiklikle Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapılmadan önce müracaat edilebilecek idari veya yargısal bir mekanizma kurulmamış, makul sürede yargılanma hakkının ihlali iddiası kapsamındaki başvuruların doğrudan Anayasa Mahkemesi’ne yapılmasına devam edilmiştir” denildi.
AYM’nin gerekçeli kararında yeni düzenleme yapılmadan başvuruları ilk elden incelemeye devam edilmesinin, artık temel hak ve özgürlüklerin korunması ve geliştirilmesi bakımından önem taşımadığına dikkat çekildi:
“Bu bilgiler ışığında, Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapılmadan idari veya yargısal bir başvuru yolunun oluşturulmaması ve makul sürede yargılanma hakkının ihlali iddialarının Anayasa Mahkemesi’nce ilk elden incelenmesine devam edilmesi nedeniyle verilen pilot kararın anlam ve öneminin ortadan kalkacağı değerlendirilmiştir. Anayasa Mahkemesi’nin makul sürede yargılama yapılmadığı iddiasına ilişkin başvuruları ilk elden incelemeye devam etmesi, bu aşamadan sonra temel hak ve özgürlüklerin korunması ve geliştirilmesi açısından bir önem taşımamaktadır. Yalnızca tazminat miktarının belirlenmesinden ibaret bu kararların 55.000’den fazla ihlal kararından sonra insan haklarının korunması ve geliştirilmesine artık bir katkı sağlamadığı da açıktır.”
Comments