Fransa‘nın Toulouse kentinde yaşayan, Bengaldeşli bir mülteci olan “Sheel“, idari yargı yoluyla Fransa’da kalma hakkını elde etti. Bordeaux İdare Temyiz Mahkemesi, bir solunum hastalığından mustarip Sheel’in dünyanın havası en kirli ülkelerinden biri olan Bangladeş’e dönmesinin sağlığını daha da kötüleştireceğine hükmetti.
Bu, bir mahkemenin iklim mültecileri lehine verdiği ilk karar olabilir mi?Toulouse’lu avukat Ludovic Riviere’e göre öyle:
“Evet, çünkü adaletin yerine getirilmesi gereğinin bu davada olduğu kadar önemli olduğu başka bir dava bilmiyorum. Solunum problemleri olan bir insanı dünyanın en kirli ülkelerinden birine geri göndermek… Hastalığının ilerlemesine, hatta ölümüne yol açmak (anlamına gelir).”
Le Monde’un aktardığına göre, 2011 yılında Fransa’ya gelen 40 yaşındaki Sheel, bugün Toulouse kentinde yaşıyor ve bir restoranında aşçı-garson olarak çalışıyor. 2015’ten bu yana hastalığı dolayısıyla geçici oturma iznine sahip.
Maytlara karşı alerjik astımı bulunan ve ileri derece uyku apnesinden mustarip olan genç adam gece uyuyabilmek için solunum cihazına ihtiyaç duyuyor. Elektrikli cihazın özenle bakımının yapılması, maskelerin ve filtrelerin aylık değiştirilmesi gerekiyor. Elbette ağır ilaç tedavisi de aynı özenle takip edilmeli.
Ancak bu sağlık durumu, Haute-Garonne eyaletinin yönetimini 18 Haziran 2019’da genç adamın Fransa topraklarını terk etmesi yönünde karar vermekten alıkoymamış. Yönetim, hastanın, “uygun tedaviyi anavatanında alabileceğini” savunuyor.
Hekimlerin tavsiyesine atıf yapan avukat ise aynı görüşte değil: “Söz konusu anavatan bu vaka için düşünülemez.” Bangladeş’in havasında bulunan partikül oranının dünyanın en üst sıralarında olduğunu vurgulayan Riviere, Fransa ve Bangladeş’te Sheel’in hastalığının yol açtığı ölümlerin oranına dikkat çekiyor: “(Bangladeş’teki ölüm oranı) 100 bin kişide 12.92. Fransa’da ise bu oran 0.82”.
Toulouse İdari Mahkemesi, 15 Haziran 2020’de, Haute-Garonne yönetiminin almış olduğu kararı iptal etti, ancak kararda atmosferdeki kirliliğin yol açtığı tehlikeye değinilmedi. 18 Aralık’ta ise Bordeaux İdari Temyiz Mahkemesi bu gerekçeleri vurguladı. Mahkeme, Sheel’in ülkesine geri gönderilmesinin “atmosferdeki kirlilik nedeniyle hastalığının ilerlemesine yol açacağını” kayıtlara geçirdi.
Kararda ayrıca Shell’in anavatanında “sağlık durumuna daha az uygun olan bir tedavi biçimini sürdürmek zorunda kalacağına ve hayatta kalmak için mecbur olduğu solunum cihazının, parçaların temininde yaşanacağı sorunlar ve gece boyunca sürecek olan elektrik kesintileri nedeniyle hayati tehlikeyle karşı karşıya kalacağına” yer verildi.
Başka bir deyişle adalet, yabancı bir hastanın sağlık riskine işaret etmek için iklimi bir kriter olarak benimsedi ve bu bir ilk.