Yeni rapor: Türkiye toplumunun yüzde 61’i plastik atık ithaline karşı

Türkiye’ye 2004 yılından bugüne Avrupa Birliği ülkelerinden plastik atık ithal ediliyor. Mikroplastik Araştırma Grubu tarafından hazırlanan yeni bir raporla yasadışı çöp döküm ve yakım faaliyetleriyle gündeme gelen bu sorunu toplumun nasıl değerlendiği ortaya kondu.

Global Alliance for Incinerator Alternatives‘in (GAIA) desteklediği araştırma Türkiye toplumunun çöp ithalatı konusundaki algısını ortaya koyan ilk geniş kapsamlı araştırma özelliğine sahip. Araştırmanın verilerinin toplanması Eksen Araştırma tarafından yapıldı.

Araştırma için  Türkiye genelinde 25 ilde toplam bin 78 kişiyle (yüzde 48,6 erkek ve yüzde 51.4 kadın) telefon yöntemiyle görüşüldü. Çevre sorunları ve plastik çöp ithalatı konusundaki bilgi/algılarından medyaya birçok soru yöneltildi.

Ülke gündemini hangi platformlardan takip ettikleri sorulduğunda yüzde 61,8’inin sosyal medyadan haber aldığını belirtmiş. En çok takip edilen sosyal medya platformları ise yüzde 54,2 ile Instagram birinci sırada yer alırken, yüzde 43,9 ile Twitter ikinci sırada yer alıyor.

En önemli üç çevre sorunu

Çevresel duyarlılığın ölçümü puanlama sistemi kullanılarak yapılmış. Araştırmaya katılanlardan 0 (hiç duyarlı değil) ile 5 (son derece duyarlı) arasında bir puan vermeleri istendiğinde yüzde 88,2’si duyarlı (4) veya son derece duyarlı oldukları (5) olarak puanlanmış.

Rapora göre, Türkiye toplumu için en önemli üç çevre sorunu sırasıyla hava kirliliği, iklim değişikliği ve plastik kirliliği.

Toplumun yüzde 61’i plastik atık ithaline karşı

Türkiye’de plastik atık ithalatı Çin’in 2018 yılındaki plastik atık ithalatı yasaklamasının ardından gelişti. Çin’in aldığı bu kararla birlikte plastik çöplerin yeni adresi Türkiye oldu.

Araştırmacılar, plastik atık ithalatından toplumun ne kadar haberdar olduğunu ve bunu hangi platformlar üzerinden öğrendikleri sorusunu yönelttiğinde toplumun yüzde 45’i haberdar olduğunu belirtiyor. Soru, ‘Türkiye plastik atık ithal etmeli mi?’ olarak sorulduğunda ise toplumun yüzde 61’i ‘Hayır’ yanıtı vererek rahatsızlık duyduğunu ifade ediyor.

Raporda, plastik atık ithalatına dair bilgiye sahip olanlar ve olmayanlar sırasıyla yüzde 66,5 ve yüzde 56,8 oranında plastik atık ithal edilmemesi gerektiğini belirtiyor.

Araştırmacılar Türkiye’nin plastik atık ithal ettiğini nereden duydukları sorunu da yöneltmiş. İnternet ve sosyal medya platformundan öğrendiklerini belirtenlerin oranı yüzde 52.

Türkiye’nin Avrupa Birliği ülkeleri, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri‘den (ABD) yaklaşık 800.000 ton plastik atık ithal etmesini doğru bulmayanların oranı ise yüzde 41,6 olarak belirlendi.

Raporu değerlendiren Çukurova Üniversitesi’nde öğretim üyesi ve aynı zamanda Mikroplastik Araştırma Grubu’nun kurucusu Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, “Bu çalışma sonucunda mevcut farkındalık düzeyinin yeterli olmadığı ancak farkındalığı olanların çoğunluğunun da plastik çöp ithalatı konusunda negatif bir algıya sahip oldukları anlaşılmaktadır. Bu farkındalık seviyesinin mevcut durumunun grubumuzun gerçekleştirdiği çalışmalar ve farkındalık etkinlikleri ile ilişkili olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır” diyor.

‘Avrupa’nın çöplüğü olmaya devam ediyoruz’ algısı yerleşmiş

Yaptıkları çalışmaların sonucunda büyük çoğunluğu yasaklanan çöp ithalatında da önemli düzeyde bir azalış yaşandığını kaydeden Doç. Dr. Gündoğdu, raporun sonuçlarını ve önerilerini şöyle aktarıyor:

“Ancak endüstrinin lobi faaliyetleri nedeniyle bu yasal düzenleme, uygulamaya girdiği Temmuz 2021’in başlarından kısa bir süre sonra tekrar kaldırılmış ve yasaklanan etilen polimer kodlu plastik çöpler -ki toplam ithalatın yaklaşık yüzde 74’üne denk geliyor- için ithalat yolu tekrar açılmıştır. Gerek yasaklanması gerekse de yasaktan geri adım çok fazla gündem olmuş ve ‘Avrupa’nın çöplüğü olmaya devam ediyoruz’ algısı daha da yerleşik hale
gelmiştir. En azından bu konuda fikir sahibi olanların böyle bir algıya kısmen de olsa sahip olduklarını bu çalışma sonuçlarından da anlamak mümkün. Nitekim çöp ithalatı ile ilgili ne hissedildiği konusunda olumsuz görüş bildiren yüzde 41’lik kesim içerisinde yüzde 8.3’lük bir kitle ‘Avrupa’nın çöplüğü olduk’ algısına kapıldıklarını ifade etmişlerdir.

‘Toplumunun çöp ithalatındaki algısını ortaya koyan ilk çalışma’

Çalışma sonucu elde edilen önemli bir diğer bilgi de katılımcıların geri dönüşüm tesisi yangınlarınları konusunda yakınlarında bir tesis bulunduğunu belirtmelerine rağmen yeterli düzeyde farkındalık sahibi olmamalarıdır. Bu durumun da bu konuda yeterince farkındalık çalışmasının gerçekleştirilmemesiyle ilgili olabileceği düşünülmektedir. Sonuç olarak bu çalışma Türkiye toplumunun çöp ithalatı konusundaki algısını ortaya koyan ilk geniş kapsamlı araştırma özelliğindedir.”

Rapora bu linke tıklayarak ulaşabilirsiniz.