Sayıştay raporu: Bütçeden TOKİ’ye aktarılan kaynaklar takip edilemiyor

Sayıştay 2021 raporuna göre Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi’ne (TOKİ) devlet bütçesinden aktarılan kaynaklar takip edilmiyor.

Diken‘den Ayşegül Kasap‘ın aktardığına göre; dar gelirli yurttaşlara ev inşası için ‘müjde’ler duyuran ama daha 2019’daki kuraları çekilen konutları dahi inşa etmeyen TOKİ’ye hazineden aktarılan kaynakların nereye harcandığı adeta bir sır.

Rapora göre Çevre Şehircilik ve İklim Bakanlığı ilgili kanundaki hükmü yerine getirmedi ve gerekli takip mekanizmasını kurmadı.

2023 genel seçimlerine ekonomik krizin kıskacında girecek olan iktidar, en son vatandaşın karşısına ‘cumhuriyet tarihinin en büyüğü’ olarak nitelediği konut projesiyle çıkmış ve 250 bin konut müjdesi vermişti.

TOKİ’nin daha önceki konut projelerine katılan vatandaşlar bu ‘müjde’ karşısında şaşırmış ve “Daha bizim konutlarımız yapılmadı” demişti.

Milyarlarca liraya ne olduğu bilinmiyor

Çevre ve Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 2021 Sayıştay raporuna göre kentsel dönüşüm projeleri için TOKİ’ye aktarılan kaynakların takibi için bir kontrol mekanizması kurulmadı. Sadece TOKİ değil, belediyeler ve İLBANK’a aktarılan kaynağın da takipleri yapılmamış.

Kanuna göre hazineden aktarılan bu kaynakların kurumların bütçelerinden ayrı tutulup bir takip mekanizması kurulması gerekiyor.

TOKİ her ne kadar genel bütçeden bir pay almasa da dolaylı olarak hazine arazileri üzerinden kazandığı paralar da var. Hatta bu konuda 2007’de Maliye Bakanlığı TOKİ’ye yazı göndererek “Konut yapımı amacıyla size tahsis edilen Hazine arazilerini 3. şahıslara satmayın” diye de uyarmıştı.

Bu paraların ne kadarının dar gelirlilere konut için ayrıldığı ne kadarının kentsel dönüşüm projesi kapsamında evlerinden çıkarılan yurttaşlara kira desteği olarak verildiği bilinmiyor çünkü takip mekanizması yok.

Sayıştay raporunda şöyle deniyor:

“Yapılan incelemede, bakanlık tarafından, belediyelere, TOKİ’ye ve İLBANK’a aktarılan kaynakların muhasebeleştirilme işlemlerinin, bu kurumların bütçe sistemlerinden ayrı olarak yürütülüp yürütülmediğinin bakanlıkça takibini sağlayacak bir kontrol mekanizmasının bulunmadığı görülmüştür.”

Sayıştay üç yıldır mekanizmanın kurulmasını istemiş:

“Bulguda yer verilen tespitlere 2018, 2019 ve 2020 yılı Sayıştay Denetim Raporu’nda da değinilmiş olup söz konusu hususlar hakkında herhangi bir gelişme kaydedilmediği görülmektedir.”

2021’deki raporda bakanlığı tekrar uyaran Sayıştay, “Gerekli kontrol mekanizmasının kurulmaması aktarılan kaynakların amacına uygun kullanılıp kullanılmadığının takibinin yapılmasını zorlaştırıyor” diye de not düştü.