Sıcak dalgaları: Rızvanoğlu alınan önlemleri sordu, Bakanlık hedeflerle yanıt verdi

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, DEVA Partisi İstanbul Milletvekili ve Genel Başkan Yardımcısı Evrim Rızvanoğlu‘nun artan sıcak dalgalarının insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerine karşı alınan önlemlere yönelik soru önergesini yanıtladı:

“Bakanlığımız görev yetki ve sorumlulukları kapsamında iklim değişikliği çalışmalarını uluslararası gelişmeleri de takip ederek 2010 yılından bu yana yürütmekteyiz. Ülkemizde iklim değişikliğinin getirdiği olumsuzluklardan halkımızın korunması için gerekli önlemlerin alınması, gerekli altyapı ve insan kaynaklarının hazırlanması amacıyla 2015 yılında ‘İklim Değişikliğinin Sağlık Üzerine Olumsuz Etkilerinin Azaltılması Ulusal Programı ve Eylem Planı’ ilgili bakanlıkların, kurum kuruluş ve üniversitelerden katılımcıların katkıları ile hazırlanarak yayımlanmıştır. Konuya ilişkin gelişmeler ışığında söz konusu eylem planı güncelleme çalışmaları devam etmektedir.”

Alınan önlemler sorusuna Bakanlığın yanıtı hedefler oldu

Soru önergesinde yaşlılar, kronik hastalığı olanlar, küçük çocuklar, kadınlar, açık havada ağır işlerde çalışanlar, barınma koşulları uygun olmayanlar, yalnız yaşayanlar ve hareketliliği kısıtlı olanların özellikle risk altında olduğunu belirten Rızvanoğlu, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi tarafından yapılan araştırmaya göre, İstanbul’da 2004-2017 yılları arasında meydana gelen 20 ayrı sıcak dalgasında toplam 4 bin 281 kişinin sıcak hava nedeniyle hayatını kaybettiğini, Türkiye genelinde ise herhangi bir veri bulunmadığını ifade etmişti. Rızvanoğlu’nun sorularının karşılığında Bakanlığın verdiği yanıtta ise hedeflere yer verilerek Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünün web sitesine yönlendirildi.

Bakanlıkça verilen yanıtta “Belirtilen eylem planının hedeflerden biri Aşırı hava olaylarının (aşırı yağış, aşırı sıcak ve soğuk havalar, hava kirliliği) ve bunun sonucu ortaya çıkan doğal afetlerin (sel, yangın vb.) insan sağlığına olan etkilerinin azaltılmasıdır” denilirken bu kapsamda 81 il sağlık müdürlüğüne iklim değişikliğine yönelik eğitimler verildiği belirtildi.

Ayrıca sıcak dalgalarının sağlık üzerindeki etkilerini azaltmak amacıyla yerel yönetimlerle işbirliği içinde çalışıldığı ifade edildi. Ek olarak şu ifadelere yer verildi:

“Yerel Yönetimlerin de üyesi olduğu ve İlçe Umumi Hıfzıssıhha Kurullarında konu gündeme alınarak ilgili ve sorumlu kurum ve kuruluşların da iştiraki ile gerekli kararlar alınmaktadır. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğümüz web sayfasında iklim değişikliği, sıcak hava dalgası, aşırı sıcak ve insan sağlığına etkilerine ilişkin halka yönelik bilgilendirmeler yapılmaktadır.”

Rızvanoğlu, verdiği soru önergesi kapsamında yanıtlanması istemiyle Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’ya şu sorular yöneltilmişti:

1. Sıcak dalgalarının etkilerini azaltmak için bakanlığınız, halk sağlığı yönetimi ve hastaneler ne tür hazırlıklar yapmaktadır? Acil servisler, sıcak dalgaları sırasında artan talebe karşı etkin bir şekilde cevap verebilmekte midir?
2. İklim değişikliği ve sıcak dalgalarının neden olduğu sağlık sorunlarına karşı sağlık sisteminin kapasitesini artırmak amacıyla atılan adımlar nelerdir? Özellikle acil durum planları ve sağlık personelinin eğitimi gibi konularda nasıl bir strateji izlenmektedir?
3. Sıcak dalgalarının etkilerini azaltmak için alınan önlemler konusunda bir ulusal izleme ve değerlendirme sistemi mevcut mudur? Bu önlemlerin etkinliği ve uygulanabilirliği düzenli olarak değerlendirilmekte midir?
4. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nin çalışması 2004-2017 arasında sadece İstanbul’a ilişkin verileri ortaya koymaktadır. Ülke genelinde sıcak dalgaları nedeniyle aynı dönemde kaç vatandaşımız hayatını kaybetmiştir? Sıcaklık rekorları kırılan son yıllarda bu sayılar artmakta mıdır? Hangi illerde sıcak dalgaları kaynaklı ölümler daha fazla görülmektedir? Bu illere özgü vefat sayılarına dair bir veri tablosu mevcut mudur?
5. Sıcak dalgası ölçüm kalibrasyonu yapılmakta mıdır? Kalibrasyonun doğru yapılıp yapılmadığı hangi aralıklarla kontrol edilmektedir?
6. Sıcak dalgaları sırasında vatandaşların bilgilendirilmesi ve önceden uyarılması için Sağlık Bakanlığının yerel teşkilatları tarafından Valiliklere bilgilendirmeler yapılmakta mıdır? Eğer böyle bir bilgilendirme ve uyarı sistemi yoksa, neden yoktur? Özellikle sıcak dalgalarının sağlık üzerindeki ciddi etkileri göz önüne alındığında, bu tür bir bilgilendirme ve uyarı sisteminin eksikliği halk sağlığını nasıl etkilemektedir?
7. Türkiye’nin İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı’nda Sağlık Bakanlığı tarafından 2010’da “Sıcaklık ve Sıcak Hava Dalgaları Eylem Planı”nın yürürlüğe konduğu yazılıdır, ancak bu eylem planıyla ilgili bilgilere ve nasıl uygulandığına açık kaynaklarda ulaşılamamaktadır. Böyle bir çalışma yapılmış mıdır? Sıcaklık ve Sıcak Hava Dalgaları Eylem Planı hangi önlemleri içermektedir? Bu planın nasıl uygulandığı ve sonuçlarıyla ilgili kamuoyu ile neden paylaşılmamaktadır? Eğer böyle bir eylem planı yoksa veya gerektiği şekilde uygulanmamışsa, DSÖ’nün tavsiyelerinin yerine getirilmemesinin nedenleri nelerdir ve bu konuda atılacak adımlar neler olmalıdır?
8. İklim değişikliği ile mücadele ve sıcak dalgalarının sağlık sistemi üzerindeki etkilerini azaltmak için ulusal düzeyde kaynak ayrılması ve bu kaynakların nasıl yönetildiği konusunda şeffaf bir süreç bulunmakta mıdır?
9. İklim değişikliği ile mücadelede özellikle sıcak dalgaların sağlık üzerindeki etkilerini azaltmak amacıyla yerel yönetimlerle iş birliği yapılmakta mıdır? Sıcak hava dalgalarının etkilerine karşı yerel düzeyde ne gibi önlemler alınmaktadır?

Rızvanoğlu, Ekim 2023’te 21. yüzyılın en büyük küresel sağlık tehdidi olarak görülen iklim değişikliğine bağlı olarak özellikle Akdeniz iklim kuşağında yer alan Türkiye dahil birçok ülkede artan sıcak dalgalarının insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) gündemine taşımıştı.