El Niño geliyor: Dünyayı ve Türkiye’yi ne bekliyor?

Animasyon: Yasemin AKYÜZ

*

Dünyanın bir bölgesinde okyanus sıcaklıklarının ortalamanın altında ya da üstünde seyretmesi, tüm dünyanın iklimini etkiliyor.

Ekvatoral Pasifik Okyanusu’nda doğu ile batı Pasifik arasındaki okyanus sıcaklıkları 2 ila 7 yıllık aralıklarla değişim gösteriyor. Doğudan batıya esen ticaret rüzgarlarının yavaşladığı ve okyanus yüzey sularının doğuda aşırı ısındığı dönemler El Niño; tam tersi olarak ticaret rüzgarlarının hızlandığı ve yüzey sularının batıda ısınırken doğuda soğuduğu dönemler de La Niña olarak adlandırılıyor.

Küresel ortalama sıcaklık La Niña yıllarında azalıyor. El Niño yıllarında ise artar ve dünya genelinde birbirini tetikleyen aşırı hava koşulları yaratarak bir yıla kadar etkili olabilir.

Dünya son 3 yıldır uzun süren bir La Niña etkisindeydi ve küresel ortalama sıcaklıklar rekor seviyelere ulaşmadı. Buna rağmen, dünya rekor düzeydeki en sıcak sekiz yılı daha yeni yaşadı. Şimdi ise yeniden El Niño dönemi geliyor. Bir önceki El Niño etkisiyle 2016 yılı insanlığın yaşadığı en sıcak yıl olarak kayıtlara geçmişti.

Önümüzdeki dönemde Güney Amerika gibi bölgeler ortalamanın üzerinde yağış alabilir. Pasifik’te çok daha fazla tropik siklon görülecek; Endonezya ve Güneydoğu Asya gibi bölgelerde ise kuraklık etkili olacak. Bu da yıkıcı orman yangınlarını tetikleyebilir. Dünyanın diğer bölgelerinde yıkıcı seller, mahsul kayıpları, tropikal hastalıklarda artış gibi etkiler gözlemlenebilir.

Türkiye’nin de içinde bulunduğu Akdeniz Havzası’nda ise El Niño’nun etkili olduğu yıllarda kışlar ılıman ve az yağışlı geçer. Bahar ve yaz aylarında da aşırı yağışlar sel ve taşkınlara sebep olabilir. El Nino etkileri görülmeye başladığında ortalama sıcaklıklar dünyanın geri kalanıyla birlikte Türkiye’de de yükselecek.

İklim krizinin El Niño’ları, El Niño’ların da iklim krizini beslediğine dikkat çeken bilim insanları, giderek artan küresel ısınmanın El Niño’yu güçlendirirken, daha kuvvetli El Niño’ların da halihazırda ısınan gezegeni daha da sıcak hale getirdiğini söylüyor. Yaklaşan El Nino etkisiyle önümüzdeki 4 yıl içinde kritik eşik 1,5 derecenin aşılması riski yüksek görülüyor.

Bu nedenle, iklim krizine sebep olan sera gazı salımlarını en hızlı şekilde azaltma çabalarının yanı sıra El Niño’nun etkisi ile artacak sel ve taşkınlar, sıcak dalgaları, ani ve uzun dönemli kuraklıklar gibi aşırı hava olaylarına hazırlıklı olmak gerekiyor.