Dünya Yunus Günü kutlu olsun

Sosyal zekalarıyla bilinen okyanusların memeli canlıları yunuslar bugün, deniz kirliliği, besin azalması, deniz trafiği, su altı gürültüsü (özellikle petrol arama faaliyetleri esnasında üretilen ani ses) , kasti öldürme, hedef dışı olarak ağlara takılma gibi nedenlerle tehlike altında.

14 Nisan Dünya Yunus Günü de bu duruma dikkat çekmek için her yıl kutlanıyor. WWF Türkiye  yunuslara ilişkin bilgilerin verildiği bir açıklama yayınladı. Açıklamada şu bilgiler paylaşıldı:

• Yunusların yavrularını 11-12 ay karınlarında taşıdığını ve 4-6 ay süreyle emzirdiğini biliyor muydun? Mesela İstanbul Boğazı’nın yerlilerinden olan afalina türleri yavrularını 12 ay karnında taşırken, 9 ay yavrularını emzirirler ve 4 yıl boyunca başka bir yavru dünyaya getirmezler.
• Yunuslar, ‘memeliler’ sınıfında yer aldığından halk arasında sıkça kullanılan ‘yunus balığı’ tabiri doğru değildir.  Yunuslar akciğerleriyle solunum yapar; solungaçları yoktur. Soluk alabilmek için suyun yüzeyine çıkarlar. Bazı yunuslar 8 metreye kadar sıçrayabilir, nefeslerini yaklaşık 30 dakika tutabilirler.

Grup halinde geziyorlar

• Zeki ve sosyal canlılardır; gruplar halinde gezer, beslenir ve dinlenirler. Oyun oynamayı çok severler.
• Dünyada, 89 yunus (dişli balina) ve balina (dişsiz balina) türü bulunurken, bunlardan 75’i yunus türüne aittir. Yunusların 72’si denizlerde yaşarken 3 türü ise nehirlerde yaşar. Türkiye’yi çevreleyen denizlerde en çok gözlemlenen yunus türleri, Afalina (Tursiops truncatus), Mutur (Phocoena phocoena relicta), Tırtak (Delphinus delphis), Çizgili Yunus (Stenella coeruleoalba ).

Tehlike altında

• Türkiye’de de görülen bütün türler IUCN kırmızı listesine göre tamamı insan kökenli faaliyetlerden dolayı “tehlike altında” olarak sınıflandırılmışken, Tırtak türü, 2003 yılında Uluslararası Dünya Doğayı Koruma Birliği’nin (IUCN) ‘tehlike altındaki türler’ listesine girmesine rağmen son 60 yılda popülasyonları yüzde 50 oranında azaldı.

WWF’nin açıklamasında “Dünya Yunus Günü’nde bir yunus evlat edinerek ya da aylık düzenli bağışlarınız ile bu eşsiz canlıların denizlerde özgürce yaşaması için yürüttüğümüz çalışmalara siz de destek olun” çağrısı yapıldı.

Parklarda eğlence amaçlı hak ihlalleri

Yunuslar sadece okyanuslarda değil gösteri amaçlı getirildikleri parklarda da pek çok hak ihlaliyle karşılaşıyor. 2016’dan bu yana hayvan hakkı ihlallerini raporlayan Hayvan Hakları İzleme Komitesi (HAKİM), Yunuslara Özgürlük Platformu ve Dört Ayaklı Şehir’in açıkladığı 2020 yılı verilerine göre 2005-2017 yılları arasında 25 yunus bu parklarda can verdi. Türkiye’de halihazırda toplamda 50 tutsak yunus olduğu belirtiliyor.