PJ Harvey siyasete el attı

In These Times.org’da 9 Ağustos tarihinde Sady Doyle imzası ile yayınlanan makaleyi Yeşil Gazete ekibinden Özde Çakmak‘ın çevirisi ile sunuyoruz

* * *

Harvey, yeni parçasını 13 yılını Guantanoma’da geçiren Shaker Aamer’e yazdı.

Çok az şarkı sözü yazarı insanın gaddarlığını PJ Harvey kadar iyi anlatabilir. Ve insanın gaddarlığı sözkonusu olduğunda, Guantanoma Bay tutuklusu Shaker Aamer’in yaşam öyküsünün bir benzerini bulamazsınız.

Aamer 2001 yılında, terörist eylem finanse ettiği ve El Kaide için adam topladığı şüphesiyle gözaltına alındı. Suçlandığı hiçbir şey yoktu ve 2009’da beraati kesinleşti; ama hala orada; hatta 13 yılını orada geçirdi, üstelik büyük bölümü de tecritte. Aamer, tutukluların Cenevre Anlaşmasına göre muamele görmesini talep ederek ve maruz kaldıkları ölümcül işkencenin detaylarını açıklayarak Guantanoma Bay tutuklularının savunuculuğunu yapıyor. Şimdi, yarım düzineden fazla tutuklu arkadaşı ile birlikte açlık grevinde.

Daha fazla ayrıntı için, Harvey’nin 2 Ağustos’da kendi web sitesinden yayınladığı “Shaker Aamer” şarkısına başvurabilirsiniz.

Şarkının yayınlanması başlıbaşına hayranlık uyandıran bir hareket değil sadece; Harvey’nin yazını açısından da çarpıcı bir gelişme.

Harvey’nin geçmişteki eserleri, uzak ve edebiydi. Operasal duygu ve korkunç şiddetle dolu tuhaf hayali dünyaları mesken eden farklı kurgusal personalarla oynadı; ama şarkıların yakından incelemesi, sanatçı hakkında çok az şeyi açığa kavuşturuyordu. Gerçekte bahçedeki Havva ya da Samson’u baştan çıkaran Delilah olmadığını biliyoruz; hiçkimseyi parçalarına ayırmadı ya da boğmadı; ve hiçbir zaman onbeş metre uzunluğunda olmadı; oysa performansları ve ele aldığı konular o kadar yoğundu ki can alıcı bir şeyin göz önüne serildiği hissi veriyorlardı. O bağırışlar gerçekti; geri kalan her şey yoruma açıktı.

Yine de Harvey’nin şarkılarında ayrıntılarıyla oluşturduğu o kasvetli bölge özünde hep mahrem gelirdi ve çoğunlukla iki kişi arasındaki güç mücadelesi ele alınırdı. Dış dünya ve özellikle de savaşa döndüğünde bile, bazen açıkça siyasi bir duruş sergilediğini yoksa sadece şiddet ve güç hakkındaki görüşlerini mi açıkladığını söylemek zordu. Harvey’nin savaşa olan ilgisi John Parish ile birlikte çalıştığı 1996 yılındaki “Civil War Correspondent”a kadar uzanıyor. Fakat son yıllarda bu ilgi, 2009’daki “Soldier” (John Parish ile yaptığı bir diğer çalışma) ve en sonunda da 2011’de “Let England Shake” ile bütün bir albüme yayılmaya başladı. Bu, Harvey’nin o güne dek yaptığı en kanlı albümdü, “et parçaları gibi düşen, havaya uçan ve vurulan” askerler ve lağımda boğulan insanlarla doluydu. Fakat bazen Harvey’in gördüklerinden dehşete mi düştüğünü yoksa sadece gözlem mi yaptığını kestirmek güçtü. Akılda kalıcı pop melodileri bularak ve ironik mesafeyi koruyarak yaşananların üzerinden kayıp gidiyordu; “The Words That Maketh Murder” melodisinin bir bölümünü “The Bird is The Word”den aldı, ki o da Full Metal Jacket filminde “Surfin Bird“ün kullanılmasına bir gönderme olabilirdi. Metinlerarasındalığın katmanları o kadar derindeydi ki, içlerinde Harvey’i bulmaya çalışmak bile boşunaydı.

Bunun aksine, “Shaker Aamer” oldukça yalın. Basit, dolaysız bir siyasi sorumluluk hareketi. Şarkıda az sayıda enstrüman ve karmaşık olmayan bir melodi var; şarkının sözleri bile bazen hantal olma pahasına (“metal tüplerle zorla beslendik/gerçekten keşke ölsem dedim”) süsten uzak. Bu, belki de dinleyicisini eğitme sorumluluğunu yüklenen bir şarkı için kaçınılmaz.

Sanatçı olarak Harvey’nin rotası, Bob Dylan’ın tam tersi gibi; politikayla başlamak ve kafa karıştıran ve birbiriyle çelişen personaların arkasında invizaya çekilmek yerine, Harvey gönüllü bir gizem olarak ortaya çıktı ve baştan sona protest bir şarkı yazmaya doğru evrildi.

Ve işe yaradı. Şarkı güçlü, rahatsız edici ve takdir edilesi. Harvey, hiç olmazsa, tam da bu gibi yazılarla yayınlayacağı yeni şarkının internette yıldırım hızıyla yayılacağını ve Aamer’in açlık grevinin de aynı hızla duyulacağını bilmelidir. Dünyanın Harvey’nin kalibresinde bir adım öne çıkarak inandıklarını söyleme cesaretine sahip daha çok yazara ihtiyacı var. Dünya ile yakın ilişkiler kurma kararlılığının Harvey’nin yazınına olsa olsa yararı olur.

Yazı: Sady Doyle

Yazının özgün hali

Çeviren: Özde Çakmak

(Yeşil Gazete, In These Times)