Bir grup 64 yaş ve üzeri İsviçreli kadının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi‘nde (AİHM) kazandığı tarihi davadan sonra İsviçre hükümeti geri attı. Davacı kadınlar kendilerine ihanet eden hükümete mahkeme kararını uygulama çağrısı yaptı.
KlimaSeniorinnen olarak bilinen 2000’in üzerinde kadın, daha öne İsviçre mahkemelerinde dava açmış ancak sonuç alamamıştı. Ardından AİHM’ye başvuran grup, nisan ayında mahkemeye çıkarak sera gazı emisyonlarıyla mücadele konusunda hükümetin yetersiz kaldığını ve bunun insan hakkı ihlali anlamına geldiğini savundu.
AİHM kadınları haklı bularak tarihi bir karara imza attı ve iklim değişikliğine yönelik politikaların vatandaşları koruma görevine dahil olduğunu söyledi. Eylemsizlik ise bu görevin ihlali anlamına geliyor.
KlimaSeniorinnen ve Greenpeace, politikacıları insan haklarının demokrasinin temeli olduğunu hatırlatan bir dilekçe için 22 bin imza topladı.
İsviçre Halk Partisi, mahkemeyi yetkilerinin dışına çıkmakla suçlarken ülkenin Avrupa Konseyi’nden ayrılması için çağrıda bulundu.
Ulusal parlamentonun alt meclisi, 12 Haziran’da İsviçre’nin emisyonlarını azaltmak için yeterince çalıştığını ve daha fazla eyleme gerek olmadığını söyleyerek mahkeme kararının geçersiz olması için bir oylama yaptı. Oylamada 111 kişi kararın uygulanmamasına yönelik oy kullanırken 72 kişi kararı destekledi.
Üst meclis de oylama sonucu lehinde açıklama yaparak AİHM kararının “kabul edilemez ve orantısız yargı aktivizmi” olduğunu bildiren önergeyi kabul etti.
12 Haziran’daki tartışmalarda politikacılar kadın aktivistlerle alay etti. Sağcı popülist İsviçre Halk Partisi’nden Jean-Luc Addor, “Bu iklim büyükleri, çocuklarımızın keyifli koşullarda yaşadıklarını inkar etmeye çalışan görünüşte sağlıklı bir grup boomer” dedi.
Meclis oylaması federal hükümet için bağlayıcı olmasa da siyasetçilerin 46 ülke için emsal niteliğinde olan AİHM’nin kararına tepkileri endişeye yol açtı.
The Guardian‘ın aktardığına göre Zürih Üniversitesi‘nden hukukçu Corina Heri, “Bu, hukukun üstünlüğü açısından korkunç bir durum” diyerek eyaletlerin hangi karara uyacaklarını seçmelerinin ülke içinde parçalanmaya yol açacağını söyledi.
Lozan Üniversitesi‘nden hukuk profesörü Evelyne Schmid ise “Parlamento üyeleri ve diğer herkes bu kararı eleştirebilir. Bu meşrudur ve mahkemeler anlaşmazlıkları çözmek için vardır. Ancak resmi bir kurumu aşırı yargı aktivizmi ile suçlayan parlamento sorunlu bir mesaj veriyor” dedi.
Avrupa Konseyi sözcüsü Andrew Cut ise genellikle üye devletlerin AİHM’nin kararını uygulamayı reddetmediğini ancak bakanlar komitesinin davayı mahkemeye geri göndermesinin mümkün olduğunu söyledi. Bu prosedür daha önce yalnızca iki kere gerçekleştirildi.
Eğer İsviçre bu yola başvurursa AİHM’nin meşruiyeti ve eylem kapsamı zarar görecek. Bu durum yalnızca iklim davaları için değil, demokrasi ve hukukun üstünlüğü anlayışı için de bir sorun anlamına geliyor.
Fotoğraf: Christian Hartmann
EuroNews kaynaklarının aktardığına göre KlimaSeniorinnen’in eş başkanı Rosmarie Wydler-Wälti, İsviçreli siyasetçilerin tutumunu “ihanet” olarak değerlendirdi. Eş başkan, meclisteki tartışmalar için “Bu deklarasyon biz yaşlı kadınlara ve küresel ısınmanın gerçek sonuçlarından acı çeken herkese bir ihanettir” dedi.
Wydler-Wälti ayrıca anayasal bir devlete yakışmayan bildirinin iklim değişikliğinin herkesi etkileyen bir bilimsel gerçek olduğunu ve iklim korumasının insan haklarının bir parçası olduğunu reddettiğini söyledi.
Bilim insanları küresel ısınmanın özellikle yaşlılar için büyük bir risk olduğunu söylüyor. Giderek artan sıcak dalgalarının yaşlılarda hastalıklara ve ölümlere yol açtığı vurgulanıyor.
KlimaSeniorinnen üyelerinin üçte biri 75 yaşın üzerinde ve bir kısmı dava süreci başladığından bu yana hayatını kaybetti.