Ispanak zehirlenmelerinde giderilemeyen soru işaretleri

Ispanağın sebep olduğu toplu zehirlenme olayları tartışma yaratmaya devam ediyor. İstanbul ve Tekirdağ’da onlarca kişi yediği ıspanaktan zehirlenerek hastaneye kaldırıldı. İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü tarafından yapılan son açıklamada, İstanbul’da şu ana kadar toplam 108 kişinin etkilendiği, 80 kişinin taburcu olduğu, 28 kişinin ise hala hastanede kontrol altında olduğu ifade edildi.

Tekirdağ’da da görüldü

Ispanaktan kaynaklı benzer belirtiler Tekirdağ’da da yaşandı. Tekirdağ İl Sağlık Müdürü Dr. Cengiz Becerir, ıspanak yedikten sonra rahatsızlanan 22 kişinin hastanelerde tedavi gördüğünü açıkladı. Hastaneye kaldırılanlardan Süleymanpaşa Sağlık Hak-Sen İlçe Başkanı Selim Kafadar’ın geçici hafıza kaybı yaşadığı için tedavisinin sürdüğü bildirildi.

Yapılan araştırmalarda, zehirlenmeye yol açan ıspanağın İstanbul Bayrampaşa‘da bir toptancıdan çıktığı öğrenildi. Toptancının ise ıspanağı Ankara Beypazarı‘ndan aldığını söylediği belirtiliyor.

Tarım ve Orman Müdürlüğü: Sebep ıspanak değil yabani otlar

Konuyla ilgili açıklama yapan İstanbul İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, numune incelemelerine dayanarak, zehirlenme sebebinin ıspanaklara karışan patlıcangiller familyasından, atropin ve scopalamin içeren yabancı otlar olduğunu söyledi.

Son olarak açıklama yapan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da “Besin zehirlenmelerinin ıspanak değil, yabani otlardan olduğunu tespit ettik. Halkımız sebzeleri otlardan ayıklasınlar, iyi yıkasınlar” dedi. Açıklamalarda karışan yabani otların isimlerine yer verilmezken bu otların bahsi geçen patlıcangiller familyasından güzelavrat otu ve adamotu olabileceği belirtiliyor.

‘Güzelavrat otu söylendiği kadar zehirli değil’

Çanakkale’nin Bayramiçi ilçesinin Ahmetçeli köyünden yerel üretici Sevinç Özkaya, Yeşil Gazete’ye yaptığı açıklamada İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün yaptığı açıklamanın kendisine inandırıcı gelmediğini söyledi. “Ürün yetiştirirken arada yabani otların çıkmasının doğal. Biz mesela ektiğimizde patlıcanda da biberde de çıkıyor. Ama onları tek tek ayırmak kolay oluyor. Ispanak kendisi de bir ot olduğu için genelde insanlar ot ilacı atıyor” diyen Özkaya, zehirlenme sebebinin zirai ilaç kullanılması ve süresi beklenmeden toplanması olduğunu düşünüyor.

Sevinç Özkaya, doğada ıspanak ile birlikte çıkan otları da anlattı. Yabani olarak borazan otunun çiçeğinin çıktığını söyleyen Özkaya, onun da içinde yumruları olan pıtrak çeşidi bir ot olduğunu, görenin hemen anlacağını söyledi. Gelincik otu da yaygın olarak çıkan otlardan ancak herhangi bir zararı olmadığı için yemeklerde kullanılmasında bir sakınca olmuyor. Güzelavrat otunun da söylendiği kadar zehirli olmadığını belirten Özkaya, birkaç tane karışması durumunda insanları zehirleyemeyeceğini öne sürdü.

‘Büyük şehirde gıda terörü var’

Özkaya, konu hakkında doğru bir inceleme yapmak için hem üreticiden, hem halden hem de marketlerden numune alınması gerektiğini belirtti.  Tüketici için ise şu tavsiyede bulundu: “Tüketici biraz bilinçli olmalı ve küçük üreticiden almalı. Büyük üreticiye düştüğümüz zaman bu tarz olayların yaşanması kaçınılmaz.  Nasıl büyük marketlerden dolayı küçük bakkallar yok oldu gitti. Aynı şekilde büyük üretici de buna sebep oluyor ve insanlar gıdanın üretim sürecinden habersiz oluyor. Nasıl dulavrat otuna bağladılar bu işi? Yarın bir gün bir şey olduğunda başka bir şeye bağlayacaklar. O da kapanıp gidecek. Büyük şehirde bir gıda terörü var.”

Zehirsiz Sofralar: Ne yediğimizi bilmek en doğal hakkımız

Zehirsiz Sofralar Sivil Toplum Ağı ise yaptığı açıklamada hükümet tarafından yapılan açıklamanın kamuoyunu bilgilendirme açısından yetersiz olduğunu belirtti.  “Ne yediğimizi bilmek, güvenilir gıdaya ulaşmak en doğal hakkımız” denilen açıklamada Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan şu sorulara cevap vermesi istenildi:

1- Söz konusu yabancı otlar hangileri?

2- Bu kadar çok sayıda insanı etkileyen bir yabancı ot karışması nasıl meydana geldi?

3- Yapılan analizlerde pestisitler gibi insan sağlığına zarar verecek düzeyde herhangi bir kimyasala ya da mikrobik bulaşana rastlandı mı?

Tüketiciler neye dikkat etmeli?

Konuyla ilgili bir metin kaleme alan Halk Sağlığı Uzmanı Çağatay Güler, yabani otların karışmasının mümkün olduğunu ama çok sayıda kişiyi etkileyen zehirlenmelerde Salmonella ve E.coli gibi biyolojik etkenlere bakmak gerektiğini belirterek tarımsal ilaçların zehirleyici etkisine vurgu yaptı. Güler, yazısında tüketiciler için şu önerilerde bulundu:

• Solmuş ve kahverengi renk değişimine uğramış olanlardan kaçının
• Torbalanmış ve yıkanmış satılanların buzdolabında saklandığına emin olun. Buzdolabında ise yedi güne kadar saklanabilirler.
• Küvet içerisinde yıkamak yerine teker teker yıkayın
• Önceden kalan yemeği ısıtırken yiyeceğiniz kadarını alıp 70 santigrat derecenin üzerinde ısıtın.

Bülent Şık: Bir gün içinde tespit edilebilir

Gıda Mühendisi Bülent Şık ise bianet’te yazdığı yazıda “Kimyasal ya da mikrobiyolojik analizleri yapmak çok zor ve çok zaman alan işler değil. Çoğu kimyasal ya da mikrobiyolojik zehirlenme etkenini bir gün içinde tespit etmek olanaklı” dedi. Tarım ve Orman Bakanlığı ile Sağlık Müdürlüğü’nün sorumluluğuna vurgu yapan Şık, “Bu kurumlar olay yeri incelemesi yapmak, analiz için örnek almak, alınan örnekleri analiz etmek, analiz sonuçlarını değerlendirmek ve gereken önlemleri almak ve sonuçları kamuoyuna açıklamaktan sorumlu” açıklamasında bulundu.