İklim hedeflerindeki anlaşmazlık nedeniyle İskoçya Yeşiller Partisi‘yle güç birliği anlaşmasını (Bute House) bozan İskoçya Başbakanı, İskoçya Ulusal Partisi (SNP) lideri Hamza Yusuf, bu hafta yapılacak güven oylamasından yeterli desteği alamayacağını öngördüğü için görevinden ve parti başkanlığından istifa etti.
Bugün (29 Nisan) basın açıklaması yapan Yusuf, görevinin sona ermesinin ardından da Yeşiller Partisi ile resmî olmasa da ilişkilerinin devam edeceğini söyledi.
Ülkenin ilk Müslüman başbakanı olmasından dolayı gurur duyduğunu belirten Hamza Yusuf, partisi SNP yeni bir başkan seçene kadar görevinde kalacak.
Yusuf neden istifa ettiğine dair şunları söyledi:
“Geçen hafta SNP ile Yeşiller arasındaki işbirliği anlaşmasının, Bute House anlaşmasının sona erdiğini ve SNP’nin bir azınlık hükümeti olarak hükümet kurmaya çalışacağını duyurmak için buradaydım. Bu kararı SNP’nin lideri olarak verdim çünkü Bute House anlaşmasını sona erdirmenin liderliğini yaptığım parti için doğru karar olduğuna inandım ve hala durumun böyle olduğuna inanıyorum. Ama en önemlisi bunun ülke için doğru bir karar olduğuna inanıyorum.
Umudum, SNP azınlık hükümetinin yeni bir aşamasına geçerken Yeşiller ile daha az resmi bir anlaşmayla çalışmaya devam etmekti. Ne yazık ki, Bute House anlaşmasını bu şekilde sona erdirirken, Yeşil meslektaşlarıma neden olduğum acı ve üzüntünün düzeyini açıkça hafife aldım.
Bir azınlık hükümetinin etkili ve verimli bir şekilde yönetebilmesi için muhalefetle çalışırken güvenin esas olduğu açıktır. Ve bu haftaki gensoru önergesini aşmak kesinlikle mümkün olsa da, değerlerimi ve ilkelerimi takas etmeye ya da sırf iktidarı korumak için kimseyle anlaşma yapmaya istekli değilim. Bu nedenle, hafta sonunu partim, hükümet ve yönettiğim ülke için neyin en iyi olduğunu düşünerek geçirdikten sonra, siyasi tartışmalarda ilişkimizi onarmanın ancak dümende başka birisinin olabileceği sonucuna vardım.”
İskoç Yeşiller Partisi eş liderleri Lorna Slater ve Patrick Harvie, Edinburgh’daki Holyrood’da.
Bute House (güç birliği anlaşması) nedir?
Bute House Anlaşması, resmi olarak İskoç Hükümeti ile Yeşiller Parlamento Grubu arasında bir işbirliği ve güç paylaşımı anlaşması. Ağustos 2021’de önceki Başbakan Nicola Sturgeon, İskoçya’nın ilk bakanlarının Edinburgh‘daki ikametgahı Bute House’da İskoç Yeşilleri ile ‘çığır açan” bir ittifak yaptığını duyurmuştu.
İskoç Yeşilleri’nin eş liderleri Patrick Harvie ve Lorna Slater’ın da eşlik ettiği Sturgeon, Birleşik Krallık’ta ilk kez yeşil politikacıların hükümette yer aldığı anlaşmanın yeni bir “işbirliği ve fikir birliği oluşturma” çağını başlatacağını ve sonuçta “daha yeşil, daha adil, bağımsız bir İskoçya” sunacaktı.
Bute House ile İskoç Hükümeti, Parlamentodaki Yeşiller grubuyla birlikte çalışma biçimini, Yeşillerden atanacak bakanları, anlaşma dışında kalan politika alanlarını, güven ve arz ile anlaşmazlıkların çözümü ayrıntılarıyla ele alınıyordu ve iki partinin nerede işbirliği yapmaya karar verdiklerini ayrıntılı olarak ortaya koyan ortak bir politika programı yapılmıştı.
Sturgeon, anlaşma kapsamında Yeşiller’in Kuzey Denizi petrol sondajının kesilmesi, deniz yaşamı için daha güçlü korumalar; iddialı bir geri dönüşüm planı ve cinsiyet tanıma reformları da dahil olmak üzere azınlıklar için yeni korumaları taleplerini kabul etti.
Ancak anlaşma Sturgeon döneminde bile yürümedi ve özellikle toplumsal cinsiyet politikası sürekli krizlere neden olunca istifa etti. Görevi devralan Yusuf, başlangıçta “ilerici gündemi” sürdürmeye söz verse de İşçi Partisi’nin de yükselişinin etkisiyle “yeşil politikalardan” uzaklaşmaya başladı. Yeşiller’e danışmadan belediye vergisinin dondurulacağını duyurmasının ardından geçen ay da İskoç seçmenlerini, genel seçimlerde Yeşiller’i desteklemenin boşa giden bir oy olduğu konusunda uyardı.
İskoç Yeşilleri de toplumsal cinsiyetin tanınması, denizlerin korunması ve son olarak iklim stratejisi gibi politikalardaki aksaklıklardan dolayı hüsrana uğradı. Geçen hafta da ülkenin karbon emisyonlarını 2030’a kadar yüzde 75 oranında azaltma hedefinden vazgeçme kararı, Yeşiller için bardağı taşıran son damla oldu.
Güvenoyu alamayacağı kesinleşmişti
Başbakanın istifa edeceği söylentisi geçtiğimiz hafta SNP ile ittifak partisi Yeşiller arasındaki güç paylaşımı anlaşmasının bitirilmesiyle başlamıştı. İki parti, emisyon hedeflerindeki anlaşmazlık sonrası üç yıldır süren koalisyonu bozma kararı almıştı.
Yusuf’un bu hafta yapılması öngörülen güven oylamasından yeterli desteği alamayacağı gerekçesiyle istifa etmeyi düşündüğü konuşuluyordu.
Başbakan, geçen hafta güven oylamasında geçeceğine inandığını ve istifa etmeyeceğini açıklamış, Ancak Muhafazakar Parti, İşçi Partisi, Liberal Demokrat Parti ve Yeşiller Partisi’ndeki bütün vekiller Yusuf’a karşı oy kullanacağını bildirmişti.
Yeşiller Partisi’nin Eş Başkanı Lorna Slater, “İskoçya’da iklim ve doğa için doğru olanı yapan ilerici bir hükümete ihtiyacımız var ” dedi.
İskoç Yeşilleri, Bute House Anlaşması‘nı tek taraflı olarak feshetmeyi seçen Hamza Yusuf’a artık güvenemez durumdaydı…
Artık biraz istikrara dönmenin zamanı geldi.
SNP hâlâ parlamentodaki en büyük parti ve azınlık hükümeti kurma hakkına sahip. İskoç Yeşilleri muhalefette yapıcı bir şekilde çalışma konusunda uzun bir geçmişe sahiptir ve bunu bizim ilerici değerlerimizi paylaşan ve güvenimizi güvence altına alabilecek herhangi bir başbakanla yapacaktır.”
Yusuf’un partisi SNP, İskoç Parlamentosu’ndaki 129 sandalyeden 63’üne sahip ve Yeşiller ile birlikte İskoçya’nın Birleşik Krallık’tan ayrılmasını destekliyor.
SNP ile Yeşiller arasındaki ilişkiler neden bozuldu?
SNP ile Yeşiller arasındaki ilişkiler, özellikle geçtiğimiz hafta Yusuf’un emisyonları 2030 yılına kadar yüzde 75 oranında azaltma hedefinden vazgeçmesinin ardından bozuldu.
Yeşiller’in birçok üyesi kararı eleştirdi ve yapılan oylamada koalisyonu sonlandırma kararı çıktı.
Başbakan Yusuf ise bir basın toplantısında, koalisyonun artık Parlamentoda istikrarlı bir düzenlemeyi garanti etmediğini, ileriye dönük farklı bir düzenlemenin İskaç halkının yararına olacağını söyledi.
Anlaşmayı sona erdirme kararı, SNP’nin bu ayın başlarında bir önceki parti başkanı Nicola Sturgeon‘un kocası Peter Murrell‘in partinin mali durumuyla ilgili bir soruşturma kapsamında zimmete para geçirmekle suçlandığı haberiyle sarsıldığı bir dönemde geldi.
Kamuoyu yoklamaları İskoçya’da 2007’den bu yana siyasete yön veren SNP’nin, Birleşik Krallık’ta genel seçimler yaklaşırken İşçi Partisi’nin sert muhalefetiyle karşı karşıya olduğunu gösteriyor .
Hamza Yusuf kimdir?
İskoç Ulusal Partisi (SNP) lideri Nicola Sturgeon’un görevini bırakacağını açıklamasının ardından 27 Mart 2023’te Hamza Yusuf (37), parti üyelerinin yüzde 52’sinin oyunu almış ve partinin yeni genel başkanı olmuştu.
Babası Pakistan kökenli. Annesi ise Kenya’da, Güney Asyalı bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Yusuf’un babası 1960’lı yıllarda İskoçya’ya göç etti. Daha önce sık sık kendisi ve ailesinin ırkçılıkla karşı karşıya kaldığını söyleyen Yusuf, uzun yıllardır özerk yönetimin kabinesinde görev alıyordu.
Son olarak sağlık bakanlığı görevini üstlenen Yusuf, 2012’den bu yana adalet bakanlığı ve ulaştırma bakanlığı da yapmıştı.
Hamza Yusuf, İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’dan oluşan Birleşik Krallık’daki ilk Müslüman başbakandı.