Türkiye’nin birçok ilinde, hektarlarca alanı yok edip üç kişinin ve yüzlerce hayvanın yaşamını yitirmesine yol açan orman yangınları günlerdir sürüyor. Kontrol altına alınamayan yangınlar, yerleşim yerlerini de tehdit ederken Türk Hava Kurumu‘nun (THK) yangın söndürme uçakları yerine helikopterlerin kullanılması eleştirilere yol açıyor.
THK’nin eski Merkez Denetleme Kurulu Başkanı Bayram Duman da bir basın açıklaması yaparak THK kayyım heyetine tepki gösterdi. Duman, “Türk Hava Kurumu yangın uçakları üç yıldır devre dışı bırakılıyor. Ormanlar yanıyor, THK kayyım Heyeti ile Tarım ve Orman Bakanlığı’nın vicdanı rahat mı? Manavgat orman yangınını söndürme kabiliyeti açısından helikopterlerin değil THK yangın söndürme uçaklarının işidir. THK uçaklarımız inatla niçin bekletiliyor?” diye konuştu.
Duman, açıklamasında, THK’yi yöneten kayyım heyetine yönelik de şu ifadeleri kullandı:
“THK yangın söndürme uçaklarımız siz göreve geldiğinizden bu yana Tarım ve Orman Bakanlığı ihalelerine alınmıyor. Yıllardır başarıdan başarıya koşan uçaklarımızın su taşıma kapasitesi 4 bin 900 litre iken Orman Bakanlığı ihaleye 5 bin Litre üzerinden çıkarak 100 litrelik fark yüzünden uçaklarımızı ihale dışı bıraktı. Siz ne yaptınız? Neden bu duruma karşı bir tek satır beyanınız ve açıklamanız yok?
Milli servet durumundaki bu uçakların, uçmasalar bile zamana bağlı değişmesi gereken parçaları ve dolayısıyla giderleri vardır. Bunlarla ilgileniyor musunuz? Yoksa zamanın çöplüğüne mi terk ettiniz bu varlıklarımızı?”
Kendi uçaklarımız ile almadığınız ihaleyi bir özel şirketle ortaklaşa ve yine THK’nın ülkemizde başka kimsede bulunmayan imkânlarını kullanarak Rus uçakları için aldığınız konuşuluyor. Bu vahim haber doğru mudur? Kendi uçaklarımıza ıskartaya ayırıp neden böyle bir şey yaptınız? Milletin kurban derisi bağışlarıyla satın alınan bu milli servete yazık değil mi? Kısaca THK da ne yapmak istiyorsunuz, ne iş yapıyorsunuz bir açıklayın.”
Hem Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hem de Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, yangınlarda THK uçaklarınının kullanılmaması nedeniyle gelen eleştirilere, ‘Kullanılamayacak durumdalar’ yanıtını vermişti.
Yangınlara üç uçakla müdahale edildiğini açıklayan hükümet yetkilileri, bu uçakların Rusya, Ukrayna ve Azerbaycan’dan kiralanan uçaklar olduğunu da belirtti.
Öte yandan THK’nın envanterinde bulunan üç adet CL-215, dokuz adet M-18 model yangın söndürme uçağı 2020 yılında ihaleye çıkarılarak satıldı. Şu anda Türkiye’nin dört bir yanındaki orman yangınlarına ağırlıklı olarak helikopterlerle ve yerden müdahale ediliyor.
Rusya‘nın Türkiye Büyükelçiliği ise resmi sosyal medya hesaplarından yaptığı açıklamada, üç Rus Be-200 yangın söndürme uçağının yangın bölgelerinde görev yaptığını bildirdi.
Büyükelçiliğin sosyal medya hesabından yapılan açıklamada; “Türkiye’nin güneyinde çıkan orman yangınlarının en kısa sürede ve en az hasarla söndürülmesini temenni ederiz. Havadan ve karadan müdahalenin sürdüğü yangın bölgesinde 3 Rus ‘Be-200’ yangın söndürme uçağı, Türk tarafına yardım etmektedir” denildi.
THK’nin eski başkanı emekli korgeneral Erdoğan Karakuş, helikopterle oran yangınına müdahale edilmesinin çok yanlış olduğunu belirterek, “Çam yangınlarında helikopter kullanıldığı zaman helikopterin pervanesinin yarattığı rüzgar, yanan çam kozalaklarını çok uzaklara fırlatır ve bu nedenle oralarda da yangın başlar ve yangın söndürülemez” dedi.
Diken’den Ayşegül Kasap’a konuşan Karakuş, şu an Rusya’dan alınan büyük uçakların kullanıldığını belirterek, “Dağlık arazilerde çıkan yangınlarda küçük uçak kullanılır, büyük uçak kullanılmaz” dedi.
THK genel başkanı olduğu dönemde yangınla etkili mücadele ettiklerini belirten Karakuş şunları anlattı:
“19 tane kıvrak uçağım vardı. Küçük uçak yani. Bu uçaklar dağların tepelerin arasına girip orada ateşin olduğu yere suyu vurur. Bunlar yapılmadığı surette orman yangınlarının önünün kesilmesi mümkün değildir. Ben THK’nın başkanıyken bir yılda hatırladığım kadarıyla 176 yerde yangın çıktı. Hepsini söndürdüğümüz için orman yangınları gündem bile olmadı.”
10 uçağın kenarda atıl olduğunu belirten Karakuş, kullanılır durumda olan altı uçağın da su miktarı az olduğu gerekçesiyle kullanılmadığını söyledi: “Orman yangını başladıktan 15 dakika sonra söylediğim uçaklarla oradaysanız, yangın söndürülüyor.”
10 Temmuz 2018’de göreve gelen Pakdemirli’nin göreve geldiği 2018’deki resmi verilere göre 2 bin 167, 2019’da 2 bin 688, 2020’de ise 3 bin 414 orman yangını meydana geldi. Bu yıl bu sayının artması bekleniyor. Ancak bu artan sayılara rağmen bakanlık herhangi bir uçak ihalesine girmedi.
İspanya’da da CL-215 model yangın söndürme uçağının aktif olarak görev yaptığı belirtiliyor.
THK’nun yangın uçakları filosunun en tecrübeli pilotlarından olan İsmail Çınar, halktv.com.tr’ye, görevden ayrıldığı tarihte uçakların faal olduğunu söyledi: “Uçaklar kullanılabiliyordu. Uçmaya hazırdı durumdaydı. Şu anki durumunu bilmiyorum fakat değişmesi gereken parçalar oluyor, bunları değiştirince kullanılabilir.”
Uçakların faal olması için gerekli denetimlerin yapılması gerektiğini söyleyen Çınar, “THK’nın ekonomik sorunları vardı, malzeme getiremiyordu fakat bu da uçması için engel değil. İhaleyle, krediyle halledilebilirdi” diye konuştu.
Çınar, kendileriyle çalışan Yunan pilotlar aracılığıyla Avrupa’dan uçakları almak için arandıklarını da kaydetti.
Türk Hava Kurumu (THK), Türkiye’de havacılık sanayisini kurmak; askerî, sivil, sportif ve turistik havacılığın gelişmesini sağlamak için 16 Şubat 1925’te Mustafa Kemal Atatürk tarafından kuruldu. Geçtiğimiz yıllarda yolsuzluk iddiaları ile gündeme kuruma, 2019 yılının Ekim ayında Cenap Aşçı, Adnan Zengin ve Abdullah Kaya’dan oluşan üç kişilik kayyum heyeti atandı. Kayyum Heyeti Başkanı Cenap Aşçı 63’üncü AKP Hükümeti’nde Gümrük ve Ticaret Bakanı olarak görev yapmıştı.
