Köşker: Balon balığı ekosistemin bir gerçeği, av teşvikiyle sorun çözülmez

Tarım ve Orman Bakanlığı istilacı bir tür olarak bilinen balon balığının Akdeniz ve Ege Denizi’ne kıyısı olan illerde avlanmasına yönelik yeni bir teşvik uygulaması başlatıyor. Bu kapsamda balıkçılar tarafından getirilen her balon balığı kuyruğu için 5 TL ödeme yapılacak.

Balon Balığı Avcılığının Desteklenmesine Dair Tebliğ Resmi Gazete’de yayınlanarak 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe girdi.

Kuyruk alımı, 31 Aralık 2020’ye kadar gerçekleştirilecek ancak daha öncesinde 1 milyona ulaşıldığında Su Ürünleri Bilgi Sistemi (SUBİS) üzerinden alım durdurulacak.

‘Ekosistemin gerçeği, söküp atamazsınız’

Konuyla ilgili Yeşil Gazete’ye değerlendirme yapan Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi’nden Doç. Dr. Ali Rıza Köşker ise bu yöntemin oldukça eksik ve hatalı olduğunu belirterek “Balon balıkları ekosistemin bir gerçeği. Siz söküp atamazsınız. Tüm Akdeniz’i istila etmiş balıklardan bahsediyoruz” dedi.

Kıbrıs’ta da daha önce bu yöntemin denendiğini ancak bir sonuç alınamadığını belirten Köşker, “Lokal bir önlemle azaltılabileceğini düşünüyorlarsa yanılıyorlar” ifadelerini kullandı.

‘Farklı türleri bulunuyor ama teşvik sadece biri için’

Bu balığın zehirli olduğunu ve Türkiye’de birçok kişinin zehirlenmesine ve hatta ölümüne yol açtığını hatırlatan Doç Dr. Köşker, “Eğer balık zehirli olduğu için böyle bir yöntem öneriyorsanız neden tek bir türle sınırlıyorsunuz?” sorusunu sordu.

Balon balığının yaklaşık 10 tane türü bulunuyor. Türkiye’de Akdeniz ve Ege bölgelerinde ise dört tür yaygın olarak bulunuyor. Bu balıkları incelediklerini belirten Köşker, bu türlerin de toksik seviyelerinin oldukça yüksek olduğunu söyledi. Ancak söz konusu teşvik yalnızca kıyılardaki en iri balon balığı türü olan lagocephalus sceleratus türünü kapsıyor.

‘Yenilmesi kesinlikle engellenmeli’

Japonya’da balon balığının yenilebilen türlerinin de bulunduğunu belirten Köşker, Türkiye’deki türlerin ise zehirli olduğunu söylüyor. Uygulamada balıkçılardan sadece kuyruğunu getirmelerinin istenmesinin de sorun yaratabileceğini belirten Köşker şu soruyu sordu:

Diyelim ki balıkçı balon balığını yakaladı. Etini ayırdı ve kuyruğunu getirdi. Etini yemeyeceğini veya satmaya çalışmayacağını nereden biliyorsunuz? Neden sadece kuyruğu?

Ekonomik teşvik için yetersiz

Medyada yer alan haberlerin de insanların yanlış yönlendirilmesine sebep olduğunu aktaran Doç. Dr. Köşker kişinin çıkan haberlerden etkilenerek yeme hatasında bulunarak zehirlendiğini belirtti.

Balıkların diş yapıları sebebiyle balıkçı ağlarında zarara yol açtıklarını belirten Köşker, “Burda tek fayda balıkçıların ekonomik zararını karşılamak olabillir. Ama o zamanda neden 1 milyon ile sınırlı kaldığı veya neden balıkçıların genel sorunlarına yönelik çözümler üretilmediği sorusu akla geliyor” dedi.

‘İkincil kullanım alanları araştırılmalı’

Köşker çözüm olarak ilk etapta balon balıklarının ekosistemin bir gerçeği haline geldiğini kabul etmek gerektiğini söyledi.

Ayrıca ikincil kullanım alanlarının araştırılması ve bu araştırmaların teşvik edilmesi gerektiğini belirten Ali Rıza Köşker gübre olarak, yem olarak kullanımı gibi birçok seçenek bulunabileceğini aktardı.

Ortaya çıkış sebebi Süveyş Kanalı

Normalde yaşam alanı Pasifik Okyanusu olan balon balıkları Süveyş Kanalı’nın açılmasıyla birlikte Akdeniz’e yayıldı.  Kanalın genişletilmesi ve ikinci bir kanalın açılmasıyla birlikte daha fazla sayıda balon balığı türü görülmeye başlandı.

Bölgedeki diğer balık türlerine kıyasla sayısı çok hızlı bir şekilde artan bu istilacı balıklar şu anda Akdeniz’e kıyısı olan birçok ülkede sorun teşkil ediyor. Küresel ısıtmanın etkisiyle de popülasyonlarının çok fazla arttığına dikkat çeken Köşker, “Bu sorun tamamıyla insanlar tarafından yaratıldı” ifadelerini kullandı.

Köşker, bu sebeple uluslararası bir çözüm için de yollar aranabileceğini belirtti ancak ülkelerin Süveyş Kanalı’nı ulaşımda hızlılık sağladığı ve petrol ticaretindeki önemi sebebiyle desteklediklerini bu yüzden bu yönde bir çabaya yanaşmayacakaları yorumunda bulundu.