Antarktika‘yı çevreleyen deniz buzulları, üst üste ikinci yıldır rekor seviyedeki “kış düşüklüğüne” ulaşmak üzere.
Antarktika bölgesi, kıtayı çevreleyen deniz buzu örtüsünün altı ay boyunca aralıksız çökmesiyle 2023’te ani bir dönüşüm geçirdi. Buz, geçen kış uzun vadeli ortalamadan yaklaşık 1,6 milyon km2 daha azını kapladı. Bu kabaca Britanya, Fransa, Almanya ve İspanya’nın toplam büyüklüğünde bir alana denk geliyor. .
Avustralya Antarktika Program Ortaklığı‘ndaki bilim insanları, son verilerine göre bu durumun 2024’te tekrarlandığını duyurdu. 7 Eylül’de ölçülen donmuş okyanus miktarı geçen yılın aynı tarihine göre daha az olarak tespit edildi.
‘Antarktika sistemi yeni bir duruma geçti’
Mevsim boyunca deniz buzunun geçen yıldan daha az olup olmayacağı henüz belli değil, çünkü kış dönemi tamamlanmadı. Ancak bilim insanları, bunun Antarktika sisteminin “yeni bir duruma” geçtiğine dair bir kanıt olduğunu söylüyor.
Tasmanya Üniversitesi‘nde deniz buzu araştırmacısı olan Dr. Will Hobbs, “Aslında bahsettiğimiz şey, iki inanılmaz aşırı olay. Geçen yıl da durum çok vahimdi, şimdi tekrar oldu” dedi.
Aylık ve yıllık zaman ölçeklerinde atmosferin bölgesel değişkenliğin ana itici gücü olduğunu belirten Hobbs, “Şimdi farklı olan şey, daha sıcak Güney Okyanusu sıcaklıklarının deniz buzu üzerinde gerçekten bir etkisi olması. Geçtiğimiz iki yılın gezegen için kayıtlardaki en sıcak yıllar olduğunu biliyoruz, küresel sıcaklıklar uzun süreler boyunca sanayi öncesi seviyenin 1,5C üzerinde seyretti. Bu küresel sıcaklık artık Antarktika çevresindeki okyanuslara yansıyor” diye konuştu.
Antarktika kışı genellikle mart ayında başlıyor ve ekim ayına kadar sürüyor. Avustralya Meteoroloji Bürosu‘ndan Dr. Phil Reid, kış deniz buzunun yıllık maksimum seviyesine ulaşıp ulaşmadığını kesin olarak söylemek için henüz çok erken olduğunu, ancak üst üste gelen yıllarda ortalamanın çok altına düşmesinin şaşırtıcı olduğunu söyledi.
‘Deniz buzu ortalamasının geri dönme olasılığı çok düşük’
Güney Okyanusu deniz buzu, geçen cumartesi günü 17 milyon km2 olarak ölçülmüştü. Bu geçen yılki 17,1 milyon km2’lik önceki düşük seviyeden daha düşük. Uydu verilerine göre 7 Eylül için uzun vadeli ortalama ise 18,4 milyon km2.
Bilim insanlarının düşük deniz buzu seviyelerinin hava ve iklim üzerindeki etkisini yeni yeni anlamaya başladığını ancak son araştırmaların bunun Avustralya’da yaz aylarındaki yağmur olaylarının ve kuru kış günlerinin artmasına katkıda bulunduğunu öne sürdüğünü belirten Reid, “Antarktika deniz buzu kaybının neden olduğu okyanus ve atmosfer etkileşimlerinin bu değişiklikleri yönlendirdiği düşünülüyor” dedi.
Hobb ise Antarktika deniz buzunun geçen yılki olaydan kurtulmasının onlarca yıl alabileceğini ve o zamana kadar küresel ısınmanın uzun vadeli etkisinin netleşeceğini kaydetti: “[Uzun vadeli deniz buzu örtüsü ortalamasının] geri dönme olasılığının düşük olduğuna dair giderek daha fazla kanıt var.”
Deniz buzu kaybı küresel deniz seviyelerini doğrudan değiştirmese de bilim insanları bunun özellikle yaz aylarında potansiyel olarak büyük bir dolaylı etkiye sahip olduğunu söylüyor. Kıtadan buzul buzunun kaybını yavaşlatan koruyucu bir bariyeri ortadan kaldırıyor ve açığa çıkan karanlık sular atmosferden daha fazla ısı emdiği için okyanus ısınmasının hızlanmasında rol oynuyor.
İngiliz Antarktika Araştırmaları’ndan bilim insanları, 2022 sonlarında Antarktika deniz buzunda yaşanan rekor düşüşün binlerce imparator penguen yavrusunun ölümüne yol açmış olabileceğini bulmuştu.
Nature dergisinde geçen yıl yayımlanan bir araştırmada da kıtanın buz tabakalarından gelen eriyik suyun, sera gazı emisyonları mevcut seviyelerinde devam ederse 2050 yılına kadar Güney Okyanusu’nun ters dolaşımını önemli ölçüde yavaşlatabileceğine dikkat çekilmişti. Daha sonra yayımlanan bir makalede de küresel hava desenlerini, okyanus sıcaklıklarını ve besin seviyelerini etkileyen dolaşımın 1990’lardan bu yana yaklaşık yüzde 30 oranında yavaşladığı tahmin edilmişti.