Bugün, 3 Haziran Dünya Bisiklet Günü. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 2018 yılında bu günü ilan ederek bisikletin uzun ömürlü, çok yönlü, basit, uygun fiyatlı, temiz ve çevreyle uyumlu bir ulaşım aracı olarak faydalarına dikkat çekmeyi hedefledi. Çünkü bisiklet, hem bir spor aracı hem eğlence aracı hem de ulaşım aracı olarak çevreye ve topluma birçok fayda sunuyor.
BM’ye göre, bisiklet kültürünü geliştirmek, toplumun fiziksel ve zihinsel sağlığına önemli katkılar sağlıyor ve sürdürülebilir kalkınmayı teşvik ediyor. Bisiklet kullanımı, bireylerin sağlığını iyileştirmenin yanı sıra, çevreye olan olumlu etkileriyle de öne çıkıyor.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de fiziksel aktivitenin, kanser ve diyabet gibi hastalıkların riskini azaltmada birçok faydasının bulunduğunu belirterek bisiklet kullanımını teşvik ediyor. Ayrıca, bisikletin hava ve gürültü kirliliğini azaltarak dolaylı sağlık faydaları sağladığını vurguluyor.
Motorlu taşıtların neden olduğu hava kirliliği, solunum yolu hastalıkları ve kalp-damar rahatsızlıkları gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açtığı biliniyor. Bisiklet kullanımının artmasıyla birlikte, trafikteki araç sayısının azalması ve dolayısıyla hava kirliliğinin azaltmak mümkün olabilir.
Enerji kullanımından kaynaklanan küresel sera gazı emisyonlarının dörtte birini oluşturan ulaşım sektörü, iklim değişikliğini tetikliyor. Oxford Üniversitesi’nin yayımladığı bir araştırmaya göre “Motorlu ulaşımdan uzaklaşmadan emisyon hedeflerine ulaşmamız mümkün değli. Aktif ulaşım (yürümek veya bisiklete binmek gibi) yöntemlerine geçmek ulaşımdan kaynaklanan kişisel emisyonları dörtte bir oranında düşürebilir.”
Yolculuklarda özel araçlar yerine bisiklet kullanmak, seyahat emisyonlarını yüzde 75 oranında azaltabiliyor. Bisiklet kullanımının artırılması ile emisyonların yıllık 6 ila 14 milyon ton arasında azaltılması mümkün. Bu da bisikletlerin iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir rol oynayabileceğini gösteriyor.
Bununla beraber bisiklet kullanımı, hava ve ses kirliliğine de neden olmadığı için çevre kalitesinin iyileştirilmesi açısından faydalar sunuyor.
Bisikletler yalnızca çevresel açısından değil daha eşitlikçi ve adil bir ulaşım seçeneği olarak toplumsal sürdürülebilirlik için de fırsatlar sunuyor. Bisikletlerin, bisiklet yollarının ve park alanlarının düşük maliyetli ulaşımı toplumun daha dezavantajlı kesimleri için de mümkün kılıyor.
Ancak tüm bu faydalar ve bisiklet kültürünün yaygınlaşması için bireysel tercihler yeterli olmuyor. Şehirlerde bisiklet yolları ve bisikletçiler için altyapı hizmetlerinin geliştirilmesi, bisiklet yollarının merkezi ulaşım ağlarına entegre edilmesi ve bisikletlilerin güvenliği için önlemler alınması gerekiyor. Bunun için de bisiklet kullanımının ulaşım politikalarının ve yerel yönetimlerin gündemine dahil edilmesi gerekiyor. Bisiklet kullanımını teşvik eden politikalar geliştirmek, şehir planlamasında bisiklet yollarına yer vermek ve bisikletçilere güvenli sürüş ortamları sağlamak için yerel yönetimlerin ve politikacıların çabaları kilit rol oynuyor.
İnsanlara bisikletin çevreye, sosyal hayata ve sağlığa faydaları konusunda bilinç kazandırılması ve vergi kolaylıkları gibi teşvikler de bisiklet kullanımının yayınlaşmasına yardımcı olabilir. Örneğin geçen yıl Belçika’da işe bisikletle gidenlere para ödenmesi zorunlu hale getirildi.
Türkiye’de ise mayıs ayında bisikletlerdeki vergi oranının düşürülmesi için meclise bir kanun teklifi sunuldu. Teklifi sunan DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Evrim Rızvanoğlu, “Vergisel kolaylıkların sağlanması, bisiklet kullanımını teşvik ederek vatandaşlar üzerindeki ekonomik yükü azaltacaktır. Bu kanun teklifi ile, bisiklet üzerindeki KDV oranının yüzde 1’e düşürülmesi, sadece ekonomik bir teşvik olmanın ötesinde, çevre dostu, sağlıklı ve sosyal bir yaşam tarzını desteklemeyi amaçlamaktadır” diyerek bisiklette vergi teşvikinin faydalarına dikkat çekti.