Vicdani ret hakkı raporu yayında: Avrupa Türkiye’den eylem planı bekliyor

Türkçe çevirisi tamamlanan rapor, geçen aylarda Avrupa Bakanlar Komitesi’ne sunuldu. Komite aldığı kararlarla Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni vicdani ret hakkı ile ilgili etkin adımlar atmaya ve vicdani ret hakkını tanımaya çağırdı.

‘Türkiye vicdani ret hakkını yok sayıyor’

Vicdani Ret Derneği, 2021 Haziran ayında kadar, hükümetten vicdani ret hakkıyla ilgili bir eylem planı bekleyen Komite’nin kararlarını, Türkiye’de süren vicdani ret hakkı mücadelesi açısından heyecan verici olduğunu belirtti.

Dernek, “Hükümetin ilgili adımları atmasını istiyor ve vicdani reddi uluslararası insan hakları standartları uyarınca tanıması gerektiğini yeniden hatırlatıyoruz” diye seslendi. 

“lgili bir izleme raporu hazırladık. Hazırladığımız bu raporu, geçen aylarda düzenlenen Bakanlar Komitesi toplantısı öncesinde Komiteye sunduk.”

‘Bedelli askerlik, alternatif değil’

Uluslararası beş farklı örgütle birlikte hazırlanan İzleme Raporu’nda Türkiye Hükümeti’nin vicdani ret hakkını uluslararası insan hakları standartları uyarınca tanımama noktasında ısrarcı olduğuna da vurgu yapıldı.

İzleme Raporu’nda şu noktalara dikkat çekildi:

• Askeralma Kanunu ile getirilen bedelli askerlik uygulaması, zorunlu askerliğe karşı vicdani reddini açıklayan bireyler için bir alternatif değil. Vicdani retçilere yönelik idari para cezaları ve cezai soruşturmalar, retçiler için “sivil ölüm” koşullarını sürekli hale getiriyor.
• Hükümet Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru mekanizmasını vicdani retçilerin kullanabileceği bir yol olarak önerirken; 2012 yılından bu yana AYM’ye yapılan ve hala sonuçlanmayan 20’yi aşkın başvuruyu görmezden geliyor.

‘Eğitim hakları engelleniyor’

• Vicdani reddin bir insan hakkı olarak tanınmaması sebebiyle, retçilerin siyasi hakları ve hareket özgürlükleri kısıtlanıyor, eğitim hakları engelleniyor.
• Bakanlar Komitesi, Ülke Grubu davalarına ilişkin aldığı son kararlarla, Türkiye Hükümeti’nden vicdani retçilerin sayısı ve AİHM kararlarında vicdani retçilere yönelik idari para cezaları, kovuşturmalar ve mahkûmiyetler hakkında geçen Eylül ayına kadar istatistiki bilgi talep etti. Ancak ulaşabildiğimiz bilgilere göre hükümet tarafından bir bilgi gönderilmedi. Bakanlar Komitesi, Türkiye’yi eylem planı hazırlamaya davet etti.”

Derneğin açıklamasında, şu noktalara vurgu yapıldı:

• AİHM kararlarında ismi geçen tüm başvurucular için idari para cezaları, adli sicil kayıtları gibi sivil ölüme neden olan her türlü kaydın silinmesini, tekrar ceza tehdidine maruz kalmamalarının sağlanmasını istedi. Komite ayrıca 21 Haziran 2021’den önce Türk Hükümeti’ni vicdani ret hakkına dair somut önerilerle bir eylem planı hazırlamaya davet etti.
• Bakanlar Komitesi’nin verdiği bu son kararlardan dolayı umutluyuz. Hükümet, vicdani reddi uluslararası insan hakları standartlarına uygun bir şekilde tanıyana ve vicdani retçilerin sivil ölüm koşulları son bulana dek çalışmayı sürdüreceğiz.
• Bu raporla birlikte, herkesi, Türkiye’de yasama tedbirleri ve insan hakları kısıtlamaları gölgesinde bırakılan vicdani ret hakkını konuşmaya, tartışmaya ve bu hakkı kullanmaya çağırıyoruz.