Rusya’daki permafrost çözülmesi evleri ve altyapıyı tehdit ediyor

Sibirya‘nın Churapcha yerleşimindeki eski havaalanı yıllardır kullanılamaz bit halde. Zaman içerisinde pisti kabarık höyükler ve kabartmalardan oluşan bataklık bir alana dönüştü.

Sebebi ise havaalanının iklim değişikliği sebebiyle her geçen gün daha fazla eriyen donmuş toprak tabakası permasfrostun üzerine kurulmuş olması.

Binalar deforme oluyor

Moskova Devlet Üniversitesi’nden bilim insanı Alexey Maslakov, “Rusya’nın Kuzey Kutbu’nda yıkılmış veya deforme olmuş bir bina bulamayacağınız tek bir yerleşim yok” ifadelerini kullandı.

Rusya küresel ortalamadan 2,8 kat daha hızlı ısınırken, Sibirya’nın uzun süredir donmuş tabakasının erimesi birçok boru hattını, depolama tesisini ve yolları tehdit altında bırakıyor. Öte yandan erime sonucunda iklim krizini daha da besleyen sera gazları serbest kalıyor.

Maliyet yükseliyor

Rusya topraklarının yüzde 65’ini kaplayan permafrostun erimesi ile maliyetler şimdiden artışa geçti.

Yakutsk’taki Melnikov Permafrost Enstitüsü müdürü Mikhail Zheleznyak, ısınma hızının devam etmesi halinde Rusya’nın 2050 yılına kadar 97 milyar dolar altyapı hasarıyla karşı karşıya kalabileceğini söyledi.

Permafrost Enstitüsü müdür yardımcısı Alexander Fyodorov ise “Yollar, elektrik enerjisi tedarik hatları, gaz boru hatları, petrol boru hatları – tüm doğrusal yapılar öncelikle ısınma iklimine ve bunun permafrost üzerindeki etkisine yanıt veriyor” dedi.

Erimeyeceği düşünülüyordu

Sovyet Rusya 1960 ve 1970’lerde Kuzey Kutbu’na doğru genilerken pek çok bina binlerce yıldır donmuş halde bulunan tabakanın sabit olduğu ve asla çözülmeyeceği varsayımıyla inşa edilmişti.

Yaklaşık 10 bin nüfusa ev sahipliği yapan Churapcha’da yer alan havaalanı ise 1990’lı yıllarda erime neticesinde kapatıldı.

Yıllar geçtikçe, bir zamanlar pürüzsüz olan pist, zemin battıkça ve buz eridikçe daha çok bir ejderhanın sırtına benzeyen benekli bir alan haline geldi. Bilim insanlarına göre, bölge en sonunda bir göl haline gelebilir.

12 santimetreye kadar batan yerler var

Permafrost Enstitüsü‘nden Fyodorov, bölgede yıllardır yaptıkları inceleme sonucunda bazı bölgelerin yılda 2-4 santimetre bazı bölgelerin ise yılda 12 santimetreye kadar battığını tespit ettiklerini söyledi.

Rusya’nın kuzeydoğusundaki bir bölge olan Yakutya’nın merkezindeki sekiz yerleşimde, Kuzey-Doğu Devlet Üniversitesi tarafından yapılan ankete katılan kişilerin yüzde 72’sinin evlerinin temellerinin çökmesiyle ilgili sorunlar yaşadıklarını söyledi.

15 milyon permafrost üzerinde

Rusya genelinde, permafrost üzerinde yaşayan 15 milyondan fazla insan var. Hükümet, yeraltındaki erimeyi daha iyi izlemek için yatırım yapıyor.

Ekoloji Bakanı Alexander Kozlov ağustos ayında yaptığı açıklamada “Ona gerçekte ne olduğunu bilmiyoruz. İzlemeyi sadece neyin eridiğini ve nasıl olduğunu takip etmek için yapmıyoruz. Bilim insanları elde ettikleri sonuçları kazaları nasıl önleyeceklerini öğrenmek için kullanacaklar” dedi.

Bakanlık, durumu yeraltında ölçmek için her biri 30 metreye kadar derinliğe sahip 140 izleme istasyonu kurmayı planlıyor.

Churapcha için çok geç

Bu adım bölgenin ne kadar hızlı çözüldüğünü belirlemeye yardımcı olsa da evleri Churapcha’nın eski havaalanında zaten çökmekte olan Yegor Dyachkovsky gibi köylülere yardımcı olamayacak.

Reuters’un aktardığına göre Dyachkovsky ailesinin evlerini inşa etmesinden sonra geçen beş yılda zeminin battığını söyledi. Ev ilk başta sütun temellerinden 30 santimetre yüksekte kaldı. Aradaki fark şu anda bir metreye ulaşmış durumda.

Dyachkovsky, toprakla evi arasındaki boşluğu doldurmak için beş kamyon dolusu toprak getirdi ancak bu da çözüm olmadı. Komşularından bazıları evlerini satmaya çalışıyor. Başka bir Churapcha sakini olan Sergei Atlasov, “Herkes durumu kendi başına anlamaya çalışıyor” dedi.