Zonguldak’ın Ereğli ilçesinde kurulu Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş’nin (ERDEMİR) yarattığı hava kirliliği ve buna bağlı yaşanan sağlık sorunları bitmek bilmiyor.
Türkiye’nin havası en kirli ilçeleri arasında Karadeniz Ereğlisi ilk sıralarda yer alıyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Ulusal Hava Kalitesi İzleme ağında, Ereğli ile ilgili bazı saatlerde veri oranlarının açıklanmaması ve bazı saatlerde ise oranların sıfır olarak açıklanması, vatandaşlar arasında, ‘hava kirliliği haberlerinin ardından istasyon verileri üzerinde manipülasyon mu yapılıyor’ sorusuna neden oluyor.
Temiz Hava Hakkı Platformu‘nun geçen hafta yayımladığı Kara Rapor-2024’e göre, Türkiye genelinde 2022 yılında 365 adet hava kalitesi izleme istasyonu olmasına ve bu sayı 2023 yılında 380’e yükselmiş olmasına rağmen, istasyonların tamamında mevzuata göre izlenmesi gereken parametreler izlenmiyor. Örneğin PM2,5, var olan istasyonların yarısından azında izleniyor, bu istasyonlardan veri alımı ise yeterli düzeyde değil.
Rapor için ülke genelinde en yaygın izlenen parametre partikül madde PM10 olmasına rağmen, 365 istasyonun sadece 225’inden yani yüzde 61’inden yeterli PM10 verisi alınabildi. Bu oran ince partikül maddede (PM2,5) yüzde 25, kükürt dioksitte (SO2) yüzde 54, azot dioksitte (NO2) ise yüzde 43 olarak saptandı. 2023 yılında toplam istasyon sayısı artmış olmasına rağmen, yeterli veri alımı sağlanan istasyon sayıları 2022 yılına göre daha düşük.
Üretimde fosil yakıt, özellikle de kömür kullanan ağır sanayinin yoğun olduğu bölgelerdeki partikül madde izlemesi çok sınırlı. Kirliliğin en yoğun olduğu bilinen Sakarya – Hendek OSB, Kocaeli – Gebze OSB ve Kocaeli – Dilovası – İMES OSB 2 istasyonlarında 2022 ve 2023 yılları boyunca partikül madde (PM10) ölçümü yapılmadı.
Temiz Hava Hakkı Platformu Koordinatörü Deniz Gümüşel, Karadeniz Ereğlisi’nde kurulu istasyonda ise PM10 ortalamasının ulusal limit değer olan 40 µg/m3’ün üstünde gerçekleştiğini söylüyor.
Buna karşın, PM2.5 ve NO2 hiç ölçülmemiş. PM2,5, Dünya Sağlık Örgütü tarafından insanda kanser yaptığı ve dünya genelinde her yıl 4 milyondan fazla insanın ölümüne yol açtığı belirlenen çok zararlı bir hava kirletici. SO2 yıllık ortalaması ise sınır değerler dahilinde kalmış görünüyor.
Gümüşel, “Daha önemlisi Ereğli’de sanayii tipi bir istasyon yok, bunun yerine kentsel arkaplan istasyonu var. Bu durumda ölçümlerin demir çelik fabrikasının yarattığı kirliliği tam olarak yansıtması mümkün değil” diyor.
Karadeniz Ereğli Çevre Platformu (KERÇEP) üyeleri Erdemir’de yıllardır yaşadıkları kirlilik ve ilçenin “özel endüstri bölgesi”in çevre kirliliği ve özel endüstri bölgesi olmasının sonuçlarına ilişkin geçen gün bir basın açıklaması yaptı.
Ereğli Limanı‘ndaki eylemde, Ereğliler adına açıklamayı yapan Av. Yakup Okumuşoğlu, , geçen hafta bir basın toplantısında “Erdemir Ereğli’yi zehirlemiyor” diyen Erdemir Genel Müdürü’ne su soruları sordu:
“Her gün gözlerimizle gördüğümüz, ciğerlerimize çektiğimiz o dumanlar, o zehir bulutları ne? Yanmakta olan kömürü söndürmek için boca edilen suyun çıkardığı o sağlığımıza zararlı buhar, bacalarınızdan çıkan kimyasallar, cüruf dağlarında ve hammadde stok alanlarında oluşan toz fırtınaları ne?
KERÇEP verilerine göre ilçede kanser vakalarının neden diğer yerlere göre 3,5 kat daha fazla? Neden her iki aileden birinde solunum yolu hastalıkları var? Neden kabul edilebilir sınırların katbekat üzerinde toz ve kirlilik yaşıyoruz? Dünya Sağlık Örgütü’nün hesaplama tekniklerine göre her yıl en az 70-80 kişi bu yüzden erken ölümle karşılaşıyor. Bunlar masal mı? Bunlar yalan mı?
Kendinizi akıllı, Ereğli halkını akılsız mı sanıyorsunuz? Buradan söylüyoruz: Erdemir, havayı zehirliyor.”
Her gün Erdemir’in bacalarından çıkan dumanların Ereğli’nin üzerine kara bir örtü gibi çöktüğünü, bu havayı her gün soluduklarını ve çocuklarının bu toz bulutunda büyüdüğünü anlatan çevre gönüllüleri, “Ereğli, Gülüç, Alaplı, Kandilli, Akçakoca… Bu kentlerde yüzbinlerce insan her gün bacalarınızdan salınan emisyonlara, fabrika alanından yükselen tozlara maruz kalıyor. Bu halk her gün o kara dumanları görüyor, her gün o toz ve emisyon bulutlarını soluyor, her gün sevdiklerini hastanelere götürüyor” dedi.
KERÇEP’in verilerine göre de Ereğli’de kanser vakalarının diğer illere göre 3.5 kat daha fazla olduğunu, her iki aileden birinde solunum yolu hastalıkları olduğunu belirtilen açıklamada, şunları kaydedildi:
“Şimdi buradan haykırıyoruz: Erdemir, havayı zehirliyor. Suyu, toprağı kurulduğu günden beri kirletiyor!
Siz ise toplantınızda çevreye zararsız üretime 2050’de ulaşacağınızı söylüyorsunuz. 2050! Soruyoruz: Bu halk 2050’ye kadar neden sizin kahrınızı çeksin? Neden bu fedakarlığı yapalım? Erdemir, sadece karını düşünürken, halkın sağlığı umurunda değilken bu halk neden 2050’ye kadar yaydığınız emisyonları ve tozu soluyacakmış?”
Kara Rapor’da her yıl düzenli olarak yürütülen sağlık etki değerlendirmesine göre de 2022 yılında illerdeki ince partikülü madde (PM2,5) düzeyleri DSÖ kılavuz değeri olan 5 μg/m3’e indirilebilseydi 68.440 ölüm önlenebilirdi.
Yapılan çalışmaya göre, 2022 yılında Türkiye’de kazalar, yaralanmalar ve Covid19 nedenli ölümler harici gerçekleşen 30 yaş üstü toplam 480.991 ölümün yüzde 14,2’ü hava kirliliğine atfedilen ölümler. Hava kirliliği sonucu gerçekleştiği tahmin edilen ölümlerin hem sayısal hem de orantısal olarak önceki yıllara göre daha fazla olduğu saptanmış durumda.
Ancak ülke genelinde bulunan 30 endüstriyel hava kalitesi izleme istasyonun sadece yarısında ince partikül madde (PM2,5) altyapısı bulunuyor ve 2022 yılında bunların sadece 9’undan, 2023’te ise 12’sinden yeterli veri alınabildi.
Okumuşoğlu, Erdemir’in kentin geçmişinde ekonomik sosyal ve kültürel gelişiminde büyük rolü olsa da özelleştirildikten sonra sadece karını önemseyen bir yapıya dönüştüğünü, en sonunda da belediyeye ödemekle yükümlü olduğu vergi ve harçları ödememek için kendini “Özel Endüstri Bölgesi” ilan ettirdiğini belirtti:
“Bu kente hiçbir şey vermeyecek, ama kentin sırtına her geçen yıl daha çok yük bindirecek. Amaç bu. Çalışanların bu kentte yaşıyor. İşçilerin bu kentin havasını soluyor, suyunu içiyor, toprağını işliyor, bu kentin alt yapısından yararlanıyor. Sen bu kentin ortasında duruyorsun. Ama iş sorumluluğa gelince ben emlak da ödemem, ben ruhsat harcı da ödemem diyeceksin! Vatandaş ödeyecek, sen ödemeyeceksin, Öyle mi? Bu iş o kadar kolay değil! Bu haksızlığa asla sessiz kalmayacağız.
Bu kentte yaşayıp bu kentin haklarını yok sayamazsın. Bu adaletsizliği cebine kar olarak koymana sessiz kalmayacağız. Bu halkın hakkını, hukukunu sana her fırsatta hatırlatacağız.”
KERÇEP aktivistleri ve vatandaşlar, bundan sonra her cumartesi günü Erdemir sahilinde toplanacaklarını, yapmak zorunda olup da görevini yapmayanları, görevinden kaçınanları ifşa edeceklerini duyurdu.
Haber/Fotoğraflar: Mehmet TEMEL ve Cansu ACAR * Hatay’da depremin üzerinden iki yıl geçmesine rağmen kent…
Sivil toplum örgütlerinin hazırladığı raporda, Türkiye’nin yenilenebilir enerji enerjisi kapasitesini artırma hedefi olumlu bulunurken, nükleer…
İstanbul 5. İdare Mahkemesi, Kanal İstanbul Projesi'ne ilişkin alınan rezerv alan ilanı ve 1/100.000 ölçekli…
Devlet Su İşleri’nin Ağva Plajı’na yapmayı planladığı mahmuz projesi askıya çıktı. Projeye göre, plajın sağ…
Gürcü tiyatro topluluğu The Wandering Moon Theatre’ın ikinci yapımı olan “Pirosmani” kukla tiyatrosu gösterisini 16.…
Mavera Maden şirketi tarafından Devrek, Akçakoca, Alaplı’nın Fındıklı, Belen, Kasımlı, Doğancılar, Kocaman ve Alaplı'ya sınır…