By 
*NY Times’tan Shola Lawal tarafından kaleme alınan makale Yeşil Gazete tarafından Türkçeleştirildi.
Hızla büyüyen ülkelerde genellikle nüfusları ve ekonomileri genişledikçe hava kirliliğinde keskin artışlar yaşanır. Ancak Afrika’da pazartesi günü yayınlanan bir hava kalitesi çalışması bunun tam tersini tespit etti: Kıtanın en hareketli bölgelerinden biri daha az kirleniyor.
Proceedings of the National Academy of Sciences’da yayınlanan çalışma, Sahra altı Afrika’nın kuzey kesiminde yanmanın bir yan ürünü olan tehlikeli nitrojen oksit seviyelerinin, bölgedeki zenginlik ve nüfus arttıkça keskin bir şekilde düştüğünü ortaya koydu.
NASA Goddard Uzay Araştırmaları Enstitüsü‘nde araştırmacı ve çalışmanın baş yazarlarından Jonathan Hickman, “Geleneksel paradigma, orta ve düşük gelirli ülkeler büyüdükçe daha fazla emisyon görmenizdir. Farklı bir durumla karşılaşmak ise çok ilginç. Kirliliğin artmasını beklediğinizde bir düşüşün meydana geldiğini görmek güzel” ifadelerini kullandı.
Sebebi çiftçilerin çıkardığı yangınlardaki düşüş
Araştırmacılara göre bunun nedeni, batıda Senegal ve Fildişi Sahili’nden doğuda Güney Sudan, Uganda ve Kenya’ya kadar çalışılan bölgede sanayi ve ulaşım kaynaklı kirlilikteki artışın, çitçilerin çıkardığı yangınların sayısındaki düşüşle dengelenmiş gibi görünmesi.
Asya ve Kuzey Amerika gibi büyük bir endüstriyel kirletici olmasa da Afrika uzun zamandır kurak mevsimde yaygın biyokütlenin yakıldığı yer oldu. Bitki örtüsünü yakmak, ekim mevsimine hazırlık için ucuz ve verimli bir arazi temizleme yöntemi olarak kabul ediliyor ve yakma, toprakta mineral besinleri tutma avantajına sahip.
Ancak insan sağlığı ve küresel ısınma için yarattığı sorunlar oldukça ciddi. Arazi yönetimi yangınları kentsel kirlilik ile birleşerek zehirli hava üretiyor ve yangınlar atmosfere gezegeni ısıtan karbondioksit yayıyor.
Afrika dünyadaki en çok yanan kıta
Orman yangınları denilince aklımıza doğrudan Avusturalya veya Kaliforniya gibi yerlerdeki alevlerin görüntüleri geliyor. Ancak Afrika’nın Kuzey Ekvator’daki bölümü araştırmacılara göre dünyanın en büyük biyokütle yangınlarına sahip bölge. Buradaki yanmış bölge dünya genelindeki yanan arazilerin yüzde 70’ini oluşturuyor.
Yeni çalışma, bölgenin havasında bulunan tehlikeli gazları ölçmek ve NASA’nın kayıtlarının başladığı 2005 ile 2017 arasındaki yangın eğilimlerini belirlemek için NASA uydu verilerini ve görüntülerini kullandı.
Yangın mevsimlerinin zirvesinde, karayolu trafiği ve diğer fosil yakıtların yanması sonucu üretilen ve astım gibi solunum problemleriyle bağlantılı nitrojen dioksitin (NO2), alt atmosferde yüzde 4,5 oranında azaldığı tespit edildi.
Bu tespit oldukça önemli çünkü şu anda 1,2 milyar nüfus barındıran Afrika’nın popülasyonunun 2040 yılında 2 milyara ulaşması bekleniyor. Kirlilik sebebiyle gerçekleşen ölümler, kıtanın başlıca ölüm nedeni olan AİDS hastalığını geride bıraktı.
Fotoğraf: Shutterstock
‘Durum tersine dönebilir’
Öte yandan yangınlar azalıyor olsa da kirlilik hala artıyor.Fosil yakıtların yanmasından kaynaklanan emisyonların Afrika’da önemli ölçüde artacağı tahmin ediliyor. 2015 Afrika Birliği’nin yeşil enerjiye olan bağlılığına rağmen, kıtada üretilen enerjinin yüzde 80’i kömür veya diğer fosil yakıtlardan geliyor. Gittikçe daha fazla sayıda kullanılmış araba ithal ediliyor ve bu da dünyanın yanmış topraklarının ulaşımından kaynaklanan emisyonları artırıyor.
Bu durum, çalışmada belirlenen olumlu eğilimin tersine dönmesini tetikleyebilir. Dr. Hickman, “Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’yı artırdıkça NO2 miktarında bir düşüş görüyorsunuz, ancak bu yalnızca belirli bir noktaya kadar devam ediyor” ifadelerini kullandı. Hickman konuşmasının devamında şunları söyledi:
Gördüğümüz bu düşüş muhtemelen yavaşlayacak ve fosil kullanımının artmasının bir sonucu olarak tersine dönebilecek.”
Comments