[COP28] İklim fonları yerli halklara ulaşmadan ‘buharlaşıyor’

“Bu yıllardır oluyor ve bizim için iyi olmayan bir bağımlılık yarattı. Fırsat verildiğinde Yerli Halklar ve yerel topluluklar fonları düzgün bir şekilde yönetebilir,  ancak bunu kanıtlama şansına nadiren sahip oluyoruz. Yerel topluluklarda halihazırda pek çok girişim var ve ‘doğrudan finansmanla’ çalışmalarımızın ölçeğini yükselterek çok daha büyük etki yaratabiliriz.”

100 küresel gruptan ortak mektup

Öte yandan 100 küresel yerli grup ve müttefiki dün COP28 müzakerecilerini temiz enerjiye geçiş sırasında yerlilerin haklarını korumaya çağıran açık bir mektup yayınladı.

Earthjustice gibi çevre savunucusu gruplar ve Oxfam gibi yoksulluk karşıtı gruplar tarafından da imzalanan mektup, delegeleri, atalarının topraklarının mayınlı hale getirilmesinden önce Yerli toplulukların rızasını gerektirecek politikalar için mücadele etmeye çağırdı:

“Topraklarımızla atalarımızdan kalma, kültürel ve manevi bağlarımız var; bu bağlarımız yalnızca iklim savunuculuğuna katılımımızı gerektirmiyor, aynı zamanda bizi yaşam tarzlarımızda derinlere kök salmış olan doğanın uygun yönetim uygulamalarına bağlı kalmaya çağırıyor.”

Mektupta, yerli halkların fosil yakıtların aşamalı olarak durdurulmasını talep eden küresel liderler arasında yer aldığı, ancak uygun önlemler olmadığında bu geçişin bu toplulukları riske atabileceği belirtiliyor.

Güneş panelleri, rüzgar türbinleri, enerji depolama ve elektrikli araçlara yönelik piller gibi temiz enerji ürünlerinin üretimi, fosil yakıtla çalışan muadillerine göre çok daha fazla mineral gerektiriyor. 2022’de yapılan bir araştırma, küresel enerji geçişinde ihtiyaç duyulan mineral yataklarının (lityum, bakır, nikel ve diğerleri dahil) yüzde 54’ünün yerli halkların topraklarında veya yakınında bulunduğunu ortaya çıkarmış durumda. 

Mektupta,yetkililerin önceki Birleşmiş Milletler anlaşmalarında belirtildiği gibi ücretsiz, önceden ve bilgilendirilmiş onay hakkını korumak da dahil olmak üzere, bu topraklardaki madencilik projeleri hakkındaki kararlarda yerli toplulukların söz sahibi olma haklarını tanıması talep ediliyor.

Petrol, gaz ve madencilik şirketlerinin yerli halkları ve toprakları uzun süredir sömürdüğü kaydedilen mektupta COP28’in, katılan liderlerine “tüm topluluklara ve tüm halklara hizmet eden daha iyi ve daha kapsayıcı bir dünyayı tanımlama” fırsatı verdiği belirtiliyor.