ABD‘li reality show yıldızı Kylie Jenner‘ın özel jetini çok kısa süreli yolculuklar için kullanması, medyada eleştiri konusu oldu.
Sosyal medya hesaplarında yaklaşık 600 milyon dolar değerindeki özel jetiyle yaptığı ‘VIP seyahatlerini’ sık sık paylaşan 24 yaşındaki Jenner, uçuş izleme verilerinin, uçağının Kaliforniya‘daki iki havaalanı Camarillo ve Van Nuys arasında uçtuğunu göstermesinin ardından “tam zamanlı iklim suçlusu” olarak damgalandı.
Jenner’ın özel jetiyle yaptığı 17 dakikalık yolculuk, arabayla 40 dakika sürebilecek bir mesafeydi. Uzmanlar uçuşun 0.24 ton karbondioksit üretmesiyle çevreye maliyetine dikkat çekerken araba yolculuğu, Jenner’ın Mercedes Maybach limuziniyle bile 0.02 ton CO2 üretecekti.
Kıyaslama olarak, Birleşik Krallık‘ta, ortalama bir kişi yılda yaklaşık 4,9 ton karbondioksit emisyonundan sorumlu.
Jenner’ın yolculuğu, dünyaca ünlü isimlerin özel jetlerini takip edip uçuş verilerini paylaşan bir Twitter hesabından paylaşıldıktan sonra ABD medyasında gündeme oturdu.
Kardashian ailesinin bir üyesi olan Jenner, iki havaalanının ortasındaki Calabasas‘ta yaşıyor. Kayıtlar, o günün ilerleyen saatlerinde Van Nuys’tan Palm Springs‘e 29 dakikalık bir uçuş daha yaptığını gösteriyor, ki bu da arabayla iki saat sürecek bir mesafe.
İskoç tiyatro yönetmeni Jack MacGregor, attığı bir tweet ile viral oldu: “Kylie Jenner tam zamanlı iklim suçlusu. Bu jetlerin havalanmasına asla izin verilmemeli.”
Uçuştan birkaç gün sonra Jenner, Instagram‘da sevgili Travis Scott ile iki jetin önünde durdukları bir fotoğraf paylaşarak, “Benimkini mi yoksa seninkini mi almak istersin?” yazdı. Bu da tartışmayı yeniden alevlendirdi.
Dünyaca ünlü isimlerin yaşadığı Los Angeles‘ta ünlülerin, ticari havayollarında yaşanan iptal, rötar gibi aksaklıklarla uğraşmaktan ve insan arasına karışmaktan endişe duydukları için özel veya charter uçuşları tercih etmeleri sebebiyle, özellikle de COVID-19 pandemisinden bu yana Hollywood‘da özel jet seyahatleri oldukça popülerleşti.
Özel jetler, yolcu başına ticari uçuşlardan önemli ölçüde daha fazla emisyon üretiyor ve bu da iklim krizine daha fazla katkıda bulunuyor. Oxford Üniversitesi‘nde bu konuda çalışan Dr. Debbie Hopkins, geçen yıl BBC‘ye verdiği demeçte, zaten kirletici olan ticari havacılığın, özel jetlerle daha da kötüleştiğine dikkat çekiyor:
“Bu uçakların kalkış ve inişleri sırasında, içinde kaç kişi olursa olsun, büyük miktarda yakıt kullanılıyor.”
Öte yandan bu tip uçuşları sık sık yapan tek isim Kylie Jenner değil. Ünlüleri ve özel uçak seyahatlerini günlük olarak takip eden söz konusu Twitter hesabı, bu hafta Teterboro‘dan New York‘taki Hamptons‘a 24 dakikalık bir uçuş yapan yönetmen Steven Spielberg hakkında da paylaşımda bulundu. Hesapta, Tiger Woods, Blake Shelton, Jay Z gibi ünlülerin de özel jetlerine dair paylaşımlar yer alıyor.
Fakat Kylie Jenner gibi moda ve kozmetik dünyası için ikonik bir ismin bu hareketi, konunun haber medyasından çıkararak başka pek çok mecrada da tartışılmasına olanak verdi.
Moda dergisi Elle‘in Avustralya‘daki yayınında yayımlanan yazıda şöyle denildi:
“Kardashian’ların genel nüfusla kıyaslanamayacak bir hayat yaşadıklarının hepimiz farkındayız: Cömert tatiller, pahalı akşam yemekleri, genişleyen malikaneler ve bir dizi özel jet.. Bunlar dünyanın en ünlü ailelerinden birinin karşılayabileceği lükslerden sadece birkaçı. Ancak fark etmedikleri şey, diğer insanların (ve gezegenin) bunun için bedel ödüyor olması.
Kylie’nin, kendisinin ve erkek arkadaşı Travis Scott’ın iki özel jetin önünde
‘benimkini mi yoksa seninkini mi almak istersin?’ yazılı fotoğrafı, her ikisinin de emrinde özel uçakları olduğu gerçeğine, bu çılgın gerçekliğe atıfta bulunuyordu. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, kullanıcılar acımasız yorumlar yaptı:
‘Küresel ısınma, kim?! ‘
‘Ben ne için geri dönüşüm yapıyorum’
‘Ama kağıt pipet kullanması gereken biziz 😩’ …
Hepsinin bir anlamı var. Gezegeni kurtarmak için yeterince şey yapmadıkları için suçlananlar ortalama halktır, ancak en fazla zararı vererek paçayı kurtaranlar yüzde 1’dir. Jenner, özel uçakların olumsuz çevresel etkisinin ticari uçaklarınkinden daha yüksek olduğu bilinirken, çevre bilincini açıkça göz ardı etmesiyle övünmekle suçlandı.”
The Independent‘a yazdığı yazıda Kate Ng, “Ve geriye basit bir soru kalıyor: Yüzde bir ne zaman iklim kriziyle mücadelede üzerine düşeni yapacak?” diye sordu. Yazının bir kısmı şöyle:
“Gezegen için üzerime düşeni yapmaya gelince, aziz olmadığımı ilk kabul eden ben olacağım. Sık sık yanlış şeyi geri dönüştürüyorum. Hala çok fazla plastik ambalaj alıyorum. Hala uçuş yapıyorum. Ama iklim kriziyle mücadelede üzerime düşeni yapmam gerektiğini biliyorum. Çoğumuzun yaptığı gibi. Ancak bazı ünlüler hala mesajı alamadılar. Daha doğrusu, mesajın kendileri için geçerli olduğunu düşünmüyorlar.
Küresel havacılık emisyonlarının yaklaşık yüzde 50’sinden yalnızca süper zenginlerin sorumlu olduğu gerçeğini boşverin. Jenner, trafiği atlayabildiği ve jeti ile erkek arkadaşı Travis Scott’ın jeti arasında seçim yaptığını gösterebildiği sürece, seyahat seçimlerinin devasa etkisi onun için önemli değilmiş gibi görünüyor.
Eko-bilinçli olmak Jenner markasının bir parçası değil. Aslında, 2019’da Kim Kardashian‘ın Greta Thunberg‘i övmesi dışında, gezegeni kurtarmak da Kardashian’ların çıkarlarına uygun değil.
Elbette Kardashian-Jenner‘lar, istedikleri zaman ve istedikleri zaman özel jetlerde dolaşan tek ünlüler değil. İklim değişikliği hakkında konuşanlar bile yürüyüşe çıkmıyor. Prens Harry, Mayıs ayında sürdürülebilir seyahat şirketi Travalyst’i kurdu, ancak yine de özel jetleri kullanıyor. Ağustos 2021’de, hayır amaçlı bir polo maçından sonra Colorado’dan California’ya iki saatlik bir uçuş yaptıktan sonra ikiyüzlülük suçlamalarıyla karşı karşıya kaldı.
Daha da yakın zamanda, Sussex Dükü ve Düşesi‘nin, Kraliçe‘nin Haziran’daki platin yıldönümü kutlamalarından sonra özel jetle Birleşik Krallık’tan Kaliforniya’ya 5.500 mil seyahat ettiği bildirildi. Charted uçuş sağlayıcısı Paramount Business Jets‘e göre, iki çocukları Archie ve Lilibet ile birlikte uçan çift, bu uçuşta yaklaşık 60 ton CO2 saldı.Özel jet sahibi ünlülerin listesi uzun: Tom Cruise; Jay z; Bill Gates; John Travolta.
Aslında o kadar çok ünlü özel jet kullanıyor ki, Leonardo DiCaprio geçen yıl COP26 iklim zirvesi için Glasgow’a ticari bir uçuşla geldiğinde,özel bir uçaktan kaçınan birkaç VIP’den biri olduğu için adeta tanrılaştırıldı. Onun ulaşım şekli, diğer sözde iklim dostu VIP’lerin etkinliğe nasıl geldiklerinden farklıydı: Jeff Bezos, Prens Charles, Monaco Prensi Albert ve diğerleri, İskoçya’ya seyahat etmek için özel uçakları kullandıkları için şiddetle eleştirildi.
Özellikle Bezos, 65 milyon dolar değerindeki Gulf Stream tarafından yönetilen yaklaşık 400 özel uçaktan oluşan bir filonun İskoçya’ya inmesinden sonra çevrecilerin gazabından nasibini aldı”.
“Hepsi zenginlik ayrıcalığı kokuyor.”
Eylül 2020’de Oxfam raporu, “zengin azınlığın aşırı tüketimini” eleştirdi ve çevreye zarar veren birkaç seçimin bedelinin, en yoksul ve en gençlerimiz tarafından ödendiğini kaydetti.
Elbette üzerimize düşeni yapmaya devam etmek bizim için önemli – geri dönüşüm, atıkları azaltmak, yeniden kullanmaya devam etmek – ama artık süper zenginlerin gezegen üzerindeki zararlı etkilerinin farkına varma zamanı geldi.
Bu konuda gerçekten bir şeyler yapmak için ellerinde çok daha fazla imkan var.