Kömüre karşı dayanışma: Avdan, Turgut ve İkizköylüler Yatağan’da buluştu

Denizli‘nin Tavas ilçesi Avdan köyü ve çevresinde kömür madeni için toprakları acele kamulaştırma ile ellerinden alınan köylüler ve Büyük Menderes İnisiyatifi; İkizköy‘e dayanışma ziyaretinde bulundu.

İkizköy Çevre Komitesi, “Avdanlı dostlarımıza kömür madeninin İkizköy’ün Işıkdere mevkiinde ve Milas’ta yarattığı büyük doğa tahribatını, termik santral şirketinin bundan sonra el koymak istediği zeytinlik ve tarım arazilerimizi, Akbelen ormanını gösterdik. Derelerimizi nasıl kuruttuğunu ve kirlettiğini, havamızı nasıl tozla kapladığını, zeytinlerimizi nasıl verimsiz hale getirdiğini yerinde anlattık” açıklamasını yaptı.

Grup, daha sonra hep birlikte Yatağan Turgut‘ta 2017’den beri kömüre karşı zeytin mücadelesi veren Turgutlularla buluştu.

Hep birlikte Yeşilbağcılar kömür sahası ile Turgut zeytinliklerinin kesiştiği noktada “Turgut’ta, Avdan’da, İkizköy’de kömüre hayır” diyen direnşçiler, ortak bir basın açıklaması yaptı.

“Bugün burada, kömür için topraklarına el konulmak istenen; zeytinlikleri, tarım alanları, dereleri, vadileri, ormanları yok edilmek istenen Denizli Avdan, Milas İkizköy ve Yatağan Turgut köylüleri ve yaşam savunucuları olarak kömürün topraklarımıza el koymasına, yaşam hakkımıza el koymasına karşı yan yana duruyoruz” sözleriyle başlayan açıklama şöyle devam etti:

Yatağan Termik Santrali’ne verecek bir metrekare daha toprağımız yok

“Yatağan Termik Santrali bu yıl tam 40 yaşında! 40 yıldır yarattığı hava kirliliği ile tam 33 bin insanın erken ölümüne neden oldu. Bu 40 yılda tam 21 bin bebeğin erken doğumuna yol açtı.

Yatağan Termik Santrali yüzünden 74,5 milyon günü biz Turgutlular, İkizköylüler, Avdanlılar, İskenderiyeliler, Rodoslular, Aydınlılar, hasta geçirdik. Çünkü hava kirliliği sınır tanımadan öldürüyor.

Yatağan Termik Santrali’nin, yüksekliği 100 metreye varan kül dağı, Yatağan Ovasının kuyularını, derelerini zehirliyor. Dumanı zeytinlerimizi kurutuyor.

Yatağan Termik Santraline kömür sağlansın diye on binlerce dönüm maden ocağı açıldı. Tam 5 köy yıkıldı; Eskihisar, Tınaz iki kez taşındı. Binlerce insan evinden yurdundan oldu, aileler parçalandı. Yeşilbağcılar, TOKİ evlerine hapsedildi.

On binlerce dönüm orman, tarım ve zeytinlik alan talan edildi. Yüzbinlerce zeytin ağacı, çam, meşe, pinar kesildi, küründü, katledildi. Turgut’un zeytinlikleri yanı başındaki ölüm çukurunun tozundan meyve vermez oldu.

Kömürcülerin gözünde ne tarihimizin, ne kültürümüzün değeri var. Binlerce yıllık Stratonikeia, Hekate’nin evi Lagina da yıkılabilir onlara göre; Eskihisar’ın mezarlığı da.”

Artık kömüre de, santrale de verecek tek bir canımız, ağacımız, bir metrekare toprağımız yok derken, santral artık dursun, kömürün egemenliği son bulsun derken, santral özelleştirildi.

Şimdi sadece bir şirketin kârı için bizden 25 yıl daha ölmemizi bekliyorlar.

Tarım, kömür uğruna feda ediliyor

“Bugün burada zehir solunan topraklardayız. Kömürlü elektrik santralleri belasının, insan sağlığını görmezden gelen hastalık ve ölüm saçan sonuçları yaşanmaya devam ediyor.

Bunca erken ölüm, solunum yolu hastalıkları her gün katlanarak büyürken, hiçbir yasal düzenleme tanınmadan, hiçbir önlem alınmadan kömürlü elektrik santralleri çalışmaya devam ediyor.

Santrallerin çalışması devam etsin diye köylünün, toprak sahibinin tarlasına, evine göz dikiliyor, kömür için insanlar topraklarından, yurtlarından mahrum ediliyor.

Köylü yaşadığı ortamdan koparılıp sürgün ediliyor, mülksüzleşiyor. Bu da yetmiyor tarım ve gıda üretimi bitiyor meyve, sebze, hububat üretimi kömür uğruna feda ediliyor.

“Yatağan Termik Santralinin kömür ihtiyacı var denilerek, santral zehir saçmaya devam etsin denilerek tam 140 km uzaktaki Denizli ilinin Avdan bölgesinde kömür ocağı amaçlı 3 milyon 760 bin metrekarelik alanı kapsayan kamulaştırdılar.

İki yıl önce termik santral kurma kararı ile Avdan halkının karşısına gelmişlerdi. Köylünün kararlı duruşu karşısında Termik Santral yapımından vazgeçildi.

Ancak kâr hırsı ve bir avuç sermayedarın sefası uğruna bu kez acil kamulaştırma kararı çıkarıldı. Köylünün bu hayatta başka hiçbir dayanağı yokken toprağı kömür uğruna alınmak isteniyor.

Bu kamulaştırma kararı ile yaklaşık 3 bin köylü evinden mahrum ediliyor, 4 yerleşik mahalle yok oluyor. Zeytinlikler, meyve bahçeleri, hububat sahaları yerle bir oluyor.

Sonuçlar bununla bitmiyor yörenin iklim dengesi bozuluyor. Havası kirleniyor. İçme suyu ve yeraltı suyu tamamen tehlikeye giriyor.

Bizler yılmayacağız, susmayacağız. Kömürü değil tarımı, zehiri değil temiz havayı, sermayeyi değil köylünün toprağını, doğal yaşamı, insan sağlığını savunmaya devam ediyoruz. Edeceğiz.”

Ne olmuştu?

Yatağan ilçesi içindeki aktif kömür sahalarında kömür kalmadığı için Yatağan Termik Santrali’ne şu anda Soma’dan, daha önce de Milas ve Kütahya’dan kömür getirilmişti.

Denizli Tavas ilçesine bağlı Avdan köylüleri, iki yıl önce önce termik santral tehdidi ile mücadelelerine başlamış, ve termik santral iptal edilmişti. Daha sonra kömür ocağı için başlatılan ÇED süreci de köylüler tarafından yargıya taşınarak engelldndi.

Bu ocak ayında ise Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile acele kamulaştırma yapılarak 3.760 dönüm büyüklüğünde tarım arazilerine el konmuştu.

Maden sahasının ÇED raporuna göre, termik santrale 140 kilometre uzaktan  çıkarılacak bu kömür Yatağan Termik Santrali’nde yakıt olarak kullanılacak. Kamulaştırma 3 bin köylüyü topraklarından ediyor.

Yatağan’ın Hacıbayramlar mahallesinde açılmak istenen yeraltı kömür işletmesi projesi, Valiliğin verdiği ‘ÇED gerekli değildir kararı’ nedeniyle 2019 yılında Turgutlu yurttaş Tayibe Demirel tarafından dava edilmiş, Danıştay ÇED gerekli değildir kararını iptal etmişti. Bu süreç devam ederken ÇED başvurusu yapan Yatağan Termik Enerji Üretim A.Ş.’nin projesine 24 Mart 2022 tarihinde ÇED olumlu kararı verildi. Muğla Çevre Platformu bu karara dava açmaya hazırlanıyor.

Öte yandan, hem Muğla, Aydın, Denizli illerinin elektrik dağıtım şirketini hem de Yatağan Termik Santrali’ni elinde bulunduran Aydem Enerji A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Ceyhan Saldanlı, yakıt sıkıntısı yaşayan Yatağan, Yeniköy ve Kemerköy termik santrallerinin devre dışı kalması halinde ulusal ölçekte elektrik kesintileri yaşanabileceğini iddia ediyor. 

Yaşam savunucuları, basın açıklamalarında iddiaları yalanlayarak şu yanıtları sıraladı:

• Enerji sektörü uzmanlarına göre, Yatağan, Yeniköy ve Kemerköy Termik Santrallerinin çalıştırılmaması durumunda teknik olarak Türkiye’de mevcut diğer santrallerin toplam kurulu güçleri (baz ve tepe yüklerde) ihtiyacı karşılayabilecek düzeydedir.
• Ülkemizin elektrik iletim şebekesi ağ şeklinde olup tüm bölgeler birbirine bağlıdır. Söz konusu üç santraldan oluşacak açık (teknik olarak) ülke genelinde ve Ege Bölgesi özelinde diğer santrallar tarafından telafi edilebilecektir, bir kesinti söz konusu olmayacaktır.
• 2021 yılı sonunda toplam kurulu güç 99.819,6 MW’tır. Yatağan (630 MW), Yeniköy (420 MW), Kemerköy (630 MW) Termik Santrallerinin toplam kurulu gücü 1.680 MW olup, bu değer ülke genel toplamının %1,70’idir.