Tepki çeken yeni ‘Dernekler Yasası’ Venedik Komisyonu’nun gündeminde

Avrupa Konseyi’ne (AK) üye ülkelerdeki yasaların, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) uygun olup olmadığını denetlemekle görevli Venedik Komisyonu, Türkiye’de tepkilere yol açan ve geçen yıl sonu kabul edilen dernekler yasasını inceleyecek.

Venedik Komisyonu, 2 Temmuz Cuma günü, bu kanunun AİHS’ne uygun olup olmadığına ilişkin görüş bildirilecek. Komisyon, hazırladığı raporları AK’nin karar organı Bakanlar Kurulu’na sunuyor.

Euronews‘ten Ömer Ayna‘nın haberine göre, bu raporlar, AİHM’deki davalara da rehber olması itibarıyla önem taşıyor.

Yeni Yasa ne getiriyordu?

TBMM’de geçen yıl sonu kabul edilen Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun’da yer alan bazı maddeler sivil toplumu da ilgilendiriyordu. Kanunun kabul edilmesiyle, Dernekler Kanunu‘nun yedi, dernek faaliyetlerini ilgilendiren Yardım Toplama Kanunu‘nun ise dört maddesi değiştirildi.

Uluslararası Af Örgütü‘nün hazırladığı ve geçen ay yayımladığı raporda, Türkiye’nin 2020 sonunda kabul ettiği ‘kitle imha silahlarıyla’ ilgili yasanın sivil toplum kuruluşlarını ‘baskı altına aldığı’ uyarısı yapıldı. “Terörle mücadeleyi araçsallaştırmak” başlıklı rapora göre, söz konusu kanun, örgütlenme ve ifade özgürlüğü haklarının yanı sıra uluslararası toplumun kabul ettiği adil yargılanma güvencelerini de ihlal eden yeni uygulamalar getiriyor.

Çok sayıda sivil toplum kuruluşu (STK) da kanunun adı ve gerekçesi kitle imha silahlarının yayılması ve terörün finansmanının engellenmesi olarak sunulsa da ilgili düzenlemenin daha çok 5253 Sayılı Dernekler Kanunu ve 2860 Sayılı Yardım Toplama Kanunu’nda değişiklikleri öngördüğü; değişikliklerin de örgütlenme özgürlüğüyle ilgili temel evrensel ilkelerle uyuşmadığı eleştirileri getirmişti.