[Özel Haber] Dalgalanmayan Huzur Ekonomisi

Yeryüzü Derneği ve Zumbara işbirliği ile üçüncüsü gerçekleştirilen takas şenliği dün Maltepe Organik Pazarı’nda yapıldı.

Ekim ayından beri her ay gerçekleştirilen şenliğe katılım artarak sürüyor. Maltepe Organik Pazarı’nın ev sahipliği yaptığı şenlikte, elektronikten kitaba, giysiden doğal ürünlere, dekorasyon malzemelerinden bebek giysisine, ev yapımı ürünlerden CD’ye kadar birçok eşya takas yoluyla paylaşıldı.

Önümüzdeki ay dördüncüsü yapılacak olan takas şenliği projesinin yaratıcılarından ve Yeryüzü Derneği’nden Emrah Yelboğa ile şenlik üzerine konuştuk.

Takas sistemi nedir?

Aslında takas sistemi, sanıldığının aksine bir topluluk veya ekonominin temel dayanağı olmamış. Paranın kullanılmadığı topluluklarda mal ve hizmetlerin el değiştirmesi daha ziyade hediye ekonomisi veya borç üzerinden kurgulanmış. Takasın tarihine baktığımızda, geçmiş çağlarda genellikle düşman toplulukların veya birbirine yabancı kişilerin kullandığı bir ekonomik etkinlikolmuş. Günümüzde ise parasal sisteme alternatif oluşturmak maksadıyla yerel toplulukların mahalle ölçeğinde gerçekleştirdikleri organizasyonlarla takas ekonomisi varlığını halen sürdürmekte.

Takas şenliği düzenleme fikri nasıl ortaya çıktı?

Takas şenliği düzenleme fikri aslında Zumbara’dan haberdar olmamız ile başladı diyebilirim. Zumbara’da kişilerin sunduğu hizmetler karşısında saat kazanması ve kazandığı saatler ile başkalarından servis alabilmeleri fikri hoşumuza gitmişti. Ağırlıklı olarak internet üzerinden işleyen bu sistemi mahalle ölçeğinde fiziki bir şekle dökebilir miyiz diye düşünmeye başladık. Bu etkinlik ile ilgili fikrimizi Zumbara’dan Ayşegül Güzel ile paylaştık ve bize bu konuda destek olmasını istedik. Ayşegül de fikrimizi memnuniyetle karşıladı ve düzenlediğimiz her iki etkinliğe de Zumbara topluluğu olarak destek verdiler.  Bu etkinliği de, mahallede gerçekleştirilecek ise, Yeryüzü Derneği’ne yakın, ve o mahallede yaşayan insanlara ulaşabileceğimiz bir alanda hayata geçirmemizin daha mantıklı olacağını düşünmüştük. Aynı zamanda bu alanın, takasa gelen kişileri barındırabilecek kadar büyük, üstü kapalı bir yer olması gerektiği kanaatine vardık. Sonunda bu alanın Maltepe’deki Organik Halk Pazarı olmasına karar verdik. Aklımızda çok soru vardı, aslında biz de takası ne şekilde gerçekleştirebileceğimizi tam kestiremiyorduk.  Ürünlerin değerini ne şekilde belirleyecektik? Takasa getirilen her malı kabul edecek miydik? Değiş tokuş işlemi ne şekilde gerçekleşecek, herkesin adil bir şekilde ürün değişimini gerçekleştirmesini nasıl mümkün kılabilecektik? Bunun gibi birçok soruya karşılıklı konuşmalarla şekillendirmeye çalıştık. Sonuçta düzenlediğimiz iki takas etkinliğinin ardından diyebilirim ki, işin organizasyonu düşündüğümüz kadar da zor olmadı. Belki de böyle bir organizasyonda yaşanılan en büyük sıkıntı organizasyonun aksamadan gerçekleştirilmesini sağlayacak gönüllü sayısına ulaşmaktı.

Sistem nasıl işliyor? İşleyişi hakkında herhangi bir kafa karışıklığı var mı?

Takasta en önemli konu belki de ürünlerin değeri. Sonuçta insanlar kullanmadıkları ve ihtiyaçları bulunmadığı ürünleri takasa getireceklerdi ve o ürün karşılığında işlerine yarayacak bir ürün alacaklardı. O halde her ürünün değeri aynı olmalıydı. Düzenlediğimiz iki etkinlik sonrası herşeyin değerinin aynı olmasından kimse şikayetçi olmadı.  Takas ise şu şekilde gerçekleştirildi: Takas için ürün getirenlere takas masasından istedikleri ürünü alabilmeleri için getirdikleri ürün kadar kupon verildi. Sonra kişiler ellerindeki kupon sayısına göre sıraları geldiğinde istedikleri ürünü takas masasından alarak ellerindeki kuponları teslim etti. Rakamlara bakacak olursak ilk takas şenliğine toplam 50 kişi katıldı, 316 ürün el değiştirdi. İkinci takas şenliğine 75 kişi katıldı, takasa gelenler toplam 886 parça ürünleri de yanlarında getirdiler. 842 üründen toplam 542’si ise kişiler arasında el değiştirdi.  Tezgahta birbirinden oldukça farklı ürünler vardı: Giysiler ağırlıklı olmakla birlikte, ayakkabı, kitaplar, ev eşyaları, salça, sarma gibi ev yapımı ürünler, sebze, yumurta, meyve, takılar, çanta, walkman gibi birçok ürün tezgahta yerlerini aldı. Çeşit o kadar fazlaydı ki ürünleri benzerleri ile birlikte sergilemek için tanzimde epey zorlandık.

Şenlik sadece Maltepe Organik Pazarı’nda mı yapılacak? Başka planlar var mı?

Aslında Yeryüzü Derneği üçüncü takas etkinliğini çoktan gerçekleştirdi bile! İlk takas etkinliğine katılan ve İstanbul Şehir Üniversite’sinde öğrenci olan bir arkadaşımız,  aynı etkinliği üniversitesinde de düzenlemek için dernekten yardım talep etti. Biz de Yeryüzü Derneği olarak bu etkinlikte kendilerine yardımcı olacağımızın sözünü verdik. Yaptığımız toplantının ve bilgi paylaşımının ardından İstanbul Şehir Üniversitesi Uluslararası Kulübü öğrencileri ve Zumbara Topluluğu üyeleri ile birlikte 30 Kasım’da Şehir Üniversitesi Kampüsü içinde takas etkinliğini gerçekleştirdik. Müzik eşliğinde oldukça keyifli geçen etkinliğe birçok milletten yaklaşık 40 üniversite öğrencisi, personeli, görevlisi katıldı.  Etkinlikten memnunluk duyan kulüp üyeleri Aralık ayının son Cuma günü tekrar takas günü düzenlemeyi ve tıpkı bizim de beklentilerimizdeki gibi bu etkinliği her ay düzenli olarak gerçekleştirmeyi planlıyorlar.

Takas Şenliğinin amacı nedir?

Takas etkinliğini düzenlemekteki öncelikli amacımız günümüz ekonomisinin yarattığı kullan – at yaklaşımına ve her şeyin parasal bir değere sahip olduğu sisteme alternatif, yerel, ufak da olsa bir çözüm sunmaktı. Bu çözümü sunarken bunu keyifli bir hale büründürmek ise bizim için bu işin olmazsa olmazı. Müzik dinletileri, sohbetler, takasa gelen ürünlerin hikayeleri, içilen çaylar etkinlik süresince sürekli bir arka plan  vazifesi gördü. Umarız takas şenliğinin sadece Maltepe’de değil, diğer semtlerde hatta diğer şehirlerde de düzenlenmesi mümkün olur ve bu sayede insanlar para harcamadan alışveriş yapmanın, sohbet etmenin keyfine varırlar…

“Kuponlar bir dahaki sefere kaldı”

Şenliğe katılım her ay artmakta. Şenliğe ilk defa katılan Mürüvvet Dudu (53, öğretmen) tahmin ettiğinden daha fazla katılımcı ile karşılaştığını söylüyor. Dudu ev yapımı bere, atkı ile takı kutusu ve iki adet anahtarlık ile şenliğe katılmış. Sırada beklerken diğer katılımcılar ile kupon sistemine alternatiflerin de tartışıldığını belirten Dudu, 5 kupon karşılığında bir adet kitap aldığını, kendine uygun bir eşya bulamadığı için kalan kuponlarını bir sonraki şenliğe sakladığını söyledi.

Şehir Üniversitesi’nde gerçekleştirilen takas şenliği gibi alternatif bir şenliği öğretmenlik yaptığı okulda da gerçekleştirmek istediğini söyleyen Dudu, İstanbul’un bir çok yerinde bu şenlikleri görmek istediğini belirtiyor.

Takas şenliklerinde dağıtılan kuponların bir sonraki şenliklerde de geçerli olması, bu kuponların bir nevi yerel para birimi işlevi görmeye başlaması olarak nitelendiriliyor. Belli topluluklar arası geçerli olacak yerel para birimlerinin sürdürülebilirlik ve yerel ekonomiye önemli katkıda bulunduğu konunun uzmanları tarafından uzun zamandır belirtiliyor. Dünyanın farklı coğrafyalarında yerel/topluluk para birimlerine geçen örneklerin sayısında ve çeşitliliğinde de önemli bir artış gözlemleniyor.

 

Yeryüzü Derneği

Ekolojik yaşamı desteklemek ve çevre sorunları ile mücadele etmek için 2009 yılında kurulmuş olan Yeryüzü Derneği; iklim değişikliği, çevre politikaları, ekolojik yaşam ve yenilenebilir enerji konularında farkındalık yaratma ve kapasite geliştirme faaliyetleri düzenliyor; doğa dostu politikaların ve çevre koruma amaçlı faaliyetlerin tabana yayılması için toplumun farklı kesimlerine hizmet eden projeler geliştiriyor.

Yeryüzü derneğinin internet sitesine http://www.yeryuzudernegi.org adresi üzerinden erişebilmek mümkün.

Zumbara

Zumbara para yerine zamanın kullanıldığı, yetenek ve tecrübelerin paylaşıldığı bir topluluk, alternatif bir ekonomik sistem platformu. Zaman bankası sistemini kullanarak kişiler arasında ilişki, karşılıklılık ve güven yaratarak daha insancıl ve katılımcı değerleri mümkün kılan sosyal bir değişime katkıda bulunmayı amaçlamakta.

Zumbara’nın sistemi ise şöyle çalışıyor;
Örneğin, bugün verdiğiniz 2 saatlik hizmet sonucunda (ingilizce öğretmekte, jazz müziği hakkında bilgilerini aktarmak ya da bir bilgisayar programı öğretmek gibi) ister bir kişiden 2 saat, ister ayrı kişilerden birer saat hizmet alabilirsiniz. Dilerseniz de faydalanmak istediğiniz bir hizmet çıkana kadar bekleyebilirsiniz.

Zumbara hakkındaki detayların www.zumbara.com sitesi üzerinde bulabilirsiniz

 

Özel Haber: Can Tonbil – Yeşil Gazete

Editör: Durukan Dudu

(Yeşil Gazete)