Mahkeme, Yurttaşın Ekokırım Yasa Teklifi’ni işleme koymayan TBMM Başkanlığı’ndan savunma istedi

28Kasım 2023’de 28 bin 820 yurttaşın imzasını taşıyan “Yurttaşın Ekokırım Yasa Teklifi”ni kapsayan dilekçenin TBMM Başkanlığı‘nca işleme alınmaması üzerine açılan davada, Ankara 4.İdare Mahkemesi TBMM’den savunma istedi.

TBMM Dilekçe Komisyonu’na iletilen dilekçe, komisyonun başkanlık divanınca “gereğinin yapılması” için  ne TBMM Başkanlığı’na ne de Cumhurbaşkanına gönderilmedi. Komisyon Başkanlık Divanı, yurttaşların bu konudaki taleplerini de reddetti.

Bunun üzerine “Yurttaşın Ekokırım Yasa Teklifi dilekçelerinin Meclis Başkanlığı’na ve Cumhurbaşkanlığı’na gönderilmesi”isteminin reddine dair TBMM Dilekçe Komisyonu Başkanlık Divanı’nın 13.03.2024 tarihli kararının iptali için dava açıldı. Davada;

• Bu kararın hukuka aykırı olduğu,
• Anayasa ile güvence altına alınmış temel hak ve hürriyetlerin korunması ilkesine aykırı olduğu,
• Dilekçenin yasa teklif metni olarak yazılmasını yasaklayan bir hukuksal normun bulunmadığı,
• Teklifimizin, TBMM Başkanlığı kanalıyla milletvekillerine ulaşması ve meclisin gündemine gelmesini engellediği

gerekçeleriyle yürütmenin durdurulması ve iptal isteminde bulunuldu.

‣ Yurttaş, Ekokırım Yasası’nın TBMM’de görüşülmesi için idari dava açtı
‣Çevre mücadelesinden doğan ekokırım yasası için meydanlarda imza toplanıyor
‣Yurttaşın ekokırım suçu yasa teklifi Meclis’e gidiyor: Doğanın hakları var!

‘Doğanın hakları var, ekokırım suçu kabul edilsin’

İdare Mahkemesi, 2024/826 esasına kaydedilen davada, bir ara karar vererek  TBMM Dilekçe Komisyonu’nun Yurttaşın Ekokırım Yasa Teklifi dilekçelerini TBMM Başkanlığı ve Cumhurbaşkanlığı’na gönderilmesi taleplerini neden reddettiğini tüm gerekçeleri ile ilgili tüm belge ve bilgilerin iletilmesine oy birliği ile karar verdi.

Ekokırım Yasası Yurttaş İnisiyatifi, bu aşamadan sonra, Meclis’e Ekokırım Yasa Teklifini veren yurttaşların davaya katılmaları için çalışmalara başladıklarını açıkladı: 

“Çalışma Grubumuz tarafından listesi hazırlanacak avukat üyelerimize vekâletname vermek suretiyle davaya müdahil olunabilir ya da yasa teklifi sahibi yurttaşlar doğrudan davaya müdahil olabilir.

Yurttaşın yasama sürecine doğrudan katılmasına yönelik bir girişim olan, aynı zamanda yaşamı var eden doğanın haklarını savunmaya yönelik olan bu yasa teklifinin mecliste görüşülmesi için tüm hukuki ve meşru süreçleri sürdürmeye devam edeceğiz.

Doğanın hakları var! Yeni İliç’lerin olmaması için Ekokırım Suçu kabul edilsin.”

Yasa önerisinde neler yer alıyor?

Vatandaşın yıllar süren doğa mücadelesi sonucunda ortaya koyduğu yasa teklifi içerisinde şu maddelere yer veriliyor:

• MADDE 1- 26/09/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Birinci Kısım- Birinci Bölümün “Soykırım ve İnsanlığa Karşı Suçlar” başlığı “Soykırım, İnsanlığa ve Gezegene Karşı Suçlar” olarak değiştirilmiştir.
• MADDE 2– 5237 sayılı Kanunun 77’nci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki 77/A maddesi eklenmiştir.

-Ekokırım Suçu

MADDE 77/A

(1) Doğal veya kültürel çevrede insan veya diğer canlıların hayatını tehlikeye atmak, doğal veya kültürel varlıklar üzerinde ağır tahribata yol açabilecek davranışlarda bulunmak yahut hukuka aykırı diğer bir fiili işlemek suretiyle bütün bir ekosistemde kısa vadede telafisi mümkün olmayacak zarara yol açma tehlikesi doğuran kişiye müebbet hapis cezası verilir, ayrıca suçun işlenmesinden elde edilen maddi menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazancın on katı kadar adli para cezasına hükmedilir.

(2) Birinci fıkradaki suçun taksirle işlenmesi halinde ise on beş yıldan az olmamak üzere hapis cezasına hükmolunur, ayrıca suçun işlenmesinden elde edilen maddi menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazancın beş katı kadar adli para cezasına hükmedilir.

(3) Ekokırım suçunun işlenmesi sonucu bütün bir ekosistemde kısa vadede telafisi mümkün olmayacak zarar meydana gelmişse, fail hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına; suçun taksirle işlenmesi halinde yirmi yıl hapis cezasına hükmolunur, ayrıca suçun işlenmesinden elde edilen maddi menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazancın yirmi katı kadar adli para cezasına hükmedilir.

(4) Bu suçlardan dolayı tüzel kişiler hakkında da güvenlik tedbirine hükmolunur.

(5) Bu suçlardan dolayı zamanaşımı işlemez.

• MADDE 3- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
• MADDE 4- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.

Ekokırım nedir?

“Eko”, Yunancadaki “oikos” yani, ev anlamının Türkçedeki anlam karşılığı olan, yerleşilen yer ve yaşam alanı anlamları ile “kırım” yani, yok etmek, öldürmek, varlığını sistematik bir biçimde ortadan kaldırmak anlamlarının bir araya gelmesi ile oluşmuş, yeni bir adlandırma (neoloji) ile dilimize kazandırılmış bir sözcüktür.

70’li yıllardan itibaren hukukun konusu olan ekokırımın uluslararası hukukta ve ülkelerin iç hukuklarında tanınması için çalışmalar tüm dünya genelinde yürütülüyor. Bu çabalardan birisi de ekokırımın, Lahey’deki Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin baktığı dört temel suça (insanlığa karşı işlenen suçlar, soykırım, savaş ve saldırı suçları) eklenerek beşinci suç olarak kabul edilmesi.