CHP’li Gök’ten İklim Şurası önergesi: Fosil yakıttan çıkışı öncelemeyen yol haritasıyla iklim krizi nasıl aşılacak?

CHP’li Ankara Milletvekili Levent Gök, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un yanıtlaması üzere Şubat’ta gerçekleştirilen İklim Şurası‘ndan çıkan tavsiye kararında, doğal gaz, fosil yakıt kullanımı ve nükleer santrallere yapılan desteğe ilişkin soru önergesi verdi.

21 ile 25 Şubat 2022 tarihlerinde Konya’da gerçekleştirilen İklim Şurası çevre aktivistleri tarafından “Halkı kanser edenler İklim Şurası düzenliyorlar” şeklinde eleştirilmişti.

Gök’ün Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığına 8 Mart’ta verdiği soru önergesinde Şura boyunca fosil yakıtların kullanımının sonlandırılmasına ilişkin herhangi bir karar çıkmaması eleştirildi.

‘İklim Şurası kamuoyunda büyük hayal kırıklığı yarattı’

“İklim Şurası düzenleme sürecindeki eksiklikler ve alınan tavsiye kararlarının beklentileri karşılamaması sebebiyle kamuoyunda büyük hayal kırıklığı yaratmıştır” diyen Gök, çalışmalarda çevre ve iklim alanlarının paydaşı olan meslek odaları ve STK’ların temsil edilmediğini yineledi. Şura’nın güncel iklim krizinin gerçeklerinden oldukça uzağa konumlandığını belirten CHP’li vekil, şu ifadeleri kullandı:

“Söz konusu kararların ülkemizin içerisinde bulunduğu iklim ve çevre sorunlarını daha da derinleştireceği öngörülmekte, İklim Şurası’nın Türkiye’yi 2053 sıfır emisyon ve benzeri hedeflere götüremeyeceği anlaşılmaktadır. Temiz enerji üretiminin öncelendiği, havayı, suyu ve toprağı kirleten bütün etkenlerin ortadan kaldırılmasına yönelik dünya gerçeklerine uygun bir yol haritası belirlenmeden, gerçekçi politikalar oluşturulmadan iklim krizinin aşılması mümkün olamayacaktır.”

Levent Gök, yazılı olarak yanıtlanması üzere Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’a şu soruları yöneltti

1. İklim Şurası bitiminde Şura Sonuç Bildirgesi’nin Bakanlığınız için bir yol haritası olacağını ifade ettiniz. Fosil yakıtlardan çıkışa ilişkin herhangi bir tavsiye içermeyen, temiz enerji üretimini öncelemeyen bir yol haritası ile bütün dünyanın mücadele ettiği iklim krizi nasıl aşılacaktır?
2. İklim Şurası’na çevre alanının paydaşı olan meslek odaları, STK’lar ve TBMM Çevre Komisyonu üyelerinin davet edilmemiş olmasının sebepleri nelerdir?
3. Ülkemizdeki enerji enflasyonunun yüksek değerlerde seyretmesinin temel sebebi enerjide dışa bağımlılığımızdır. Şura sonuç bildirgesinde emisyon azaltıcı olduğu iddiasıyla doğalgaz ve nükleer yöntemlerin desteklenmesine yönelik tavsiye kararının uygulanmasıyla dışa bağımlılığımız nasıl azaltılacak, enerji fiyatları nasıl düşürülecektir?
4. TBMM tarafından onaylanarak yürürlüğe giren Paris İklim Anlaşması ruhuna ve hükümlerine aykırı bir strateji öneren İklim Şurası Sonuç Metni’nin uygulamalarda ortaya çıkaracağı çelişkiler nasıl giderilecektir?
5. Türkiye’nin altına imza koyduğu uluslararası anlaşmalara ve güncel iklim sorunlarına gerçekçi çözümler getirilmesine yönelik herhangi bir adım atılması düşünülmekte midir?

Ne olmuştu?

Türkiye’nin 2053 Net Sıfır Emisyon ve Yeşil Kalkınma hedefi konusunda atılacak adımların ve hazırlanan İklim Kanunu‘nun altyapısını oluşturacak olan İklim Şurası, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum‘un üniversite gençlerinin sorularını yanıtladığı Gençlik Oturumu ile başlamıştı.

25 Şubat’a kadar devam eden Şura’da Kurum, “Buradan çıkacak kararlarla 50 yılımızın, 100 yılımızın, geleceğimizin yol haritasını belirleyeceğiz” demişti.  İklim ve çevre alanında çalışan kurumların temsilcileri Türkiye’nin net sıfır hedefine ulaşması için gerekli politika önerilerini 10 madde halinde sunmuştu. Çeşitli sivil toplum kuruluşları, sosyal medyada #İklimŞurası etiketiyle itirazlarını iletmişti.

İklim Şurası komisyon toplantılarına katılan uzmanlar, fosil yakıt kullanımı sınırlandırılmadan iklim hedeflerine ulaşılamayacağı uyarısı yapmıştı.

Sivil toplum ve düşünce kuruluşları, komisyonlarda katılımcı bir süreçle alınan politika önceliklerinin, Şura sonucunda ortaya çıkan tavsiye kararlarına yansımadığını ve komisyonlar üzerinden iletilmeyen yeni kararların da son metne eklendiğini belirtmişti.

Kömürden çıkışı konu edinen madde,  komisyonda itiraz edilmeden kabul edilmişti. Benzer şekilde, nükleer ve doğal gaz kaynaklarının elektrik üretimdeki payının artırılmasına yönelik öneriler, ilgili komisyonda yapılan oylama sonucunda çoğunluğun oyu ile çıkarılmış, ancak son açıklanan kararlarda yine de yer almıştı. 

Doğalgaz aramalarının artırılması hiçbir şekilde komisyonlarda görüşülmezken, Şura’nın nihai tavsiye kararlarında yer almıştı.

Komisyon başkanları tarafından, katılımcılarla üzerinde uzlaşılan maddelere son gün ekleme yapılmayacağı veya üzerinde oynayamayacağı garantisi verilmiş, sadece önceliklendirme yapılacağı belirtilmişti. Ancak son çıkan tavsiye kararları, bunun aksi yönünde olmuştu. 

İklim Şurası’nda Sera Gazı Azaltım-1 (SGA-1) Komisyonu ve genel kurul üyesi olarak görev yapan, İstanbul Politikalar Merkezi (İPM) İklim Değişikliği Kıdemli Uzmanı Ümit Şahin de Yeşil Gazete‘de kaleme aldığı yazısında İklim Şurası Politika Tavsiye Kararları‘nın katılımcı komisyon çalışmasının sonuçlarını ve meselenin özünü derinden etkileyen değişiklikler yapılması, fosil yakıttan çıkışı ötelemesi ve nükleer enerjinin artırılması projeksiyonu nedenleriyle Türkiye’nin gelecekteki iklim politikalarına zarar vereceği için kabul edilemeyeceğini söylemişti.

İklim Şurası’nın kapanış oturumunda genel kurula sunulan Sera Gazı Azaltım -1 Komisyonu (Enerji – Ulaştırma – Sanayi) Taslak Politika Kararları oylamasında kararların bütününe “Hayır” oyu veren Şahin yazısında, oyunun gerekçelerini kaleme almıştı.