Seçim Kanunu’nda değişiklik teklifi Meclis’te: Baraj yüzde 7’ye iniyor

AKP ve MHP tarafından hazırlanan “Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” bugün meclise sunuldu. AK Parti Siyasi ve Hukuki İşler Başkanı Hayati Yazıcı ve MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız, teklifin detaylarını açıkladı.

Yazıcı basın açıklamasında, toplamda 15 maddenin dokuzunun seçimlerin temel hükümleri ve seçmen kütükleri, ikisinin milletvekili seçimi kanunu, birinin mahalli idareler kanunu ve birinin de siyasi partiler kanunu ile ilgili değiklik öngördüğünü söyledi.

Teklife göre seçim barajı yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürülürken, siyasi partiler seçim çevresinde gerekli oy oranına ulaşmadan içinde bulunduğu ittifakın artık oylarından faydalanarak milletvekili çıkaramayacak, her partinin çıkaracağı milletvekili sayısı kendi oyuna göre ayrı ayrı hesaplanacak.

Ayrıca değişiklik kanunlaşırsa, seçime katılabilmek için Meclis‘te grup kurmuş olmak şartı aranmayacak ancak partilerin seçimden altı ay önce en az 41 ilde örgütlenmeyi tamamlamaları gerekecek.

Seçim kanunun seçimden en fazla bir yıl önce değişebileceğini hatırlatan MHP’li Yıldız ise “Bu kanun yürürlüğe girdikten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanamaz. Erken seçim tartışmalarına son verilmiştir” dedi.

‘Seçmen iradesinin başka partilere yansımaması gözetilmiştir’

Yıldız, değişiklikle ittifak içindeki partilerin oylarının D’hont (nispi temsil) sistemiyle hesaplanacağını da kaydederek teklifteki şu maddeleri okudu:

“Milletvekili seçim kanununun 34’üncü maddesinde yapılan değişiklik ile ittifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekilinin sayısının hesaplanmasında her seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı esas alınacak, genel D’Hont uygulaması ile belirlenecektir.  Buna gröre artilerin aldıkları oy sayıları önce bire, sonra ikiye, sonra üçe ve bölgenin çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşılıncaya kadar bölünecektir. Elde edilen paylar en büyükten en küçüğe doğru sıralanır, siyasi partilere ve bağımsız adaylara rakamların büyüklük sırasına göre milletvekili tahsis olunur.

Önerilen bu değişiklik ile siyasi partilerin tüzel kişiliklerine destek verilmiş, ittifakların ortak amaçları ve hedeflerinin yanında, ittifak içinde görünür olan her partinin ittifak dışında görünürlüğü güçlendirilmiştir, siyasi parti tercihlerinde seçmen iradesinin kendi partisi dışında başka partilere yansımaması da gözetilmiştir.”

D’hont sistemi nedir?

Belçikalı Matematikçi Victor D’Hondt‘un 1878’te tasarladığı sistem, Anayasa‘ya 1961 yılında girdi. Bu sisteme göre, bir seçim çevresinde bir partinin aldığı oy toplamı, sırasıyla 1’e, 2’ye, 3’e, 4’e bölünür ve o seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bu işleme devam edilir. Bir siyasi parti ilk milletvekilini çıkardığında toplam oyları ikiye, ikinci milletvekili çıkardığında toplam oyları üçe, üç milletvekili çıkardığında toplam oyları dörde, dört milletvekili çıkardığında toplam oyları beşe bölünür ve tekrar hesaplamaya katılır. Sistem bu şekilde sürer.

Soru üzerine konuya dair detay veren MHP’li Yıldız, yeni sisteme dair şunları söyledi:

“Değişiklikle, siyasi partiler seçim bölgesinde gerekli oy oranına ulaşmadan içinde bulunduğu ittifakın oyundan faydalanarak milletvekili çıkaramayacaktır. İzahı budur. Türkiye genel barajını ittifak ile geçecek ancak milletvekili çıkarması kendi oyuna bağlı.”

 

15 Maddelik teklifin özeti ise şu şekilde:

Değişikliklere göre;

• Seçimlerde yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajı yüzde 7’ye inecek.
• İttifak partileri aldığı oy toplamı ile ülke barajını geçebilecek, ancak seçim çevrelerinde milletvekili hesabı ve dağılımı, ittifak içinde yer alan her bir partinin o seçim çevresinde almış olduğu kendi oy sayısı dikkate alınarak yapılacak. Bu sayı her seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı esas alınarak genel D’Hondt uygulamasıyla belirlenecek.
• İl seçim kurulu bir başkan, iki asıl ve iki de yedek üyeden oluşacak. İl seçim kurulu başkan ve asıl üyeleri, iki yılda bir ocak ayının son haftasında, il merkezinde görev yapan ve birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından ilk derece adli yargı adalet komisyonunca yapılan kura çekimiyle tespit edilecek.
• Sandık kuruluna üye bildirme hakkı olan bir parti, oluru olmadan başka bir parti üyesini sandık kurulu üyesi olarak gösteremeyecek.
• Seçimlerde, yerleşim yeri adresine göre oluşturulan bir yıl önceki seçmen kütüğü üzerinden güncelleme işlemleri yapılacak. Adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde gözükmeyenler, en son seçmen olduğu adrese göre seçmen listelerine kaydedilecek.
• Kura çekiminde ilk çıkan başkan, sonraki iki üye asil ve en son çıkan iki üye de yedek üye olarak belirlenecek. Kurulan il seçim kurulu iki yıl süre ile görev yapacak.
• İlçede görev yapan ve birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından, merkez ilçelerde ise il seçim kurulu başkan ve üyelere ilişkin kura çekiminden sonra kalan listeden olacak şekilde il merkezinde görev yapan ve birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından ilk derece adli yargı adalet komisyonunca yapılan kura çekimiyle belirlenen hakim üye, ilçe seçim kuruluna başkanlık edecek. Birinci sınıfa ayrılmış yeterli sayıda hakimin olmaması durumunda en kıdemli hakim kurulun başkanı olacak
• Seçim sonucuna göre, ilk sırada yer alan muhtar adayı, seçilme yeterliliğine sahip olduğunu en geç bir ay içinde belgelendirmesi halinde kendisine seçim kazandığına dair ilçe seçim kurulunca mazbata verilecek. Kararlara karşı iki gün içerisinde il seçim kuruluna itiraz edilebilecek, il seçim kurulunun vermiş olduğu kararlar kesin olacak.
• İl seçim kurulu başkan ve üyeleri ile ilçe seçim kurulu başkanları, teklifin kanunlaşarak yürürlüğe girmesinden itibaren 3 ay içinde yeniden belirlenecek.
• Seçim Kanunu’ndaki “Başbakan” ifadeleri, Cumhurbaşkanlığı sistemine uygun olarak kanundan çıkartılacak, yerine “bakanlar” ifadesi getirilecek.