Siyasi kaos ortamında Antarktika’nın geleceğinin tartışıldığı toplantı: Rusya, önlemleri reddedebilir

Antarktika Deniz Yaşam Kaynaklarını Koruma Komisyonu’nun (CCAMLR) 41. toplantısı bu hafta Avustralya’nın Tazmanya eyaletindeki Hobart‘ta düzenlendi.

Bu, COVID-19 salgınının ardından Komisyonun üç yıl içinde ilk yüz yüze toplantısı oldu.

Rusya ve Ukrayna’dan gelen heyetler, Antarktika’nın geleceğine karar vermek için  Avustralya’da bir araya gelenler arasında yer aldı. Çin, ABD ve Avrupa Birliği‘ni de içeren 27 taraflı grup arasında eylem için gerekli fikir birliğine ulaşmak, bu zaman akadar hep büyük bir zorluk oldu.

Ve üyelerden ikisi savaştayken – ve Çin ile birçok Batılı ülke arasındaki ilişkilerin bozuk olmasının yanı sıra, yılın başında başlayan Rusya-Ukrayna savaşı, konsensüsü iyice zorlaştırdı. Rusya saha bu ay Kiev’deki bombardımanda, Ukrayna’nın Antarktika araştırma merkezini kısmen yok etti.

Antarktika’nın korunması için aşırı avlanmayı önlemek amacıla yeni deniz koruma alanlarına ve kuralların sıkılaştırılmasına şiddetle ihtiyaç duyulduğunu belirten koruma uzmanları, Rusya’nın veto benzeri yetkilerini bir kez daha bu uygulmaları engellemek için kullanabileceğini söylüyor.

Geçen yıl Rusya, bilim insanlarının komisyona önerdiği Şili deniz levreği  avlama kısıtlamalarını veto ederek konsensüsü bozmuştu.

Bazı uzmanlar ise büyük siyasi engellere rağmen bilimsel argümanların ağır basacağı konusunda umutlu.

ABD, Başkan Joe Biden yönetiminde bölgeye daha fazla özen göstermeye başladı ediyor ve bu yılki toplantıya Dışişleri Bakanlığı‘ndan sekreter yardımcısı Monica Medina liderliğinde diğer yıllara kıyasla daha üst düzey bir delegasyon gönderdi.

Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern de Antarktika’ya ender bir ziyarette bulunarak toplantıya katıldı.

Rusya’ya boykot

Hobart’taki iki haftalık toplantının Rus delegelerin konuşmasıyla başlaması gerginlik yarattı ve boykotlara neden oldu. Ukrayna heyetine başkanlık eden Kostiantyn Demianenko, uluslararası desteğe minnettar olduklarını ancak Rusya’nın masada olmaya hakkı olmadığını söyledi:

“Sivil nüfusu öldüren, başka bir ülkenin hava ve kara sivil altyapısını tahrip eden ve uluslararası hukukun temel hükümlerini meydan okurcasına ihlal eden bir devletin, CCAMLR gibi uluslararası kuruluşların faaliyetlerine katılma hakkı kesinlikle sınırlandırılmalıdır.”

Demianenko Kiev’deki Ulusal Antarktika Araştırma Merkezini yeniden inşa etmeye çalıştıklarını, ancak devam eden drone saldırılarının bunu zorlaştırdığını ve tesisin kullanılamaz hal gldiğini de ekledi.

Medina, ABD‘nin Ukrayna‘daki savaşı kınadığı için bu boykotu desteklediğini ancak Hobart’ta ilerleme için umutlu olduğunu söyledi.

“Şu anda Rusya, üç MPA (deniz koruma alanı) önerisinin kabul edilmesi konusunda fikir birliğini engelliyor, ancak Çin de öyle. Bu yüzden burada her iki ülkeyle de sorunları çözmeye çalışıyoruz. Çin Halk Cumhuriyeti ile sorunları teke tek olmasa da gayri resmi olarak çözmeye çalışıyoruz.”

Rusya’nın sadece Hobart’ta değil, bir dizi uluslararası forumda da ilerlemeyi engellemek için veto yetkisini kullandığının altını çizen Medinda, “Konsensüsü engelleyebilir. Bu bazı şeylerde ilerlememiz için büyük bir engel, ancak diğer şeyler de olağan iş akışında devam ediyor” dedi.

Deniz yaşamının korunması için avlanmaya sınırlama getirilmeli

Grubun, kril ve Şili deniz levreği avcılığına ilişkin yeni kurallar dahil olmak üzere bazı gündem maddelerinde ilerleme kaydetmesi umuluyor.

Pew Bertarelli Okyanus Mirası Projesi‘nin Antarktika ve Güney Okyanusu koruma çalışmalarını yöneten Andrea Kavanagh, Antarktika çevresindeki kril avcılığının neredeyse tamamının küçük bir alanda yoğunlaştığını söylüyor.

Küçük, karides benzeri krillerin tükenmesi deniz kuşları, penguenler, foklar ve balinalar gibi avcı türleri olumsuz etkiliyor.

Kavanagh, özellikle Norveç’in krilleri, insan sağlığı takviyeleri, akvaryumlar ve somon çiftlikleri için yem olarak kullandığını ve en büyük kril balıkçısı olduğunu belirtiyor:

“Yani bu bir gıda güvenliği sorunu değil: Kriller lüks ürünler için kullanılıyor.”

Rusya’nın geçen yıl, av limitlerini veto etmesinin ardından İngiltere’nin Amerika’ya Şili deniz levreği satmaya çalıştığını ancak ABD’nin satın almayı reddettiğini söyleyen Medina, İngiltere’ye bunu durdurmasını söyleyecek merciin ABD olmadığını da ekledi.

Aktivistkuruluşlar, komisyon üyelerini “Antarktika’nın ikonik vahşi yaşamını korumak” için acil önlem almaya çağırıyor. Antarktika ve Güney Okyanus Koalisyonu, komisyonun bölgede bir deniz koruma alanı ağı kurmak için belirlediği son tarihin 10 yıl geçtiğini vurgulaadı ve endüstriyel kril avcılığının Antarktika ekosistemlerine zarar verdiği konusunda uyardı.

Kavanagh, toplantının şu ana kadarki parlak noktalarından birinin, Çin ile yapılan görüşmelerin önceki yıllara göre daha olumlu görünmesi olduğunu söyledir Ayrıca ABD’den üst düzey destek almanın ve yüz yüze görüşmeleri sürdürmenin de yardımcı olduğunu ekledi.

Grubun daha önce, Ross Denizi‘nde Teksas’ın iki katı büyüklüğünde bir deniz koruma alanı oluşturduğu 2016’da Rusya’yı da buna ikna etmeyi almayı başardığını hatırlatan Kavanagh, ülkelerin konsensüsü bir veto gücü olarak yorumlamaması gerektiğini, bunun yerine herkesin bir uzlaşmaya varmak için çalışması için karşı teklifler sunması gerektiğini ifade eetti.

Avustralya Çevre Bakanı Tanya Plibersek de, Antarktika çevresindeki deniz koruma alanlarının sayısının artırılmasının ekosistem ve türlerin korunmasını sağlamak ve iklim değişikliğinin etkilerini ele almak için öncelikli olduğunu ekledi.