Küresel deniz trafiği, okyanusun en büyük köpekbalıklarını öldürüyor: Nesilleri tehlikede

Yeni araştırma bulguları, benekli balina köpekbalıklarının (Rhincodon typus) gemilerle çarpışma sonucu ölümlerinin, önceden düşünülenden çok daha sık gerçekleştiğini gösteriyor.

Son 75 yılda sayıları yüzde 50 azalan bu türün, tüm uluslararası koruma ve balıkçılık önlemlerine rağmen neden öldüğü net olarak açıklanamıyordu.

Bu gizemi çözmek için bir araya geln dünya çapında 50 araştırma kurumundan bilim insanları ve üniversiteler, gemiler ve köpekbalıkları arasındaki çarpışma olasılığını anlamak için işbirliği yaptı.

Çip takılmış 300 köpekbalığının hareketleri, 2005’ten 2019’a kadar, Hint, Pasifik ve Atlantik Okyanuslarındaki en yoğun deniz trafiği rotaları boyunca izlendi.

İncelenen köpekbalıkları sürekli olarak gemilerle aynı rotadan ilerledi, aslında, hareketlerinin yaklaşık  yüzde 90’ı gemicilik faaliyetinin yakınında gerçekleşti. Çalışma sonunda, ne yazık ki, çip sinyallerinin gemi trafiğinin en yüksek olduğu bölgelerde sona erme olasılığının daha yüksek olduğu bulundu. 

Ölümlerin çoğu bildirilmiyor

Araştırma, uluslararası denizcilik endüstrisinin nesli tükenmekte olan okyanusun en büyük canlısının zarar verdiğini ortaya koydu. 

Balina köpekbalıkları, yüzey sularının yakınında gezmeyi seven bir tür olduğu için büyük gemilerin dibinden veya yanından darbe alma ihtimalleri yükseliyor. Aynı zamanda oldukça yavaş yüzen, yavaş tepki veren ve sık sık göç eden bu türün, gemilerle temas etme riski de yüksek.

Raporda araştırmacılar, öldüklerinde okyanusun dibine battıkları için köpekbalığı ölümlerinin çoğunun bildirilmediğini belirtiyor.

Deniz Biyomedikal Derneği ve Southampton Üniversitesi‘nde kıdemli araştırma görevlisi David Sims, gözlemlerini şöyle aktardı:

“Derinliği ve konumu kaydeden çipler, köpekbalıklarının nakliye rotasına doğru ilerlediğini ve ardından yüzlerce metre aşağıdaki deniz tabanına yavaşça battığını gösterdi, bu da ölümcül bir gemi darbesini gösteriyor. Önleyici tedbirler almayan gemiler nedeniyle bu inanılmaz hayvanların dünya çapında birçok ölümünün gerçekleştiğini düşünmek üzücü.”

Önlem yok

Çiğlerden sağlanan derinlik kayıtları, ölerek batan balina köpekbalıkları için önemli bir kanıt sağladı.

Bu, uluslararası korumaya rağmen balina köpekbalığı popülasyonunun neden azalmaya devam ettiğini açıklayabilir ve artan küresel gemi trafiğinden muhtemelen benzer etkiler yaşayan bu ve diğer okyanus megafaunası türlerini korumak için gemi çarpması riskini azaltmaya yönelik önlemleri düşünmeye itebilir.

Balina köpekbalıklarını kaybetmek, bu görkemli yaratıkların yok olmasının yanı sıra , zincirleme etkilere de  sahip olacak. Zooplankton adı verilen mikroskobik deniz hayvanları ile beslenen bu devasa balıklar, çevrelerindeki plankton seviyelerini düzenleyerek zararlı alg oluşumlarını durdurmaya yardımcı oluyor.

Ekibe göre, balina köpekbalıklarını ticari balıkçılıktan korumak için yürürlükte olan düzenlemelere rağmen köpekbalığı göçü ve nakliye rotalarıyla ilgili uluslararası bir düzenleme yok.

Çalışmanın sonunda bilim insanları, iklim değişikliğnin tehdit ettiği okyanus koşullarında zaten tehlikede olan bu türün bir şansa sahip olabilmesi için “çok geç olmadan” müdahale edilmesi gerektiğini; hükümetlerin, nakliye trafiğini yeniden düzenleyerek balina köpekbalıklarını kurtarmak için çaba sarf etmesi gerektiğini vurguladı.

Uluslararası pazarda oldukça değerli görülen balina köpekbalıklarının etlerine, yüzgeçlerine ve yağına olan talep, kontrolsüz balıkçılık nedeniyle bu tür için halihazırda bir tehdit.