Farkında mısınız? İstanbul –medyada çok yer almamakla beraber- son derece önemli bir olaya sahne olmakta. Yine bir sosyal hareket ile ilgili bir oluşum. Ancak bu defa bahsi geçen hareket Gezi Parkı Direnişi değil.
Hem de, herhangi bir sivil toplum hareketinin arkasında ajanlar, lobiler ve Türkiye’yi çökertmekten başka işleri, güçleri olmayan devletler gibi Soğuk Savaş döneminden kalma ‘dış mihrakları’ arayanların cirit attığı bir zamanda. Zamanlama bu ya, bunun tam tersini kanıtlayan sivil bir oluşum. Sosyal hareketlerin, yabancı devletsiz, çıkar çevresiz ve lobisiz de ortaya çıkacağını; ama bununla birlikte hem küreseli hem de yereli yanı anda kapsayabileceğini gösteren bir olay.
Yani, kökü dışarıda değil, kökü her yerde denilebilecek bir hareket.
Sözü geçen, İklim Adalet Hareketi’nin altında şekillenen bir oluşum. İngilizce ismi Global Power Shift. Türkçeye Küresel Eksen Değişimi olarak çevrilip, kullanılıyor.
Oluşumun amacı, son 10-15 yıl içerisinde hızla ortaya çıkan, am(el)a şu ana kadar bir o kadar da dağınık ve etkisiz kalan iklim değişikliği hareketine küresel düzeyde yeni bir ivme kazandırmak. Yerelden başlayan ve daha önce pek ön plana çıkmamış yeni ve genç isimleri içeren bir yapılanmayla, mücadelenin dünya genelinde yayılmasına, derinleşmesine ve etkinleşmesine çalışmak.
***
Eksen Değişimi (Power Shift) denilen toplantı biçimini, özellikle genç aktivistlerinin bir araya gelip, aralarında ağlar kurdukları iklim zirveleri olarak tanımlamak mümkün.
Yakın zamanda düzenlenmeye başlanan Eksen Değişimi toplantılarının birincisi 2007 yılında Amerika’da yapıldı. Ertesinde, 2009 yılında Wahington’da bir araya gelen 12 bin civarında Amerikalı genç iklim aktivisti, hükümetlerinin kömür ve petrole dayalı politikalarına karşı çıkmak için ikinci Eksen Değişimi’ni düzenledi. Hemen sonrasında Kanada, Yeni Zelanda, Avustralya, Britanya, İsveç, Hindistan gibi diğer ülkelerin iklim aktivistleri de kendi ülkelerinde Eksen Değişimi toplantıları yapmaya başladı.
İstanbul’da geçtiğimiz Salı günü başlayan ve bugün sona erecek toplantı ise oldukça önemli. Çünkü bu Eksen Değişimi küresel boyutta yapılan ilk kez uygulanıyor.
Peki, bu zamana kadar ulusal düzeyde yapılan Eksen Değişimi toplantılarının küresel boyuta taşınmasının sebebi nedir?
Cevabı, iklim hareket(ler)inin bugüne kadar istedikleri başarıyı yakalayamamalarında yatıyor. İklim Adaleti Hareketi gruplarının ana eylem alanı olarak belirledikleri uluslararası iklim zirvelerinde –özellikle de son yapılanlarda- henüz bir arpa boy yolu alamadı.
Mesela, 2009 yılında düzenlenen Kopenhag İklim Zirvesi sırasında 100 bin gösterici sokaklarda yürüdü. Ancak, hükümetlerin temsilcileri tarafından kararların alındığı, toplantı binasının içinde etkileri yok denecek kadar azdı.
Dünyanın her köşesini ilgilendiren küresel bir tehdit karşısında mücadelenin sadece bazı bölgelerde varlığını hissettirmesi, hareketin gücünü sınırlayan bir unsur oldu.
İşte bu nedenlerle, yeni bir arayışa girildi. Artık mücadelenin sırasıyla yerel, ulusal ve bölgesel düzeylerden başlatılıp, sonra küresel düzeye ulaşılması konusunda hem fikir olundu. Hükümetleri daha zirvelere gelmeden kendi evlerinde devamlı baskı altında tutmanın yolları arandı. Tabi, uluslararası zirveleri de boş bırakmadan.
Küresel Eksen Değişimi modelinin küresel düzeyde uygulanması fikri de bu arayışın bir ürünü oldu. Ünlü ekoloji aktivisti ve yazarı Bill McKibben tarafından kurulan ve yönetilen 350.org isimli küresel çevre örgütü bu işin fikir babalığını ve yürütücülüğünü üstlendi. Friends of the Earth International, Greenpeace, Avaaz.org, Ruckus Society, Training for Change, TEMA, Küresel Eylem Grubu’nun aralarında bulunduğu birçok ulusal ve ulus-ötesi örgüt de desteklerini verdi. İstanbul Teknik Üniversitesi’nin de toplantının yapılması için Ayazağa kampüsü kapılarını açması sonucunda iklim hareketini küresel boyutta tekrardan şekillendirme projesi yürürlüğe girmiş oldu.
140’tan fazla ülkeden gelen beş yüz civarında genç aktivist toplam beş gün boyunca iklim üzerine kampanya düzenlemenin genel prensiplerini öğrenirken, kendi tecrübe ve hikayelerini birbirleriyle paylaşıp, tartıştılar. Ülke ve bölge takımlarını oluşturdular. Komşu ülke ve bölgelerin birbirleriyle nasıl işbirliği yapabileceğinin yollarını aradılar.
İstanbul’daki toplantı Küresel Eksen Değişimi’nin daha birinci aşaması. İkinci aşama da ise, önümüzdeki bir sene içerisinde tabandan gelen bu yeni iklim ‘liderlerinin’ dünyanın çeşitli ülke ve bölgelerinde en az yüz tane iklim değişikliği kampanyasını başlatması hedefleniyor.
İklim Adaleti Hareketi için –dolayısıyla da dünyanın geleceği için- bir milat olma ihtimali taşıması dışında Küresel Eksen Değişimi ne ifade ediyor?
İşin içinde hiçbir hükümet, fosil yakıt lobisi veya faiz lobisi bulunmadan tamamen sivil girişimlerin var olabileceğini; küreselleşme zamanında sivil toplum aktörleri arasında kurulan ulus-ötesi ağ ve bağların kaçınılmaz olduğunu gösteriyor.
Baran Alp Uncu – www.t24.com.tr
