Küresel Karbon Bütçesi: Türkiye küresel karbon emisyonlarında 15’inci sırada

Küresel Karbon Projesi bilim ekibinin yeni araştırmasına göre fosil yakıtlardan kaynaklanan küresel karbon emisyonları 2023 yılında yeniden artarak rekor seviyelere ulaştı.

Yıllık Küresel Karbon Bütçesi, fosil karbondioksit (CO2) emisyonlarının 2023’te, 2022’ye göre yüzde 1,1 artışla 36,8 milyar ton olacağını öngörüyor.

Fosil CO2 emisyonları Avrupa ve ABD de dahil olmak üzere bazı bölgelerde düşerken, genel olarak artıyor – ve bilim insanları fosil yakıtları azaltmaya yönelik küresel eylemin tehlikeli iklim değişikliğini önlemek için yeterince hızlı gerçekleşmediğini söylüyor.

Arazi kullanım değişikliğinden (ormansızlaşma gibi) kaynaklanan emisyonların bir miktar azalacağı tahmin ediliyor, ancak bu emisyonlar halen mevcut yeniden ağaçlandırma ve ağaçlandırma (yeni ormanlar) seviyeleri ile dengelenemeyecek kadar yüksek.

Rapor, toplam küresel CO2 emisyonlarının (fosil + arazi kullanım değişikliği) 2023 yılında 40,9 milyar ton olacağını öngörüyor.

Bu, 2022 seviyeleri ile hemen hemen aynıdır ve 10 yıllık bir “platonun” parçası – küresel iklim hedeflerine ulaşmak için acilen ihtiyaç duyulan emisyonlardaki keskin düşüşten çok uzak.

Araştırma ekibinde Exeter Üniversitesi, East Anglia Üniversitesi (UEA), CICERO Uluslararası İklim Araştırmaları Merkezi, Münih Ludwig-Maximilian Üniversitesi ve dünya çapında 90 başka kurum yer alıyor.

İklim değişikliği her yerde ama emisyonları azaltma eylemleri…

Araştırmayı yöneten Exeter Küresel Sistemler Enstitüsü’nden Profesör Pierre Friedlingstein, “İklim değişikliğinin etkileri her yerde açıkça görülüyor, ancak fosil yakıtlardan kaynaklanan karbon emisyonlarını azaltmaya yönelik eylemler acı verici bir şekilde yavaş kalıyor” diyor ve ekliyor:

“Paris Anlaşması‘nın 1.5°C hedefini aşmamız artık kaçınılmaz görünüyor ve COP28’de bir araya gelen liderlerin 2°C hedefini canlı tutmak için bile fosil yakıt emisyonlarında hızlı kesintiler konusunda anlaşmaları gerekecek.”

Küresel ısınmanın 1,5°C’yi aşmasına ne kadar kaldı?

Bu çalışma aynı zamanda 1,5°C hedefi aşılmadan önce kalan karbon bütçesini sadece tek bir yıl için değil, birden fazla yıl için tutarlı bir şekilde tahmin ediyor.

Küresel Karbon Bütçesi ekibi, mevcut emisyon seviyesinde küresel ısınmanın yaklaşık yedi yıl içinde sürekli olarak 1,5°C’yi aşma ihtimalinin yüzde 50 olduğunu tahmin ediyor.

Bu tahmin, özellikle mevcut ısınma seviyesine yaklaşan 1,5°C hedefleri için, CO2 dışı etkenlerden kaynaklanan ek ısınmaya ilişkin belirsizlik nedeniyle büyük belirsizliklere tabi. Ancak, kalan karbon bütçesinin – ve dolayısıyla 1,5°C hedefine ulaşmak ve iklim değişikliğinin daha kötü etkilerinden kaçınmak için kalan sürenin – hızla tükenmekte olduğu açık.

UEA Çevre Bilimleri Okulu’nda Royal Society Araştırma Profesörü olan Profesör Corinne Le Quéré şunları söylüyor:

“En son CO2 verileri, mevcut çabaların küresel emisyonları Net Sıfır‘a doğru aşağı yönlü bir yörüngeye oturtmak için yeterince derin veya yaygın olmadığını gösteriyor, ancak emisyonlardaki bazı eğilimler değişmeye başlıyor ve bu da iklim politikalarının etkili olabileceğini gösteriyor. Bugünkü seviyedeki küresel emisyonlar atmosferimizdeki CO2 konsantrasyonunu hızla arttırmakta, ilave iklim değişikliğine ve giderek daha ciddi ve büyüyen etkilere neden oluyor. İklim değişikliğinin daha kötü etkilerinden kaçınmak için tüm ülkelerin ekonomilerini şu anda olduğundan daha hızlı bir şekilde karbonsuzlaştırmaları gerekiyor.”

2023 Küresel Karbon Bütçesi’nden elde edilen diğer önemli bulgular arasında şunlar bulunuyor:

• Bölgesel eğilimler önemli ölçüde farklılık gösteriyor. Emisyonların 2023 yılında Hindistan (yüzde 8,2) ve Çin‘de (yüzde 4,0) artacağı, AB (-yüzde 7,4), ABD (-yüzde 3,0) ve dünyanın geri kalanında (-yüzde 0,4) ise azalacağı öngörülüyor.
• Kömür (yüzde 1,1), petrol (yüzde 1,5) ve gazdan (yüzde 0,5) kaynaklanan küresel emisyonların tamamının artacağı öngörülüyor.
• Atmosferik CO2 seviyelerinin 2023 yılında ortalama milyonda 419,3 parça olacağı ve sanayi öncesi seviyelerin yüzde 51 üzerine çıkacağı tahmin ediliyor.
• Yayılan CO’nun2 yaklaşık yarısı kara ve okyanus “yutakları” tarafından emilmeye devam ediyor, geri kalanı ise atmosferde kalarak iklim değişikliğine neden oluyor.
• Küresel CO2 2023 yılında yangınlardan kaynaklanan emisyonlar, Kanada’da emisyonların ortalamadan altı ila sekiz kat daha yüksek olduğu aşırı bir orman yangını sezonu nedeniyle ortalamadan (2003’ten bu yana uydu kayıtlarına göre) daha büyük oldu.
• Teknolojiye dayalı Karbondioksit Gideriminin mevcut seviyeleri (yani yeniden ağaçlandırma gibi doğaya dayalı araçlar hariç) yaklaşık 0,01 milyon ton CO₂’dir ve bu miktar mevcut fosil CO2 emisyonlarından bir milyon kat daha azdır.

120’den fazla bilim insanından oluşan uluslararası bir ekip tarafından hazırlanan Küresel Karbon Bütçesi raporu, şeffaf bir şekilde yerleşik metodolojiler üzerine inşa edilen yıllık, hakemli bir güncelleme sunuyor.