Geçen 38 yılda İskoçya’nın bozkırlarındaki yangınlara ilişkin ilk değerlendirme NASA’nın Landsat uydularından alınan görüntüler kullanılarak yapıldı. 1980’lerden bu yana birkaç günde bir tüm gezegenin fotoğrafını çeken uydu görüntülerinde yangınlar ve buna bağlı zaman içindeki değişiklikler takip edilebiliyor.
Uydu görüntülerine göre, 1985 ile 2022 yılları arasında bozkır alanların yakılmasına hız kesmeden devam ediliyor. Neredeyse 40 yıl içinde korumaya ve yangınları önlemeye yönelik hiç bir önlem alınmamış durumda.
Yılda 1.900 hektar yakılıyor
En derin turba topraklarına (en az 50 cm derinlik) sahip turbalık alanlarını haritalandıran veri seti kullanarak yapılan çalışmaya göre, İskoçya’daki bozkır yangınlarının neredeyse üçte biri turbalıklarda meydana geliyor. Her yıl ortalama 1.900 hektar turbalık yanıyor.
Turbalık alanlar, İskoçya’nın 140 yıllık sera gazı emisyonlarına eşdeğer olan 1,7 milyar tonluk devasa bir karbon depoluyor . Bu karbon deposunu korumak ise kritik önem taşıyor.
Yakılan turbalıklar, Muirburn Yasası olarak bilinen ve yasal kısıtlamaları belirleyen bir dizi kurala tabi. 2017 yılında bu yönetmelik, turbalıklarda yakılan yangınların önlenmesini önerecek şekilde revize edilmişti.
Buna rağmen bu alanlarda çıkarılan yangınların miktarı o zamandan bu yana değişmedi. Pek çok arazi sahibi ve arazi yöneticisi yasaya ve kurallara aykırı olarak turbalık yangını çıkarmaya devam ediyor.
Kasım 2023’te İskoç Parlamentosu, Yaban Hayatı Yönetimi ve Muirburn yasa tasarısının genel ilkelerini kabul etti ; bu yasa, bozkırları yakması ve turbalıklarda yakılmayı kısıtlaması için lisans gerektiriyor.
Turbalıklardaki bitki örtüsünün kontrollü bir şekilde yakılmasının orman yangını riskini azalttığı biliniyor ancak bu alanların kontrol edilemeyen yangınlara karşı hassas olmasının en önemli nedeni, bu alanların kurutulması sonucu kuru ve yanıcı bir toprak tabakası oluşturulması ve çiftlik hayvanları tarafından aşırı otlatılmasında yatıyor.
Uzmanlar, yangın riskini azaltmanın yolunun hendekleri kapatarak ve turbayı yeniden ıslatarak turbalık alanlarını eski haline getirmek olduğunu belirtiyor.
İskoç hükümetinin iklim değişikliği planı, 2030 yılına kadar en az 250.000 hektarlık bozulmuş turbalık alanını eski haline döndürmeyi amaçlıyor. Böz konusu alanın beşte birinin restore edilmesi halinde bile karbon depolaması, su kalitesinin iyileştirilmesi ve yaban hayatı habitatı için 80 ila 288 milyon sterlin tutarında katkı sağlayacağı tahmin ediliyor .