Güney Amerika ülkesi Şili’nin güney ve orta kesimlerini vuran şiddetli yağmurlar, bir kişinin ölümüne ve yüzlerce evin hasar görmesine ve 60 bin evin elektriksiz kalmasına neden oldu.
Yetkililer ülkenin birçok bölgesinde felaket durumu ilan etti.
SENAPRED afet müdahale servisi, bir kişinin perşembe günü güneydeki Linares kentinde saatlerce süren sağanak ve kuvvetli rüzgarların ardından bir sokak lambası direğinin üzerine düşmesi sonucu yaşamını yitirdiğini açıkladı. İlk belirlemelere göre en az 4 bin kişi felaketten etkilendi.
Yetkililer, başkent Santiago ve diğer yedi eyalet de dahil olmak üzere ülkenin geniş bir bölümünü “afet bölgesi” ilan etti. Özellikle Santiago’nun güneyindeki Bio Bio bölgesinde toprak kaymaları, saatler önce boşaltılan düzinelerce evi yerle bir etti. Turistler arasında popüler bir sahil beldesi olan Viña del Mar‘da da su baskını nedeniyle yaklaşık 150 kişi tahliye edildi. Kentte yağmurun altında devasa bir çukur oluşturmasının ardından çökme riskiyle karşı karşıya olan 12 katlı bir apartman için yıkım ve kurtarma çalışmaları başladı.
Santiago‘nun yaklaşık 600 km ( güneyinde bulunan Curanilahue, bölgenin yalnızca birkaç saat içinde 350 mm yağmur almasının ardından Curanilahue ve Las Ranas nehirlerinin taşması nedeniyle ağır darbe aldı; bölgede yaklaşık 2 bin ev hasar gördü.
Curanilahue sakinlerinden biri, ulusal televizyona verdiği demeçte, “İnsanları dışarı çıkarmak için teknelere ihtiyacımız var” dedi.
Sıcak ve soğuk hava kütlelerini birleştiren ve şiddetli yağışlara neden olan meteorolojik bir olay olan ön sistem, güneyde bir yıkıma yol açtıktan sonra Santiago’yu etkilemişti.
Metropol bölge Valisi Claudio Orrego, “Şehir direniyor ama biz sorumluluk çağrısında bulunuyoruz” diyerek kent sakinleri evde kalmaya çağırdı.
Önleyici bir tedbir olarak da eğitim bakanlığı, başkent de dahil olmak üzere Şili’nin 16 bölgesinin yedisinde haftanın geri kalanında derslerin askıya alındığını duyurdu.
Ülkenin yaklaşık 84.000 kilometre kıyı şeridi, 1.250’den fazla nehri ve engebeli bir topografyası bulunuyor. Alanın yüzde 20’sinden fazlası düz araz değil, bu da onu doğal afetlere karşı savunmasız bırakıyor ve kurtarma çabalarını engelliyor.
Şili’nin hava durumu servisi, felakete yol açan fırtınanın, ülke genelindeki soğuk cepheye, büyük miktarda nem taşıyan bir hava şeridi olan “atmosferik bir nehrin” eşlik etmesi üzerine meydana geldiğini bildirdi.
Servis, dün ülkenin 16 bölgesinin altısında yaşayan 20 milyon insanın yaklaşık 14 milyonunu kapsayan; en yüksek düzeyde alarm yayımlamıştı. Ancak bugün (14 Haziran) fırtınanın yüzde 80’inin geçtiğini ve komşu Arjantin‘e doğru yola çıktığını belirterek uyarıyı kaldırdı.
İçişleri Bakanı Carolina Toha ise “Bu ön sistemin en kötüsünü geride bıraktık ama gardımızı indiremeyiz” dedi. Cumhurbaşkanı Gabriel Boric de resmi ziyarette bulunduğu İsveç‘ten yayınladığı mesajda, yağışların “çok kuvvetli devam edeceği” uyarısında bulundu.
Sel sularının gelmesinden önce Şili’nin orta bölgesi 15 yıldır şiddetli kuraklıkla mücadele ediyordu.
İklim krizi, sel ve kuraklık felaketlerini aynı anda tetikliyor. Çünkü iklimin değişmesi, suyun gezegenimiz etrafında hareket etme şeklini yani, su döngümüzü de değiştiriyor.
Genel olarak, sulak alanlar daha sulak olurken ve kuru alanlar daha da kuruyor. Ayrıca, yağmuru, daha çok şiddetli sağanak şeklinde yaşıyoruz ve bu da daha büyük bir sel riskine yol açıyor.
Başka bir deyişle, ısınan dünyamız doğrudan selleri tetiklemese de, sel yaratan faktörlerin çoğunu şiddetlendiriyor. İklim krizi, bugünün tüm hava olaylarının daha sıcak, daha nemli ve daha enerjetik bir atmosferde gerçekleştiği anlamına geliyor.
Daha sıcak bir atmosfer daha fazla nem tutuyor. Her bir ısınma derecesi için atmosfer yaklaşık yüzde 7 daha fazla nem tutuyor. Daha fazla nem ise kısa ve yoğun sağanak yağışlarda artış anlamına geliyor: Bu da ani sel riskini artırıyor. Ani su baskınları, bu afetlerde yaşanan can kayıplarının neredeyse yarısından sorumlu.
Atmosferdeki ekstra ısı ise yoğun yağış oluşturan hava sistemlerinde daha fazla enerji anlamına geliyor.