Yeni Zelanda’da Ardern’in getirdiği ‘ömür boyu sigara yasağı’ kaldırılıyor

Yeni Zelanda‘da eski başbakan Jacinda Ardern döneminde getirilen  “yeni nesillere sigara yasağı”,  yeni sağcı hükümet tarafından kaldırılıyor. Ülkedeki sağlık uzmanları ve yetkililerinin karşı çıktığı karar, vergi kesintilerinden doğacak açığı kapatmak gerekçesiyle alındı.

İşçi Partili Ardern hükümetinin getirdiği yasak, önlenebilir ölümlerin ana sebebinin sigara olduğu ülkede ‘sigara içmeyen nesil’ yaratılmasını hedefliyordu. Buna göre, Ocak 2009’dan sonra doğanlara sigara satılması önümüzdeki yıldan itibaren – yani 14 yaşından sonra- tamamen yasaklanacak; tütün ürünlerinin satışı yüzde 90 oranında azaltılacak ve sigaradaki nikotin oranı da düşürülecekti.  Uzmanlar, yasak sayesinde başta Māori nüfusu olmak üzere, her yıl yaklaşık 5 bin ölümün engellenebileceğini savunuyordu.

Halk sağlığı uzmanları yasağın kaldırılmasının kendilerini şoke ettiğini söyledi.

Yeni Zelanda’da 14 Ekim’de yapılan genel seçimde muhalefetteki merkez sağ Ulusal Parti yüzde 38,06 oy alarak birinci çıkmış, 6 yıldır iktidarda bulunan İşçi Partisi ise yüzde 26,91’lik oyla ikinci olmuştu.  Seçim sonuçlarına göre Ulusal Parti lideri Christopher Luxon‘ın, Başbakanlık görevine getirilmesine karar verildi. NZ First Partisi (Önce Yeni Zelanda) lideri Winston Peters ve ACT New Zealand Partisi lideri David Seymour‘ın ise Başbakan Yardımcılığı görevini 1,5 yıllık sürelerle sırayla üstlenmesi kararlaştırıldı.

NZ First Partisi’nin kaldırılması için ısrarlı olduğu belirtilen yasak, sigara şirketleri ve tütün ürünü satan dükkanların sahiplerinden büyük tepki toplamış; muhafazakâr vekiller de, yasak nedeniyle sigara satışının karaborsaya düşeceğini söylemişti.

Geri çekilme nedeni vergi kesintisi

Merkez sağcı Ulusal Parti‘nin iki sağ partiyle 14 Ekim’den sonra kurduğu kurduğu koalisyonun ilk icraatlarından biriyse bu yasağı geri çekmek oldu. Yeni hükümetin maliye bakanı Nicola Willis, nikotin oranının düşürülmesi, bir nesle sigara satışının yasaklanması ve sigara satılabilen noktaların azaltılması dahil, yeni yasanın geri çekileceğini açıkladı.

Ulusal Parti hükümeti, ciddi oranda vergi kesintisi vaadiyle seçilmişti.

Sigara yasağının kaldırılması ile elde edilecek gelirin, vergi kesintilerinin yol açacağı açığı kapatacağını savunan Willis, tütün ürünleri satabilen dükkanların sayısının azaltılmasının ve diğer önlemlerin hükümet gelirlerinin ciddi ölçüde azaltacağını belirterek, “Bu ilave gelir kaynaklarına ve diğer tasarruf alanlarına geri dönmek, vergi kesintisini fonlamamıza yardımcı olacak” dedi.

Yeni maliye bakanı, bir nesle sigarayı yasaklamanın, 1 milyar dolar gelir kaybına yol açacağını söyledi.