Köyde mi Yaşamalı Şehirde mi?

Türkiye’de 1927 yılında insan nüfusunun yüzde 75,8’i köy ve beldelerde yaşarken 2009 yılına gelindiğinde bu oran, yüzde 24,5’e gerilemiş. İl ve ilçe merkezinde ikamet edenlerin oranı da 82 yılda yüzde 24,2’den yüzde 75,5’e çıkmış.

Bu konuyu açmak gerekirse, 1927 yılında aynı coğrafyada yaşıyormuşuz ve nüfusumuz 13.648.000 kişi imiş.

Bunların 10.345.184� ü (% 75,8) köy ve beldelerde; 3.302.816� sı şehirlerde yaşıyormuş.

2009 yılına gelindiğinde ise nüfus 72.561.312 kişi olmuş.

Bunların 17.777.521� i (%24,5) köy ve beldelerde; 54.783.791�i şehirlerde yaşıyor.

82 yılda köy ve belde nüfusu 1,7 kat artarken şehir nüfusu 16,6 kat artmış !

Şehir Nüfusu Neden Artar?

İnsanların şehre göç etme sebeplerini yazarken önce kendi aklımdakileri, tahminlerimi bir ortaya dökmek istiyorum. Şöyle bir düşünürsek köyden kente göç sebepleri şunlar olabilir:

1. Köyde güvenlik eksikliği
2. İşsizlik
3. Eğitim güvencesi
4. Sağlık güvencesi
5. Akrabalara yakın olma isteği (herkes göç edince akrabalar şehirde daha sık görüşebiliyorlar, kimse köyde son kalan olmak istemiyor)
6. Şehir hayatının sürekli reklâmının yapılıyor olması
7. Köylünün hakir görülmesi
8. Şehir hayatında daha çok olay ve etkinlik olması
9. Şehirde lüküs hayat rüyası

Tüm bu sebepler tam da günümüzde gerçek görünümlü  bir aldanmacadır. Mustafa Kemal’ in belirttiği gibi aslında köylü milletin efendisidir. Bu kelamı şehirliler arada bir okuyup gördüklerinde içlerinden güler de geçerler. Ancak bu lafın doğruluğu son yıllarda iyice ortaya çıkmaya başlamıştır ve çok yakında kendini ayan beyan ispat edecektir.

Gelin bunları yazdıktan hemen sonra çeşitli internet sitelerinden bulduğum köyden kente göçün sebepleri konusunda okul kitabı bilgilerine bakalım ve bunları irdeleyelim. (Elbette beklendiği gibi duygusuz ve sadece ekonomiye dayandırılmış istatistikler göreceğiz.)

(Okul Kitapları ve İstatistiklere Göre) Köyden Kente Göçün Nedenleri (ve bunların sorgulaması)

Köyden kente göç nedeni 1: Kırsal alanlardaki hızlı nüfus artışı

Yorum: Eskiden de kırsalda yaşayan kişilerin doğurganlık oranı aynı idi ancak nüfus artmıyordu. Bu maddenin doğru yazılışı şöyle olmalı idi:

– Bebek ölüm oranlarının azalması, halk sağlığı konusundaki gelişmelere rağmen nüfus planlaması ve bilgilendirmeleri yapılmaması sonucu kırsal alanda hızlı nüfus artışı

Bu aslında dünyadaki güçler tarafından bilerek yapılan bir uygulama. Ölüm oranları azalsın ancak nüfus planlaması yapılmasın. Bu kişilere pek eğitim imkânı da sunulmasın. Böylece şehre akmak zorunda kalan koca bir nüfus olsun ki fabrikalarda, kömür ocaklarında köle olarak kullanılabilsin. Böylece bu fabrikalarda, madenlerde eskiden 100 kişiye iş sağlayan üretim faaliyetleri tek bir makine ve tek bir işçi ile yapılabilir. Ve böylece işsiz kalan 99 kişinin alacağı para sadece 1 kişiye giderek onu zengin eder.

Durum böyle karmaşık bir içinden çıkılmazlıklar sarmalı iken politikacıların her çiftin en az 3 çocuk yapması yönünde verdiği telkinler; beni dünyanın geleceği hakkında  umutsuzlaştırıyor.

Evet, köyden kente göçün okul kitaplarında sunulan sebeplerini irdelemeye devam edelim,

Köyden kente göç nedeni 2: Miras yoluyla tarım alanlarının daralması ve ailelerin geçimini karşılamaması

Yorum: Eskiden de miras yolu ile tarım alanları bölünüyordu. Ancak bu durum insanları şehre göçe zorlamıyordu. (Ayrıca insandan başka hangi canlı acaba kalabalıklaştıkça nüfus yoğunluğu daha düşük olan bir yeri bırakıp da daha yoğun bir yere gitmeyi tercih eder? Bunu yapanın, yaratıkların en zekisi kabul edilen insan olması çok ilginç. Bu durum gösteriyor ki insan, günümüzde özgürlüğü en kısıtlanmış canlıdır. Düşünün ki sivrisinekler bile böyle bir zorunlu göçe maruz kalmıyorlar…)

Aslında bunun açılımı çok daha geniş� İlk maddede bahsettiğimiz gibi kırsal nüfus arttı. Gelgelelim nüfus planlaması hakkında insanlara bilgi götürülmedi. Hem bu arada tarım endüstriyelleşti. Çok gerekiyormuş gibi 1 kişi, eskiden 100 kişinin ürettiği tarım ürününü makineler ve bazı kimyasallar yardımı ile üretmeye başladı.

Gelin şu çarpıklığa bakın: hem nüfus artıyor ve her kişinin sahip olduğu tarımsal üretim alanı azalıyor; hem de kişi başına üretilebilen tarım ürünü artıyor! Bu durumda çok büyük bir kesim için kırsalda iş imkânı son buluyor ve bu kişiler şehirde benzer bir çarkı döndürmeye gidiyorlar. Önceleri fabrikalar, kömür ocaklarında çok sayıda işçi gerektiren işler yapacaklar ve yıllar geçtikçe onların yerini makine ve bilgisayarlar alacak. Böylece reklâmlardaki gibi tıkır tıkır işleyen ekonominin çarkları arasında bir çok insanın ezilmesi ile birileri zenginleşirken birileri fakirleşecek…

Köyden kente göç nedeni 3: Tarım alanlarının yetersiz gelmesi ve erozyonun artmasıyla toprağın verimsiz hale gelmesi

Yorum: Tarım alanlarının yetersiz hale gelmesi ve erozyon sonucu verimsizliğin sebebi aslında 100 kişi ile yapılması gereken işlerin yapay gübre, tarım zehri ve makineler ile 1 kişi tarafından yapılmaya çalışılması çabasıdır. Bu çaba yeni kuşakta genetiği ile oynanmış tohumlar ile 1000 kişi yerine 1 kişinin çalışması, daha çok gübre ve daha çok zehir şeklinde gelişiyor (!?).

Görüldüğü gibi çark gitgide daha içinden çıkılmaz bir hal alıyor…

Köyden kente göç nedeni 4: Tarımda makineleşmenin artması ve buna bağlı olarak tarımsal işgücünün azalması

Yorum: İşte asıl bundan bahsediyoruz. Makineler aslında insanlar daha az çalışabilsin, böylece işten arta kalan zamanda mutlu olabilsin diye icat edilip üretildiler. Ancak ne hikmetse şu anda makineler, insanları işsizlik ve sonucunda mutsuzluğa sürüklüyor. Buna rağmen insanlar sürekli daha verimli, en verimli makineyi yapmak çabasındalar.

Garip ki çok garip…

Köyden kente göç nedeni 5: Kırsal kesimde iş imkanlarının sınırlı olması

Yorum: Bu da tarımda suni gübre, tarım zehri ve makine kullanımı ile 100 kişinin işini 1 kişinin yapması sonucu ortaya çıkan bir olgudur. Şu an Türkiye’ de tüm tarımsal üretim gerçek anlamda ekolojik (organik) olarak yapılsa, tüm işsizler fazlası ile iş bulurlar. Zaten biraz da bu gerçeği göz ardı etmek için istihdam verilerindeki önemli göstergelerden biri “tarım dışı istihdam” dır.

Köyden kente göç nedeni 6: Ekonomik istikrarsızlık ve sosyal problemler

Yorum: 10.000 yıldır günün büyük bölümü belli işler yapmaya alışmış insanoğlu kahvede, kapı önlerinde işsiz güçsüz oturmak zorunda kalırsa; elbette ekonomik istikrarsızlık ve sosyal problemler ortaya çıkar. En azından çalışmanın yerini tutacak sosyal faaliyetler geliştirilmesi gerekir.

Günümüzde bu sorun televizyon ile çözüldü aslında. Dünyanın en fazla TV izlenme oranı sanırım Türkiye� de. Yazık bize ki gerçek hayat yaşanılabilir olmadığı için, beyaz camda başkalarının sahte hayatlarını yaşamaya çalışıyoruz…

Köyden kente göç nedeni 7: Eğitim ve sağlık hizmetlerinin yetersizliği

Yorum: Hem bazı güçler insanların şehre yerleşmesini istiyor olmaları; hem halk tıbbının bilimciler tarafından hakir görülüp yok edilmesi ve hem de sağlık sektörünün yoğun nüfusta hastaya daha kolay ulaşabilmesi amaçlı sağlık hizmetleri belde ve köylere götürülmedi.

Eğitim ona keza. Zaten mevcut eğitim sistemimiz ve tüm otoriteler okuldaki eğitimden başka hiçbir aktiviteyi �eğitim� olarak kabul etmediği için insanlar mecburen kalabalık şehirlere gitmek zorunda hissettiler kendilerini. Ne de olsa okula gitmemiş, özel ders bile almamış olan Kemalettin Tuğcu; ortaokul terk olan Yaşar Kemal bize göre eğitimsiz kişilerdir değil mi?

Köyden kente göç nedeni 8: İklim ve yer şekillerinin olumsuz etkileri

Yorum: Burada asıl bahsedilmek istenen deprem sanırım (Çünkü maalesef iklim değişimi dendiği zaman vatandaşımız aslında yanı başımızdaki felaketin farkında değil).

Ekonomik sebepler ile ve kültürel birikim hiçe sayılarak derme çatma yapılan binalar sonucu depremlerin fazla öldürücü olması da göçün sebeplerinden biri olarak sayılıyor. Son Elazığ depremi haberlerinde, derme çatma yapıldığı iddia edilen evler yüzünden ölümler olduğu iddia ediliyor. Yani yeni teknoloji ile yapılsa kimse ölmezmiş…

Arkadaşlar, o köyde kimsenin yeni teknolojiye ulaşacak durumu yok! Biz asıl, orada yaşayan insanlara geleneksel sağlam yapı kurma bilgi ve becerisini nasıl kaybettirebilmişiz, bunu sorgulamalıyız. (Ayrıca kimsenin depremlerin oluş saatlerini sorguladığı yok. Şili� deki deprem gün ortasında olmuş. Elazığ�daki deprem sabaha karşı 4�te. Gölcük depremi de sabaha karşı olmuştu. Herkesin uyuduğu saatte olan depremlerin daha ölümcül olması doğal değil mi?)

Emin olunuz yoğun şehirleşme ve kocaman binalar her koşulda kırsaldaki basit konutlardan daha tehlikelidir. Şimdi TOKİ oralara gidecek ve insanlara ruhsuz, tek tip evler yapacak. İnsanlar sağlam evlerinde, kırılgan hayatlar yaşayacaklar.

Bir de daha önceki bir yazımdan bir alıntı:

�Dünyanın en büyük fay hattı olan Afrika� daki Büyük Rift Vadisi’nde insanlar taş devrini yaşıyor iken çok büyük depremler olmuş ancak, hemen o civarda yaşayanlar hariç, insanlar pek zarar görmemiştir. Oysa aynı depremler bugün olsa bir atom bombasından çok daha fazla zarara ve ölüme sebep olur.�

Görüldüğü gibi deprem, insanlar kendileri ev inşa etmeye başladıktan itibaren ciddi anlamda ölümcül olmaya başlamıştır. Evler büyüyüp sıklaştıkça da öldürücülüğü artacaktır. İlkel insan için rüzgar kadar doğal bir vaka olan ve korkulmayan deprem; ne ilginç ki günümüz modern insanının belki en korktuğu doğa olayıdır.

Köyden kente göç nedeni 9: Kentlerde sanayinin gelişmiş olmasından dolayı iş imkânlarının fazlalığı

Yorum: Evet görünürde şehirde iş imkanı fazladır. Ancak zamanla işverenler (kendileri iyi niyetli olsa da ayakta kalabilmek için) daha çok makine-bilgisayar alırlar; bazı işleri teknolojik altyapısı kuvvetli uzman firmalara devrederler ve her sene işçi çıkarırlar. Bakkal açsanız iki sokak öteye bir süpermarket kurulur ve batarsınız. (Bence bu aralar şehirdeki en iyi iş çöpten kağıt toplayıcılığı.. Geleceği var, iş saatleri esnek, kıyafet yönetmeliği yok, geliri fena değil, kolayca başlanabiliyor, rekabet düşük, uzmanlık ihtiyacı minimum, hem de dünyaya çok faydalı)

Teknolojik gelişmeler ve bölgesel nüfus yoğunluğu arttıkça daha çok kişinin ihtiyaçları daha az kişinin çalışması ile sağlanır. Ayrıca ne hikmetse bu daha az sayıdaki çalışanın çalışma saatleri de sürekli uzatılır.

Daha da ilginci ortaya 2 grup insan çıkar; gün boyu neredeyse hiç iş yapmayanlar ve gün boyu nerdeyse durmadan çalışanlar. Kimse �çalışanların çalışma saatlerini azaltalım ve çalışmayanlara pay edelim. Böylece herkes mutlu olsun.� demez. (Ne mutlu ki son zamanlarda birkaç akıllı kişi bu amaçla kampanyalar başlatıyor bakınız: http://yesilgazete.org/2010/02/15/haftalik-calisma-saati-21e-indirilsin-cagrisi)

İşte kitaplarda öğretilene göre köyden kente göçün sebepleri ve tarafımdan yorumlanan gerçek içerikleri.

Peki, ne yapmalı?

Ben diyorum ki artık şehirlerin devri geçti. Ben bu yılın başında bir beldeye yerleştim ve şehirdekinden çok daha iyi imkânlara kavuştum. Teknoloji bağımlısı bile olsanız birçok beldede ulaşamayacağınız  bir imkan neredeyse pek kalmamış gibi. Hele bir de ufak bir hususi ulaşım aracınız ve belde içinde kargo-posta hizmeti var ise; köylerde bile şehirdeki imkanlar yanı sıra kırsalın nimetlerinden faydalanabilirsiniz.

Günümüzde Belde ve Köylerde Yaşamanın Şehirlere Göre Avantajları

Kendi deneyim ve gözlemlerime göre iyice alışmadan farklılıkları yazayım:

• Kendiniz üretemiyorsanız bile pazardan en iyi tarhanayı, salçayı, yoğurdu yapan kişilerden muhabbet ederek şehirdekinin üçte biri fiyatına harikulade gıdalar alacaksınız.
• Belediye başkanı, muhtarı, kaymakamı yolda görüp derdinizi anlatabileceksiniz.
• Çocuğunuz okula yürüyerek, birçok arkadaşı ile şehre göre çok daha fazla güven içinde gidecek.
• Çocuğunuz sadece ilkokul mezunu bile olsa; eğer televizyonu kaldırıp eve sadece radyo alır, evde 1000 kadar kitap içeren çeşitli ilgi alanlarında çeşitli romanlardan oluşan bir kitaplık oluşturur ve çocuğunuzun ayda bir kitapçık okumasını sağlayabilirseniz; çocuğunuz doğayı gözlemleme ve bolca oyun oynama imkanlarını da  kullanarak büyüdüğünde şehirde asla olamayacağı kadar eğitimli bir insan olacak.
• Günümüz pozitif bilimlerinin tümünün temeli doğadır. Pozitif bilimleri anlamanın ve bu alanda gelişmenin temel yolu doğayı gözlemlemektir. Kırsalda bu imkânınız şehre göre çok fazla olacak.
• Belde ve köylerde hava temiz, gıdalar daha sağlıklı olduğu için daha az hasta olacaksınız. Ayrıca artık kırsalda iyi sağlık hizmetine hızlı ulaşmak belki de şehirden çok daha kolay. (Biz buna geçen hafta bizzat şahit olduk. Şehirde 3 gün doktor peşinde koşup ulaşamayacağımız bir sağlık hizmetini bulunduğumuz beldede yarım saat içinde alabildik. Hem de doktor günde yaklaşık 15 kadar hastaya baktığı ve iş yoğunluğundan stres altında olmadığı için bizimle uzun uzun ilgilendi; 2 günde sağlığımıza kavuştuk.)
• Daha düşük bedelli daha güzel bir eve sahip olur veya kiralarsınız. Daha büyük bir evde olmanıza rağmen giderleriniz şehirdekinin yarısından azdır.
• İnternet teknolojisi ile birçok işinizi şehre gitmek zorunda kalmadan yapabilirsiniz. (Artık birçok işte, hizmet alanlar için sizin fiziki olarak nerede olduğunuzun önemi yoktur. Ve artık bir çok köyde internet teknolojisi mevcut.)
• Küçük bir bahçeniz de olursa geliriniz düşük, işiniz yoksa bile ekip biçtiğiniz ile hayata tutunabilirsiniz. Ayrıca komşuluk ilişkileri daha sıkıdır. Komşularınız siz açken şehirdeki kadar kolayca uyuyamaz.
• Şehirlerde şehir ışıkları yıldızların parlaklığını emer. Belde ve köylerde yıldızlar çok parlaktır.

Sonsöz

Son bilgilerimize göre Türkiye� de 81 il, 923 ilçe ve 35.000’den fazla köy bulunmaktadır. Şehir nüfusları düşse ve ilçe, köy nüfusları 3 kat kadar artsa herkes daha mutlu olacaktır. Ancak güç odakları ekonomik zarara uğrayacağı için bu fikrin kötü ve zararlı olduğu konusunda sürekli beynimizi yıkamaktadır.

Peki kitleler aslında tek tek bireylerden oluşmaz mı? Ve dünyayı iyi ya da kötü yapan, bu bireylerin verdikleri kararlar değil midir?

Ben derim ki eğer şehirde yaşama talihsizliği içerisindeyseniz, çok da fazla düşünmeden pılınızı pırtınızı toplayıp size en cazip gelen ilçe ve hatta köye gidin.

Benim bildiğim en büyük düşünürlerden biri olan Tebrizli Şems� in şu lafı, bana şehirden beldeye göçme gücü verdi. Umarım size de yardımcı olur:

“Düzenim bozulur,hayatım alt üst olur” diye endişe etme. Nereden biliyorsun hayatın altının üstünden iyi olmayacağını? (Tebrizli Şems)

Sevgi ve saygılarımla,
Hakan Ozan Erzincanlı