Press in Arrest: Salgın tedbirlerine rağmen basına baskılar sürdü

Türkiye’deki gazeteci yargılamalarını izleme, belgeleme ve hafızalaştırma çalışması yürüten Press in Arrest platformu, mayıs ayı boyunca gazetecilere açılan davaları raporlaştırdı.

Raporda, koronavirüs salgını nedeniyle gazeteci yargılamaları fiilen azalmış olsa da, “siyasi iktidarın baskı aygıtı haline getirilen yargının” gazeteciler üzerindeki baskısının aynı şiddetle sürdüğü belirtildi.

Rapora göre mayıs ayında sekiz şehirde 21 davada yargılanan en az 37 gazeteci hakkında toplam “üç kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ve en az 146 yıl üç ay 15 günden, 399 yıl sekiz ay 15 güne kadar” hapis cezası talep edildi.

RTÜK ve BİK daha çok tartışıldı

Çalışmanın  “basın özgürlüğü” başlığı altında, gazeteci yargılamalarından çok  Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) ve Basın İlan Kurumu’nun (BİK) uygulamalarının gündem konusu olduğu vurgulandı. Siyasi iktidara “muhalif” çizgideki kurumlarında çalışan gazetecilerin evlerinin, siyasi iktidara “yakın” yayın politikası izleyen basın kurumları tarafından izlendiğine dikkat çekildi.

Raporda RTÜK ve BİK tarafından yazılı ve görsel basına uygulanan program durdurma ve üst sınırdan para cezası yaptırımlarına da değinildi.  RTÜK Başkanı’nın ana haber sunucularını “Bu işi iyi yapan arkadaşlarımızın yorumlarını engellemeyelim diye biz de diğerlerininkini engelleme adına karar almıyoruz. Eğer böyle devam ederse, kanunda yeri var, bu konuda yeni bir karar alırız” diyerek tehdit etmesine bu çerçevede yer verildi.   

‘Darbecilik’ iddiasıyla soruşturma

Rapora göre Mayıs ayında gazeteciler çeşitli biçimlerde hukuksal baskılara maruz kaldı:

• 1 Mayıs İşçi Bayramı sebebiyle Taksim’e yürümek isteyen gruba polis müdahale etti. Yürüyüşü ve polis müdahalesini takip eden muhabir gözaltına alındı. Para cezası kesilen muhabir daha sonra serbest bırakıldı.
• Bir gazeteci hakkında yazmış olduğu yazı nedeniyle, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İletişim Başkanı Fahrettin Altun’un suç duyurusu üzerine “darbe mesajı vererek Anayasal düzeni hedef almak” iddiasıyla soruşturma açıldı. Söz konusu soruşturma kapsamında bir gazetenin genel yayın yönetmeni ile sorumlu yazı işleri müdürü ifade verdi.

• Pandemi hastanesi olarak kullanılan Tekirdağ Devlet Hastanesi’ne izinsiz girerek “işyeri dokunulmazlığını ihlal ettiği” iddiasıyla bir gazeteci hakkında soruşturma başlatıldı. Soruşturma kapsamında gözaltına alınan gazeteciye daha sonra, “soruşturma tamamlanana kadar” ev hapsi cezası verildi.

Kirazlıyayla direnişini çeken gazeteciye gözaltı

• 6 Mayıs 1972’de idam edilen Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın ölüm yıl dönümünde sosyal medyadan yapılan bir paylaşım nedeniyle Tekirdağ Saray Belediyesi hakkında soruşturma başlatıldığı iddiasını haberleştiren bir gazeteye soruşturma açıldı. Bir gazeteci soruşturma kapsamında ifade verdi.
• Sosyal medyada başlatılan “İsimsizler” adlı hareket hakkında yürütülen soruşturma kapsamında bir gazeteci “Suç işlemeye tahrik ve suçu ve suçluyu övme” iddiasıyla gözaltına alındı. Serbest bırakıldıktan sonra savcılık itirazı üzerine tekrar ifade veren gazeteci, ikinci kez adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.

• Bursa’nın Yenişehir ilçesine bağlı Kirazlıyayla mahallesine bir maden şirketince yapılan atık havuzunu ve yapım sırasında yapılan eylemleri görüntüleyen gazeteci gözaltına alındı.

Hapisteki arkadaşına para gönderen gazeteciye terör örgütü üyeliği suçlaması

• Bir gazeteci hapisteki arkadaşına iki kere para gönderdiği iddiasıyla gözaltına alındı ve “silahlı terör örgütü üyesi olmak” iddiasıyla tutuklandı.
• Bir gazeteci Cumhurbaşkanı’nın koronavirüs kapsamında başlattığı yardım kampanyası için IBAN numaralarının kamuoyuna duyurulmasını eleştirerek, sosyal medya hesabından yaptığı “Ey İBAN edenler” paylaşımı nedeniyle 4 Nisan 2020’de tutuklandı. İlk duruşmasında tahliye edildi.
• Yedi gazeteci Türkiye’nin Libya’daki operasyonunda yaşamını yitiren MİT görevlisinin cenaze töreni ile ilgili yaptıkları haberler gerekçe gösterilerek tutuklandı.
• Pandemi ilan edilen koronavirüs karşısında alınan tedbirler kapsamında, uzaktan eğitim amacıyla yayına başlayan Milli Eğitim Bakanlığı’na ait Eğitim Bilişim Ağı (EBA) TV’de eğitim veren bir öğretmenin başörtüsü takmasını eleştiren gazeteciye dava açıldı.

Biri hariç tüm yargılamalar koronavirüs salgınına karşı alınan tedbirler kapsamında ertelendi.