Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) hazırladığı Küresel Cinsiyet Eşitsizliği 2022 raporunu yayımladı. Türkiye 146 ülke arasından 124’üncü sırada yer aldı.
Türkiye, toplumsal cinsiyete göre ‘ekonomik paylaşım ve fırsat’ indeksinde ise 134‘üncü sırada, ‘eğitim durumu’ indeksinde ise 101’inci sırada yer alıyor.
Rapora göre dünyada toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda en kötü puanı alan ülkeler Afganistan, Pakistan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, İran ve Çad oldu.
Toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda en gelişmiş ilk 10 ülke ise İzlanda, Finlandiya, Norveç, Yeni Zelanda, İsveç, Ruanda, Nicaragua, Namibya, İrlanda ve Almanya olarak sıralandı.
Değerlendirmeye göre küresel cinsiyet uçurumunun kapatılması 132 yıl daha alacak.
Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Raporu 2022 sıralaması, WEF.
2006’dan beri sürdürülen Küresel Cinsiyet Uçurumu Endeksi, cinsiyet eşitliğinin mevcut durumunu ve gelişimini Ekonomik Katılım ve Fırsat, Eğitimde Başarı, Sağlık ve Hayatta Kalma, Siyasi Güçlendirme şeklinde dört temel boyutta karşılaştırıyor.
Endeks, ülkelerin 0 ile 100 arasında bir ölçekte puanlarını ölçüyor. Bu puanlar, pariteye (yani kapatılan cinsiyet farkının yüzdesine) doğru katedilen mesafeyi tanımlıyor.
Rapora göre, 2022’de küresel cinsiyet uçurumu yüzde 68,1 oranında kapandı. Mevcut ilerleme hızıyla tam pariteye ulaşmak ise 132 yıl alacak. Bu, 2021 tahminindeki 136 yıla kıyasla dört yıllık hafif bir iyileşmeyi temsil ediyor.
Ancak bu ilerleme, 2020 ile 2021 arasındayaşanan büyük ‘nesil kaybı’nı talefi etmiyor: 2020’ye kadar olan eğilimler cinsiyet uçurumunun 100 yıl içinde kapanacağına işaret ediyordu.
2022 endeksinin kapsadığı 146 ülkede cinsiyetler arası uçurum,
Mevcut eğilimlere göre ‘Siyasi Güçlendirme’de cinsiyet uçurumunu kapatılması 155 yıl, ‘Ekonomik Güçlendirme, katılım ve fırsat’ için 151 yıl, ‘Eğitimsel Başarı’da ise 22 yıl alacak. Sağlık ve Hayatta Kalma başlığındaki cinsiyet uçurumunun kapanma zamanı tahmini ise, paritedeki ilerleme durduğu için belirsizliğini koruyor.
Henüz hiçbir ülke tam cinsiyet eşitliğine ulaşamamış olsa da, ilk 10 ekonomi, cinsiyet farklılıklarının en az yüzde 80’ini kapatmış durumda ve İzlanda yüzde 90,8 ile küresel sıralamada lider durumda ve cinsiyet farkının yüzde 90’ından fazlasını kapatan tek ekonomi olmaya devam ediyor.
Rapordan küresel cinsiyet eşitsizliğine ilişkin bazı diğer temel bulgular da şöyle:
Hem 2021 hem de 2022 raporlarında kapsanan 145 ülkeyi inceleyerek bu yılın sonuçlarını geçen yılın sonuçlarıyla karşılaştırmak, genel cinsiyet eşitliği puanının %67,9’dan %68,1’e yükseldiğini gösteriyor.
Kuzey Amerika, cinsiyet uçurumunun yüzde 76,9’unu kapatarak tüm bölgelere liderlik ediyor; onu yüzde 76,6’lık oranla Avrupa yakından takip ediyor.
Üçüncü sırada, uçurumun yüzde 72.6’sını kapatan Latin Amerika ve Karayipleryer alırken; Orta Asya, Doğu Asya ve Pasifik , sırasıyla %69,1 ve %69 ile pariteye doğru ilerliyor.
Altıncı sırada, Sahra Altı Afrika yüzde 67,8 ile yer alıyor. Sıralamada daha da aşağıda, cinsiyet uçurumunun yüzde 63.4’ünü kapatan Orta Doğu ve Kuzey Afrika ve son olarak Güney Asya, 2022’de cinsiyet farkının yüzde 62.4’ünü kapatarak en düşük performansla yer alıyor.
İşgücündeki cinsiyet uçurumu; uzun süredir devam eden yapısal engeller, sosyoekonomik ve teknolojik dönüşüm ve ekonomik şoklar dahil olmak üzere birçok faktörden etkileniyor ve yönlendiriliyor.
Ücretli işlere ve liderlik pozisyonlarına giderek daha fazla kadın giriyor; ancak küresel olarak toplumsal beklentiler, işveren politikaları, yasal ortam ve bakım sorumluluğu, eğitim ve kariyer seçiminde önemli bir rol oynamaya devam ediyor.
2022’de işgücündeki cinsiyet paritesi, endeksin ilk derlenmesinden bu yana kaydedilen en düşük seviye olan yüzde 62,9’da bulunuyor. İşgücünde kalan işçiler arasında işsizlik oranları artıyor ve kadınlar için de sürekli olarak yüksek kalıyor.
Jeopolitik çatışmalar ve iklim değişikliği, kadınları orantısız bir şekilde etkiliyor. Ayrıca, kadınlar daha düşük seviyelerde kazandığı için mevcut yaşam maliyeti krizinden erkeklerden daha ciddi şekilde etkileniyor.
Küresel çalışma çağındaki nüfusun yüde 54’ünü temsil eden 33 ülkeden 2019 verilerine göre, erkeklerin ücretsiz işlerde geçirdikleri zamanın toplam iş içindeki payı yüzde 19 iken, kadınlar için bu oran yüzde 55’ti.
Artan çocuk bakım maliyetleriyle birlikte, kadınlara ücretsiz bakım işi sağlamaya yönelik asimetrik bir talebin dayatılmaya devam etme riski yüksek.
2022’de kadınların liderlik pozisyonlarna en çok geçtiği sektörler , Sivil Toplum Kuruluşları(yüzde 47), Eğitim (yüzde 46) ve Kişisel Hizmetler ve Refah (yüzde 45) gibi sektörler oldu.
Uçurumun diğer ucunda ise Enerji (yüzde 20), İmalat (yüzde 19) ve Altyapı (yüzde 16) sektörleri yer aldı.
Cinsiyete dayalı servet eşitsizliğine katkıda bulunan en belirgin faktörler, cinsiyete dayalı ücret farkları, eşit olmayan kariyer ilerleme yörüngeleri, finansal okuryazarlıktaki cinsiyet farkları ve yaşama dair olaylar oldu.
Kadınların liderlikteki payı zamanla artarken, kadınlar endüstrilerde eşit oranlarda işe alınmadı.
Ortalama olarak, kadınların zaten yüksek oranda temsil edildiği sektörlerde liderlik için daha fazla kadın işe alındı.